Με πανηγυρισμούς και ενθουσιασμό υποδέχτηκαν οι Βρυξέλλες αλλά και οι κυβερνήσεις των χωρών - μελών της ΕΕ την εμφάνιση του ΕΥΡΩ στις χρηματαγορές. Μια εμφάνιση, που έσπευσαν άπαντες, να χαρακτηρίσουν ως άλλο ένα αποφασιστικό βήμα στο δρόμο του σύγχρονου ευρωπαϊκού οικοδομήματος της Ενωμένης Ευρώπης, το οποίο αποτελεί μονόδρομο "ευημερίας" για τους λαούς που"μετά τις θυσίες, θα γευτούν τα αποτελέσματα και θα ζήσουν καλύτερες μέρες". Στο περιθώριο των "πυροτεχνημάτων", των επευφημιών ακόμη και των κάποιων αμφιβολιών ή σκεπτικισμών, δεν παύει, όμως, να υπάρχει και ένα άλλο πρόσωπο αυτού του "μονόδρομου", η άλλη πλευρά του ευρωπαϊκού "νομίσματος" που δεν είναι και τόσο φωτεινή: η φτώχεια.

Αποκαλυπτικά για το μέγεθος των "θυσιών" στο βωμό της ενοποίησης, είναι ακόμη και τα επίσημα ποσοστά (τα οποία ως γνωστόν συνήθως αποκλίνουν από την πραγματικότητα) που έδωσε στη δημοσιότητα η ίδια η ΕΕ για το έτος 1993, πολύ πριν, δηλαδή, τεθούν σε εφαρμογή πολύ αυστηρότερα μέτρα λιτότητας με στόχο την ικανοποίηση των οικονομικών κριτηρίων που τίθενται από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, που συμπληρώθηκε με τη Συνθήκη Αμστερνταμ. Το 12% των νοικοκυριών της Ευρωπαϊκής Ενωσης κατατάσσονταν κάτω από το όριο της φτώχειας, το οποίο υπολογίζεται ξεχωριστά στην κάθε χώρα - μέλος με βάση το 1/2 του μέσου όρου του επιπέδου διαβίωσης σε εθνικό επίπεδο. Δηλαδή μεθοδολογικά έτσι και αλλιώς ο τρόπος αυτών των μετρήσεων περιέχει μια σχετικότητα όσον αφορά την ακρίβειά τους αλλά παρ' όλα αυτά δίνουν μια ενδεικτική εικόνα.

Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτά τα στοιχεία, η Δανία έχει το μικρότερο ποσοστό φτώχειας με 4,7% επί του συνόλου του πληθυσμού. Ακολουθούν η Γαλλία με 11%, το Βέλγιο με 9,3%, η Ολλανδία με 9,8%, η Γερμανία με 10,4% και η Ισπανία με 11,5%. Στις υψηλότερες θέσεις φτώχειας βρίσκονται η Ιταλία με ποσοστό 12,9%, η Βρετανία με 13%, η Ελλάδα με 17,7% και η Πορτογαλία με 18,9%. Ενα άλλο σημείο που αναδεικνύεται από τα στοιχεία αυτά, είναι ότι ανησυχητικά μεγάλος είναι ο αριθμός των παιδιών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Τα παιδιά, το 1993, αποτελούσαν το 19% του συνολικού πληθυσμού των χωρών - μελών της ΕΕ και συγχρόνως ήταν το 26% του ποσοστού ανά την Ευρώπη που ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας.

