Η σημαντικότερη ποδοσφαιρική διοργάνωση του πλανήτη βρίσκεται σε εξέλιξη και εκατοντάδες εκατομμύρια μάτια παρακολουθούν αδηφάγα τα δρώμενα. Οπως πολλάκις έχει επισημανθεί, η "στρογγυλή θεά" μαγνητίζει, εξουσιάζει ή ψυχαγωγεί ανθρώπους, ανεξάρτητα από το φύλλο, τη θρησκεία, την ιδεολογία ή την κουλτούρα που πρεσβεύουν. Αλλοι την έχουν χαρακτηρίσει μάγισσα, άλλοι "πόρνη", άλλοι διαφορετικά, ανάλογα με τα ...καπρίτσια της. Τι συμβαίνει, όμως, μέχρι να στηθεί στο κέντρο του γηπέδου και, κατά κύριο λόγο, να προσφέρει θέαμα;

Η ...κυρία αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί ακούσιος εκμεταλλευτής. Και αυτό, γιατί αποτελεί άλλη μια αφορμή, κάποιες πολυεθνικές να αισχροκερδήσουν και, μάλιστα, σε βάρος μικρών παιδιών. Πακιστάν, Ινδία, Ταϊβάν είναι οι χώρες που κατασκευάζουν μπάλες. Στο πρώτο φτιάχνεται το 80% της παγκόσμιας παραγωγής, στη δεύτερη το 15% και στην τρίτη μόλις το 5%. Κάλλιστα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το τρίγωνο της ντροπής, αφού οι περισσότεροι "μπαλάδες" είναι παιδιά.

Σ' όλο τον κόσμο τα παιδιά ηλικίας 5 - 14 που εργάζονται σε διάφορες δουλιές ανέρχονται περίπου στα 250 εκατ. Απ' αυτά, τα 8 εκατομμύρια τα συναντάμε στο Πακιστάν, όπου κέντρο κατασκευής είναι το Σιαλκότ, μια περιοχή περίπου 5 χλμ. από το Κασμίρ. Εκεί παράγονται ετησίως περίπου 70 εκατ. κομμάτια. Οι ανήλικοι δουλεύουν παραπάνω από 10 ώρες ημερησίως και αποτελούν το 20% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στη χώρα!! Κάθε χρόνο, ο τζίρος από τις πωλήσεις μπάλας ανέρχεται σε περίπου 600 δισ. δρχ. Η αγωνιστική στοιχίζει κατά προσέγγιση 20.000 δρχ., ενώ το κόστος παραγωγής της είναι περίπου 2.000 δρχ. Απ' αυτά, ξέρετε πόσο παίρνουν οι ανήλικοι εργαζόμενοι; Περίπου 150 δρχ...

"Είδα μωρά να ράβουν με τα ματωμένα χεράκια τους το δικό μας γκέιμ. Ντράπηκα. Σε κάθε δρομάκι βλέπεις πιτσιρίκια να ψάχνουν υλικό να ράψουν μπάλες. Και όταν φτάσει αυτός με τους σάκους ένα τσούρμο ξυπόλυτων παιδιών τον τραβάει από το μανίκι. Δεν έχει όμως δουλιά για όλους". Οι κουβέντες αυτές ανήκουν στην Τζούλι Φάουντι, αρχηγό της παγκόσμιας πρωταθλήτριας ομάδας των ΗΠΑ που επισκέφτηκε το Σιαλκότ και απεικονίζουν τη θλιβερή πραγματικότητα. Προ τριετίας, κάποια παιδιά εξεγέρθηκαν για τις άθλιες συνθήκες εργασίας και την εξευτελιστική αμοιβή. Ο 12χρονος επικεφαλής τους, Ικμπάλ Μασίκ, δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια της εξέγερσης...

Η όποια δημοσιοποίηση δόθηκε στα παραπάνω δημιούργησε αρνητικές εντυπώσεις, που οι ιθύνοντες προσπαθούν να αμβλύνουν. Επίσημοι από τη ΦΙΦΑ δεσμεύτηκαν την Πέμπτη ότι ούτε μία από τις μπάλες ποδοσφαίρου που χρησιμοποιούνται στο Παγκόσμιο Κύπελλο δεν προέρχεται από παιδική εργασία ή οποιεσδήποτε άλλες "αντικανονικές πρακτικές". "Εχουν κατασκευαστεί από την ΑΝΤΙΝΤΑΣ σε εξαιρετικά στενά ελεγχόμενες περιοχές παραγωγής. Είναι πολύ σημαντικό ζήτημα για μας", δήλωσε ο εκπρόσωπος της παγκόσμιας συνομοσπονδίας, Κιθ Κούπερ.

Τρία χρόνια πριν, η ΦΙΦΑ απαίτησε από καθεμιά εκ των 40 κορυφαίων βιομηχανιών που κατασκευάζουν μπάλες ποδοσφαίρου να υπογράψει έναν κώδικα συμπεριφοράς, με τον οποίο δεσμεύεται να μην χρησιμοποιεί παιδική εργασία ή "άλλες αντικανονικές πρακτικές" στις γραμμές παραγωγής. Αλλιώς, ανέφερε, οι βιομηχανίες δε θα είναι σε θέση να βάζουν στις μπάλες τους τα σήματα "Ελεγμένη από τη ΦΙΦΑ", "Εγκεκριμένη από τη ΦΙΦΑ", τα υψηλότερα αποδεικτικά ελέγχου ποιότητας.

