Εκατομμύρια παιδιά στην Κεντροανατολική Ευρώπη και την πρώην Σοβιετική Ενωση χάνουν το δικαίωμά τους για ποιοτική εκπαίδευση, αφού το κόστος εκπαίδευσης των παιδιών αυξάνεται και οι κυβερνητικοί πόροι γι' αυτόν τον τομέα συνεχώς μειώνονται. Είναι ενδεικτικό πως την περίοδο 1989-- 1996 ο αριθμός των παιδιών σχολικής ηλικίας αυξήθηκε αλλά ο αριθμός των παιδιών που φοιτούσαν μειώθηκε. Το 1996 σ' αυτές τις χώρες - δεν περιλαμβάνονται οι χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας - φοιτούσαν 1,6 εκατομμύρια λιγότερα παιδιά ηλικίας 15 - 18 ετών απ' ό,τι το 1989.

Τα παραπάνω επισημαίνονται στην έκθεση της "Γιούνισεφ" με τίτλο "Εκπαίδευση για όλους;". Η "Γιούνισεφ" υπογραμμίζει πως τα περισσότερα παιδιά αυτών των χωρών λαμβάνουν σήμερα χειρότερης ποιότητας εκπαίδευση απ' ό,τι η γενιά της προηγούμενης δεκαετίας. Στην έκθεσή της η διεθνής οργάνωση παραδέχεται πως η μετάβαση από τον κομμουνισμό είχε τρομερές επιπτώσεις στην περιοχή. "Ακόμα και στις χώρες που έχουν αρχίσει να επανακάμπτουν από τα χτυπήματα της μετάβασης, οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και το χάσμα ανάμεσα στα εισοδήματα έχει μεγαλώσει. Ταυτόχρονα τα κρατικά έσοδα μειώνονται επιδρώντας δυσμενώς στη δυνατότητα της πολιτείας να καλύψει το κόστος της εκπαίδευσης και άλλες κοινωνικές παροχές", αναφέρει χαρακτηριστικά.

Οι μεγαλύτερες μειώσεις στα κονδύλια της εκπαίδευσης έχουν σημειωθεί στη Γεωργία, στο Αζερμπαϊτζάν και τη Βουλγαρία. Παράλληλα εξαιτίας της οικονομικής στενότητας δε γίνονται οι αναγκαίες επισκευές στα σχολεία και σε πολλά απ' αυτά έχουν γίνει περικοπές στις κοινωνικές παροχές (π.χ., δωρεάν γεύματα, συμπληρωματικές σχολικές δραστηριότητες, έλεγχοι υγείας). Οσο για τους εκπαιδευτικούς είδαν το εισόδημά τους να μειώνεται και ήδη κάποιοι απ' αυτούς παραδίδουν συμπληρωματικά μαθήματα ή εργάζονται πια σε ιδιωτικά σχολεία, τα οποία πληρώνουν κάπως καλύτερα. Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι το γεγονός πως τα... ανεπίσημα δίδακτρα στα δημόσια σχολεία, είναι σύνηθες φαινόμενο σε αρκετές απ' αυτές τις χώρες!

Η κατάσταση στην εκπαίδευση είναι απελπιστική και όσον αφορά το ζήτημα της πρόσβασης σ' αυτήν, κυρίως για τα παιδιά των επαρχιακών πόλεων, όπου η εγγραφή και η παρακολούθηση στα σχολεία έχει μειωθεί, μιας και η μείωση των οικογενειακών εισοδημάτων εκεί είναι πολύ μεγαλύτερη. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι περισσότερα από 30.000 κέντρα προσχολικής εκπαίδευσης στην πρώην Σοβιετική Ενωση να έχουν κλείσει κατά την περίοδο 1991 - 1995!