15 Ιουλίου 1974. Πεντάγωνο, ώρα 8 το πρωί. Στο γραφείο του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγού Γρ. Μπονάνου συγκεντρώνονται, ο ένας μετά τον άλλον, όλοι οι αρχηγοί των κλάδων του στρατεύματος. Πρόκειται να γίνει σύσκεψη που υπό άλλες συνθήκες θα θεωρούνταν τυπική και συνηθισμένη. Ομως δεν ήταν έτσι τα πράγματα τούτη τη φορά.

Ο αρχηγός μπήκε αμέσως στο θέμα: "Κύριοι - είπε - στην Κύπρο η Εθνοφρουρά ανέτρεψε τον Μακάριο, όστις μάλλον έχει φονευθεί".

Την ίδια ώρα, όμως, στην Κύπρο τίποτα απ' όσα ο στρατηγός έλεγε, στους υφισταμένους του, στην Αθήνα, δεν είχε συμβεί. Ο Μακάριος ήταν ζωντανός, καμιά στρατιωτική κίνηση της Εθνοφρουράς δεν είχε επισημανθεί κι όλα έδειχναν πως η μέρα θα τραβούσε ήρεμα το δρόμο της. Επρόκειτο για μια φαινομενική ηρεμία, που συνήθως προηγείται της έκρηξης. Σε λίγα λεπτά της ώρας τα πάντα θα γίνονταν κόλαση.

Το πραξικόπημα εκδηλώθηκε γύρω στις 8.30 π.μ. και δύο ώρες, περίπου, μετά είχε πλήρως κυριαρχήσει στην κυπριακή πρωτεύουσα. Από το σημείο αυτό και μετά αρχίζει ένα νέο δράμα για τη Μεγαλόνησο που κρατάει ως τις μέρες μας και όπως δείχνουν τα πράγματα θα κρατήσει για πολύ ακόμη.

Πέντε μέρες μετά το πραξικόπημα, στις 20 Ιουλίου του 1974, και ώρα 5 το πρωί, θα ξεκινήσει η τουρκική εισβολή που θα σπείρει το θάνατο στους Ελληνοκυπρίους, θα δημιουργήσει χιλιάδες πρόσφυγες ξεριζωμένους από τις πατρογονικές τους εστίες, θα διχοτομήσει το νησί και την πρωτεύουσά του, θα επιβάλλει, τέλος, ένα καθεστώς που διαρκεί 24 ολόκληρα χρόνια, αποτελώντας ντροπή για τον ανθρώπινο πολιτισμό, όχι όμως και γι' αυτούς που σχεδίασαν αυτή την εξέλιξη οδηγώντας τα πράγματα σ' αυτό το αποτέλεσμα.

Είναι φανερό πως το πραξικόπημα στην Κύπρο και η τουρκική εισβολή είναι πράξεις του ιδίου και αυτού σχεδίου, με τελικό στόχο την ντεφάκτο διχοτόμησή της. Και δε χωράει καμιά αμφιβολία πως το σχέδιο αυτό ήταν αμερικανικής έμπνευσης. Ολα τα στοιχεία που υπάρχουν - και είναι πάρα πολλά - αυτό επιβεβαιώνουν. Ας σταθούμε σε μερικά από αυτά.

