Στις 14 Ιουλίου του 1789 ξέσπασε η Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση. Η βασική της νομοτέλεια ήταν η κατάλυση του φεουδαρχικού συστήματος και της ελέω Θεού απόλυτης Μοναρχίας. Ετσι άρχισε η διαδικασία για το πέρασμα στο ιστορικό προσκήνιο της αστικής τάξης. Η κυριαρχία μιας νέας τάξης που έφερνε βασικές αλλαγές σε πολλά επίπεδα. Στις παραγωγικές σχέσεις, στο κοινωνικό, πολιτικό και ιδεολογικό εποικοδόμημα, σε όλες τις μορφές και τις δομές της εξουσίας. Για την εδραίωση των λαϊκών ελευθεριών, τη συνταγματική και κοινοβουλευτική νομιμότητα. Το δικαίωμα στην εκπαίδευση και τη συμμετοχή όλων στη διοίκηση, χωρίς καταθλιπτικές ιεραρχήσεις. Μια νέα στάση για την Ελευθερία του Λόγου, για τη θρησκεία, για τους δημοκρατικούς θεσμούς. Κυρίαρχο επίσης ήταν η καθιέρωση της καθολικής ψηφοφορίας και η κατάκτηση ενός Συντάγματος, που κατοχύρωνε τις κατακτήσεις της επανάστασης. Μια αδέσμευτη Δικαιοσύνη και ο προσδιορισμός της εξουσίας με τη συγκρότηση ενός αντιπροσωπευτικού Κοινοβουλίου. Μαζί με αυτά η ανάδειξη των εθνικών και πολιτιστικών στοιχείων του λαού, το δυνάμωμα της έννοιας του κράτους και η αγάπη για την πατρίδα. Η στράτευση όλων χωρίς προκαθορισμένη ιεραρχία, τιτλούχους και μισθοφόρους. Μια ευνοϊκή συγκυρία ήταν ότι όλα άλλαξαν στη χαραυγή της πρώτης Βιομηχανικής Επανάστασης. Φυσικά, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι μαζί με την επαναστατική διάθεση του γαλλικού λαού, σημαντική ήταν και η συμβολή των μεγάλων διαφωτιστών, που μόλις είχαν προηγηθεί, του Βολταίρου, του Ρουσώ, του Ντιντερό και άλλων. Αυτή είναι εντελώς συνοπτικά βέβαια η κλασική αντίληψη για τη φύση και το χαρακτήρα της Γαλλικής Επανάστασης, που την εξέφραζε κυρίως η προοδευτική για την εποχή της αστική τάξη.

Ομως μια βαθύτερη μελέτη, που μπορεί να γίνει και αυτή εντελώς συνοπτικά, αποκαλύπτει ότι ήταν μια μεγάλη επανάσταση, πολύ πιο εκρηκτική από όσο παρουσιάζεται στην ιστορική αφήγηση, με επιδιώξεις και προοπτικές πολύ βαθύτερες και ουσιαστικότερες. Το πάθος, τα όνειρα και οι στόχοι του επαναστατημένου λαού βρέθηκαν πιο μπροστά από την τακτική και τις προθέσεις κάθε τυπικής αστικής ηγεσίας. Η πτώση της Βαστίλλης, που ήταν το κάστρο και το σύμβολο της καταπίεσης και της αυθαιρεσίας, το τέλος της τυραννίας και η έφοδος του Λαού προς την κοινωνική λύτρωση, συνοδεύτηκαν από μια διχασμένη πολιτική ηγεσία αντιφατική και συγκρουόμενη. Αυτό εκφράστηκε ξεκάθαρα στις παρατάξεις μιας κυματίζουσας Συνέλευσης με τους Ορεινούς, τους Πεδινούς, τους Γιρονδίνους και τους Γιακοβίνους. Η δυναμική της Επανάστασης ξεπέρασε το αστικό πλαίσιο και πήρε μια μορφή εποποιίας και τραγικότητας. Σ' αυτή την παθιασμένη αντιπαράθεση έπεσαν διαδοχικά οι εκφραστές της, ο Εμπέρ, ο Νταντόν, ο Μαρά, ο Ροβεσπιέρος, ο Σαιν Ζιστ! Κυρίαρχη μορφή βέβαια ο αδιάφθορος Ροβεσπιέρος. Πρόβλεψε ότι όλα θα κατέληγαν στην ύφεση και την προσαρμογή και το διακήρυξε δυστυχώς όχι μόνο θεωρητικά και ιδεολογικά, αλλά και πρακτικά: "Η Αρετή μειοψηφεί πάνω στη Γη". "Αν ασκήσουμε επιβολή, θα είναι χρήσιμη, γιατί χωρίς αυτή η Αρετή είναι ανίσχυρη". Ηταν ένας βολονταρισμός προφητικός και ανέφικτος. Τον ονόμασαν περίοδο της Τρομοκρατίας των Γιακοβίνων. Ομως οι αντίπαλοί του, που πέρασαν στη συντήρηση, άσκησαν απροκάλυπτη τρομοκρατία, πυροβολώντας το Ροβεσπιέρο μέσα στη Συνέλευση όταν αγόρευε και τραυματισμένο βαριά λίγο μετά τον μετέφεραν στην πλατεία της Γρέβης και τον αποκεφάλισαν το 1794!

Ακολούθησε το πραξικόπημα της Τριανδρίας υπό τον Μπαρά, η περίοδος της Αυτοκρατορίας (Ναπολέων Βοναπάρτης) και οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι. Θα πρέπει να τονιστεί ότι από τις τρεις μεγάλες αρχές της Γαλλικής Επανάστασης, καμιά δεν πραγματώθηκε. Η ελευθερία κάπου αυτοαναιρέθηκε και τελικά έγινε αυτοκρατορική βία και η ισότητα και η αδελφότητα παραμερίστηκαν βάναυσα. Ομως, ουσιαστικά τίποτα δε χάθηκε. Η δυναμική της Γαλλικής Επανάστασης προεκτάθηκε στον 19ο αιώνα. Ηταν η επανάσταση του 1832 εναντίον της παλινόρθωσης των Βουρβώνων, η επανάσταση του 1848 που τάραξε την Ιερή Συμμαχία και έριξε τον Μέτερνιχ και η μεγάλη Κομμούνα του Παρισιού το 1871. Για όλες έχουν αναφερθεί ο Μαρξ, ο Ενγκελς και ο Λένιν.