Μπροστά στο ολοένα και οξύτερο πρόβλημα, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν λάβει μια σειρά από μέτρα "ανακούφισης και βοήθειας" τα οποία, όπως υποστηρίζει η "Monde Diplomatique" στην ειδική οικονομική της έκδοση, στοχεύουν στην αποτροπή του φαινομένου του αποκλεισμού όλο και περισσότερων Ευρωπαίων από τα στοιχειώδη χαρακτηριστικά που στοιχειοθετούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Η "μάχη" της ΕΕ ενάντια στη φτώχεια συνίσταται στη θεσμοθέτηση κρατικών επιδομάτων που κυμαίνονται στο μίνιμουμ μέσο εισόδημα της κάθε χώρας και στη φιλανθρωπία. Τέτοιου είδους επίδομα έχει θεσμοθετηθεί στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Δανία και στο Βέλγιο. Στην Ιταλία και στην Ισπανία την ευθύνη της λειτουργίας ενός υποτυπώδους πλέγματος βοήθειας έχουν αναλάβει οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε συνεργασία με τους, κατά τόπους, φιλανθρωπικούς συλλόγους ή σωματεία. Ενδεικτικό της "αποτελεσματικότητας" των μέτρων αυτών, είναι ότι στη Δυτική Γερμανία, του 1983, χορηγούνταν 17,5 εκατομμύρια μάρκα σε μορφή τέτοιων επιδομάτων ενώ το 1993, στην ίδια περιοχή, το ποσό των επιδομάτων είχε ξεπεράσει τα 43 εκατομμύρια μάρκα, τα οποία εκτιμούνταν και ως ανεπαρκή με βάση τις ανάγκες της συγκεκριμένης περιφέρειας.

Στη λογική της "βοήθειας" και της "φιλανθρωπίας" βασίζεται το σύνολο του λεγόμενου "κοινωνικού προσώπου" της ΕΕ αφού με εξαίρεση το επίδομα που έχουν θεσπίσει οι προαναφερόμενες χώρες, ουδείς ασχολείται με τους συνανθρώπους μας που ζουν σε άθλιες συνθήκες παρότι αυξάνεται καθημερινά ο αριθμός των αστέγων. Οι κυβερνήσεις ενθαρρύνουν και καλλιεργούν την αντίληψη της"αλληλοβοήθειας" και των διαφόρων, αναλόγου σκοπού, σωματείων μοιράζοντας, στην ουσία, την ευθύνη της απάνθρωπης κατάστασης στο κοινωνικό σύνολο.

Η κατάσταση λαμβάνει ακόμη τραγικότερες διαστάσεις αν αναλογιστεί κανείς ότι σε πολλές χώρες της ΕΕ, όπως η Γερμανία ή η Γαλλία, για να προσληφθεί κάποιος θα πρέπει να δηλώσει μόνιμη κατοικία ενώ την ίδια στιγμή για να βρει μόνιμη κατοικία θα πρέπει να έχει συστάσεις μόνιμης εργασίας. Είναι, κατά συνέπεια, ηλείου φαεινότερο ότι το μεγάλο ποσοστό του ευρωπαϊκού πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και εκτιμάται ότι στη συντριπτική του πλειοψηφία δεν έχει ούτε μόνιμη στέγη, ούτε μόνιμη εργασία, έχει εγκλωβιστεί, για τα καλά, σε έναν φαύλο κύκλο επιδομάτων (περιορισμένης χρονικής διάρκειας) και φιλανθρωπίας. Βοηθήματα που υποτίθεται ότι εξασφαλίζουν ένα "μίνιμουμ ανθρώπινης αξιοπρέπειας", τη στιγμή που ο αποκλεισμός των ανθρώπων αυτών από την εργασία αλλά και από ένα στοιχειώδες επίπεδο διαβίωσης είναι, σχεδόν, μόνιμος.

Στο κατώφλι του νέου αιώνα και υπό τις τυμπανοκρουσίες της "επιτυχίας" της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό Ευρωπαίων ζει σε συνθήκες ανέχειας ελπίζοντας σε ένα κρατικό βοήθημα ή σε κάποια φιλανθρωπία, τη στιγμή που το κόστος αλλά και τα χαρακτηριστικά του λεγόμενου"ικανοποιητικού επιπέδου διαβίωσης" ταυτίζονται όλο και περισσότερο με την κατανάλωση και τη συσσώρευση υλικών αγαθών. Ενα "ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης" που, φυσικά, δε συμπεριλαμβάνει ούτε τη δωρεάν μόρφωση χωρίς φραγμούς, ούτε τη δωρεάν υγειονομική περίθαλψη, ούτε την κοινωνική ασφάλιση, γιατί όλα αυτά δε συμπίπτουν με τη διαβίωση που οριοθετεί η νέα "Ευρώπη" των "καλύτερων ημερών".

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