Επιπλέον, η Παγκόσμια Ομοσπονδία του Κατασκευαστών Αθλητικών Προϊόντων και η Ενωση Κατασκευαστών Αθλητικών Προϊόντων, με βάση τις ΗΠΑ, δεσμεύτηκαν ότι οι μεγαλύτερες εταιρίες που κατασκευάζουν μπάλες ποδοσφαίρου θα αγοράζουν μπάλες που κατασκευάστηκαν στο Πακιστάν, μόνον αν δεν έχουν παραχθεί από παιδιά. Η απόσταση, όμως, από τα λόγια ως τις πράξεις είναι μεγάλη. Ο Κούπερ προσπάθησε να εξωραϊσει τις ευθύνες των μεγάλων πολυεθνικών, υποστηρίζοντας ότι, σε ένα γεγονός όπως το Παγκόσμιο Κύπελλο, το θέμα της προσπάθειας να κρατηθούν τα προϊόντα της ΦΙΦΑ "αμόλυντα" δυσχεραίνεται από ακόμη έναν παράγοντα: Τις εταιρίες που εμπορεύονται πλαστές μπάλες ποδοσφαίρου.

Οι γαλλικές αρχές κατέσχεσαν 2.500 μπάλες ποδοσφαίρου που έφεραν πλαστά διακριτικά σήματα του Παγκοσμίου Κυπέλλου και της ΦΙΦΑ που εισήχθησαν από εταιρίες που δε διαθέτουν σχετικές άδειες. "Θα βρούμε κάποιον τρόπο να τις διανείμουμε μέσω φιλανθρωπιών σε παιδιά, των οποίων οι ανάγκες δεν είναι τόσο απαιτητικές όσο εκείνες των επαγγελματιών ποδοσφαιριστών". Σύμφωνα με τον Κούπερ, η ΦΙΦΑ θα κάνει περισσότερα για να καταπολεμήσει την παιδική εργασία, αλλά θα πρέπει να πραγματοποιήσει μια σταδιακή προσέγγιση του προβλήματος, λόγω του κινδύνου και του φόβου να κάνει πιο πολύ κακό παρά καλό.

"Δεν είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να λυθεί εν μια νυκτί, εξαιτίας της οικονομίας των χωρών που εμπλέκονται", είπε. "Ειλικρινά, αν απαλείψουμε αυτό το μεγάλο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας, οικογένειες θα στηθούν στον τοίχο, ή, χειρότερα, τα παιδιά θα εξαναγκαστούν να ασκούν πορνεία. Νομίζω πως είναι καλύτερα γι' αυτά να ράβουν μπάλες ποδοσφαίρου". Σε ανάλογο μήκος κύματος, κινούνται και οι κουβέντες του Ντέιβιντ Χάσελμπι, ηγέτη της οργάνωσης "Σώστε τα παιδιά του Πακιστάν": "Καλές είναι όλες οι εξαγγελίες περί κατάργησης και εμπάργκο, αλλά πώς θα ζήσουν τόσες οικογένειες; Πριν τους απαγορεύσουμε τη δουλιά, ας προνοήσουμε για την επιβίωσή τους. Μην γινόμαστε υποκριτές".

Βέβαια, το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στις μπάλες. Εικόνες παιδιών από χώρες του Τρίτου Κόσμου, που παρασκευάζουν αθλητικά παπούτσια, φόρμες και άλλον εξοπλισμό για εταιρίες αθλητικών προϊόντων και τους εκατομμυριούχους αστέρες τους ρίχνουν τη σκιά τους πάνω από την αθλητική οικονομία και προσβάλλουν κάθε έννοια ανθρωπιάς. Προσωπικότητες, όπως ο Μάικλ Τζόρνταν, αναγκάστηκαν να υποσχεθούν δημοσία ότι τα ονόματά τους δε θα συνδεθούν με οποιοδήποτε ζευγάρι αθλητικών παπουτσιών των 150 δολαρίων (περίπου 40.000 δραχμών) ή άλλα προϊόντα από βιομηχανίες - βιοτεχνίες που εκμεταλλεύονται εργασία ανηλίκων ή καταναγκαστική εργασία, ή που πληρώνουν λιγότερα χρήματα από τον κατώτατο μισθό. Οπως εκτιμούν ορισμένοι ειδικοί, τα παιδιά που εργάζονται σε βιοτεχνίες πληρώνονται το ποσό των 60 σεντς (δηλ. περίπου 10 - 15 δραχμών) τη μέρα!!!

Το πρόβλημα, λοιπόν, είναι τεράστιο, αλλά και περίπλοκο. Αυτό που χρειάζεται αμέσως είναι ο περιορισμός στην ασυδοσία των πολυεθνικών. Ταυτόχρονα όμως και η δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών, ώστε αυτά τα παιδιά και οι οικογένειές τους να ζήσουν κάποια στιγμή ως άνθρωποι και όχι σαν ζώα.

Γ. ΚΑΝΤΖΙΛΙΕΡΗΣ