Ενα από τα βασικά ζητήματα του ειρηνιστικού κινήματος ήταν και είναι η φυσιογνωμία και ο χαρακτήρας του. Ξεκίνησε στις αρχές του εικοστού αιώνα με την έλευση του ιμπεριαλισμού ως αντιμιλιταριστικό - αντιπολεμικό κίνημα. Η μορφή του, ωστόσο, ουσιαστικοποιήθηκε μετά τους δύο παγκόσμιους ιμπεριαλιστικούς πολέμους. Ξαναγράφτηκε πρόσφατα στη στήλη ότι δύο ήταν τα γεγονότα που καθόρισαν την προσωπικότητά του. Το ένα ήταν η ανύψωση της ΕΣΣΔ ως παγκόσμιας υπερδύναμης. Το άλλο ήταν η έλευση της πυρηνικής εποχής με την απειλή ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος. Ο μιλιταρισμός, δηλαδή η στρατοκρατική αντίληψη οργάνωσης, αποκτούσε ένα υπερόπλο, το πυρηνικό, που η συσσώρευσή του μπορούσε να καταστρέψει σαράντα φορές τον πλανήτη. Αυτός ήταν ο ένας λόγος που τον έδεσε περισσότερο με τον ιμπεριαλισμό. Ο άλλος λόγος ήταν ότι στην παγκόσμια αγορά εμφανίστηκε μια νέα ανταλλακτικά αξία και μάλιστα σύνθετη σε σχέση με όλα τα άλλα εμπορεύματα. Ηταν το οπλικό σύστημα σε ποικίλες παραλλαγές πολεμικής χρησιμότητας και ισχύος. Ο ιμπεριαλισμός, δηλαδή η επεκτατική θέληση του χρηματιστικού κεφαλαίου ανακάλυπτε στο πρόσωπο του μιλιταριστή υπηρέτη του έναν αυριανό συνεταίρο. Το μιλιταριστικό κεφάλαιο προστέθηκε σε όλες τις άλλες δραστηριότητες του κεφαλαίου ως μια κατ' εξοχήν σύνθετη κινητήρια δύναμη. Ως ανταλλακτική αξία στη διεθνή αγορά έφερε υπεραξία και κέρδος. Ως αξία χρήσης εξασφάλιζε τη δυνατότητα επιβολής στις διεθνείς σχέσεις με τη βία ή την απειλή βίας, που κι αυτό γεμίζει τα χρηματιστηριακά θησαυροφυλάκια με υπερκέρδη. Η υπερεθνική ολιγαρχία δε χρειαζόταν πια να περιμένει τον κλασικό οικονομικό κύκλο της συσσώρευσης της φτώχειας από τη μία και της συσσώρευσης του πλούτου, με τη μορφή απούλητων εμπορευμάτων από την άλλη. Αυτά δηλαδή που οδήγησαν στους δύο παγκόσμιους ιμπεριαλιστικούς πολέμους.

Αλλωστε, λόγω ύπαρξης πυρηνικών όπλων ένας τέτοιος πόλεμος γινόταν σχετικά ανέφικτος. Στράφηκε στη συνεχή υποδαύλιση υπαρκτών εθνικών και διακρατικών διαφορών με την παλιά δοκιμασμένη μέθοδο του "διαίρει και βασίλευε". Στην ημερήσια διάταξη μπήκαν οι τοπικοί και περιφερειακοί πόλεμοι, ο έλεγχος των εθνικών ηγεσιών μεταξύ των αντιμαχόμενων και η ανάδειξη της δράσης διεφθαρμένων επιτελείων. Στις πολεμικές συγκρούσεις, μαζί με τα όπλα ξοδεύονται κι όλα τα άλλα εμπορεύματα. Ο στρατός είναι μια μικρή κοινωνία που χρειάζεται υλικά και υπηρεσίες. Αυτή η γνωστή στη μεταπολεμική περίοδο κατάσταση περιοριζόταν από την ύπαρξη της ΕΣΣΔ, την ανάπτυξη του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος στον Τρίτο Κόσμο και τον κίνδυνο μετατροπής εθνικών συρράξεων σε λαϊκές επαναστάσεις. Μετά την ανατροπή της ΕΣΣΔ και των Λαϊκών Δημοκρατιών η υποδαύλιση περιφερειακών πολέμων τείνει να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, μέσα ακόμη και στο ευρωπαϊκό έδαφος, με ζωντανό παράδειγμα την επεκτεινόμενη κι εντεινόμενη γιουγκοσλαβική κρίση στα Βαλκάνια.

Το κίνημα ειρήνης υποχρεώνεται να επανεξετάσει τη μορφή και το χαρακτήρα του και να οδεύσει με ανοιχτές παντιέρες. Δεν είναι κίνημα εξουσίας. Είναι κοινωνικό κίνημα κριτικής και παρέμβασης. Ο ανεξάρτητος κι αδέσμευτος χαρακτήρας του δε χωράει στα καλούπια του κομφορμισμού, είτε αυτός φοράει τα ρούχα της επαναστατικής φλυαρίας είτε το κοστούμι του καθωσπρεπισμού. Είναι κίνημα συνεχούς αμφισβήτησης. Γι' αυτό και ο χαρακτήρας του είναι επαναστατικός. Δεν είναι κόμμα ούτε αντι-κόμμα. Κρίνει τα κόμματα σύμφωνα με τις θέσεις και ενέργειές τους στο διεθνή ορίζοντα του εθνικισμού, του σοβινισμού και του πολέμου. Διασταυρώνεται με εκείνο ή εκείνα που συνοδοιπορούν μαζί του και το στηρίζουν. Δεν είναι ένα στενό ιδεολογικό κίνημα. Είναι ένα οικουμενικό φιλοσοφικό κίνημα. Κινείται σε ένα γενικό πλαίσιο αρχών που απελευθερώνουν την ανθρωπότητα από τη φτώχεια, την καταπίεση και το θάνατο του πολέμου. Το κίνημα ειρήνης δεν έχει στενά ταξικό ούτε υπερταξικό χαρακτήρα και φυσιογνωμία. Είναι ένα πλατύ διαταξικό κίνημα με άποψη για το ρόλο κάθε κοινωνικής τάξης. Συντίθεται και συμπορεύεται ειδικά με την τάξη των εργαζομένων, χωρίς να ταυτίζεται με αυτήν. Είναι μια πορεία συνεχούς αλληλεπίδρασης του ενός στο άλλο. Μαθαίνει να ξεχωρίζει τα διάφορα κοινωνικά ρεύματα και να τα αξιολογεί. Είναι ένα αντι- εξουσιαστικό κίνημα συνεχών ρήξεων που ενσωματώνει στις τάξεις του κάθε ιδέα που ταιριάζει στο γενικό πλαίσιο αρχών του. Στη σημαία του έχει γραμμένες τις δύο πανάρχαιες λέξεις "Ελευθερία" και "Ειρήνη" με ανεξίτηλα γράμματα για να υπενθυμίζει ότι το "Τίμημα για την ειρήνη είναι ο αγώνας για την ελευθερία".