Οταν ανατράπηκε ο Μακάριος οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνήθηκαν να τον υποστηρίξουν. Ξεκαθάρισαν μάλιστα με δήλωση του υπουργού τους, επί των Εξωτερικών, Χ. Κίσινγκερ ότι "πολιτική μας παραμένει η υποστήριξις της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητος της Κύπρου χωρίς να επεμβαίνωμεν". Ετσι έπαψαν να τον προσφωνούν Πρόεδρο και προκλητικά τον αποκαλούσαν "Αρχιεπίσκοπο Μακάριο". Ακόμη, αμέσως μετά το πραξικόπημα, γνωρίζοντας ότι επίκειται τουρκική εισβολή στο νησί, ανέπτυξαν μια πρωτοφανή διπλωματική κινητικότητα, με σκοπό να πείσουν τα ανδρείκελά τους στην Αθήνα να μην αντιδράσουν σε περίπτωση που οι Τούρκοι κατέφευγαν στη δύναμη των όπλων, γιατί αυτό θα έθετε σε κίνδυνο τη Νοτιοανατολική Πτέρυγα του ΝΑΤΟ (βλέπε Σ. Γρηγοριάδη: "Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας", τόμος 7ος, σελ. 252). Μ' αυτό τον τρόπο, ουσιαστικά, πέτυχαν την πλήρη ελευθερία κινήσεων της Τουρκίας. Και σ' αυτό ασφαλώς συνέβαλε αποφασιστικά και η Μεγάλη Βρετανία, η οποία αρνήθηκε να ασκήσει τα δικαιώματά της ως εγγυήτρια δύναμη στο νησί: Ούτε επενέβη κατά του πραξικοπήματος και υπέρ της νόμιμης κυβέρνησης του Μακαρίου, ούτε και εμπόδισε - με διπλωματικό, έστω τρόπο - τους Τούρκους να επέμβουν, ενθαρρύνοντάς τους ουσιαστικά να προχωρήσουν στα σχέδιά τους.

Τέλος, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι χωρίς την έγκριση των ΗΠΑ η Χούντα του Ιωαννίδη δε θα προχωρούσε στο πραξικόπημα και η Τουρκία δε θα πραγματοποιούσε την εισβολή, αν δεν είχε βρετανική και αμερικανική υποστήριξη ή τουλάχιστον ανοχή. Κι αν την πραγματοποιούσε, δε θα ήταν σε θέση να κατέχει το μισό νησί για ένα τέταρτο του αιώνα, να προχωρεί σε εποικισμό των κατεχόμενων εδαφών και όλες οι συζητήσεις που γίνονται με αμερικανική πρωτοβουλία, για τη λύση του Κυπριακού, να παίρνουν ως προϋπόθεση την κατάσταση που έχουν διαμορφώσει, διά της δύναμης των όπλων, τα τουρκικά στρατεύματα.

Αυτή είναι, εν συντομία, η πικρή αλήθεια για την κυπριακή τραγωδία. Μια τραγωδία που φωνάζει σε όλους τους τόνους πως όσο θα ζητείται επίλυση του Κυπριακού υπό την ομπρέλα του διεθνούς ιμπεριαλισμού, η δικαίωση των πόθων των Κυπρίων, ελληνικής και τουρκικής καταγωγής, δεν πρόκειται να 'ρθει. Ο,τι ήταν να φέρουν οι Αμερικανοί και οι σύμμαχοί τους το έφεραν. Αυτό γίνεται ακόμη πιο φανερό σήμερα, με την ένταση της αμερικανικής ιμπεριαλιστικής κινητικότητας για "λύση" του κυπριακού προβλήματος ενταγμένη στη βάση του περιβόητου διεθνούς δικαίου της "Νέας Τάξης Πραγμάτων". Η διαμορφωμένη εδώ και 24 χρόνια κατάσταση θεωρείται "τετελεσμένο γεγονός" και βάση για την οριστική "νομιμοποίηση" της διχοτόμησης. Αλλωστε τα σχέδια των ΗΠΑ για χρησιμοποίηση της Κύπρου ως αβύθιστου αεροπλανοφόρου στην Ανατολική Μεσόγειο, λόγω των στρατηγικών τους συμφερόντων (πετρέλαια και όχι μόνο), αποτελούν και τη βάση της δράσης τους στην περιοχή, φορτώνοντας άπειρα δεινά τον κυπριακό λαό, τους Ελληνες εργαζόμενους, αλλά και τους λαούς των χωρών της περιοχής.

Γ. Π.