Ο Χρήστος Λεμπέσης, 20 χρόνων, είναι ένας από τους θεραπευόμενους του "18 Ανω", και βρίσκεται στην τρίτη, τελευταία και πιο κρίσιμη φάση του προγράμματος, τη φάση της Κοινωνικής Επανένταξης.

Η προσωπική του ιστορία, όχι πολύ διαφορετική από τις ιστορίες των άλλων μελών της Κοινωνικής Επανένταξης, είναι χαρακτηριστική. Ηταν μόλις 15 χρόνων, όταν το βλέμμα του σταμάτησε να ταξιδεύει με εικόνες καθημερινές, απλές, ανθρώπινες. Ηταν ακόμα παιδί, όταν πίστεψε πως η φυγή απ' το πρόβλημα είναι ταυτόχρονα και η λύση του. Τότε τα μάτια του εφήβου έκλειναν μπροστά στην αλήθεια. Το μυαλό είχε έναν και μόνο σκοπό: Την εξασφάλιση της ψευδαίσθησης. Με όποιο τίμημα.

Πέντε χρόνια μετά, κι εκείνα τα εφιαλτικά πρωινά έχουν ξεφτίσει στη μνήμη του. Τώρα, τα όνειρά του έχουν χρώμα, έχουν αλήθεια, έχουν δύναμη. Σήμερα, ο 20χρονος Χρήστος Λεμπέσης μπορεί να κοιτάζει τον καθρέφτη και να χαμογελά σ' αυτόν. Ηδη, το πρώτο θεμέλιο στην ελπίδα και τη ζωή έχει μπει. Ηδη, βρίσκεται στην τελευταία φάση της απεξάρτησής του, στο πρόγραμμα Κοινωνικής Επανένταξης της Μονάδας Απεξάρτησης "18 Ανω".

Στο πλευρό του, εκτός από τους θεραπευτές και δασκάλους του, βρίσκονται οι γονείς του και ο αδερφός του. Ενα βήμα κι αυτός πριν το τέλος της θεραπείας του. Ολοι μαζί, ενωμένοι και πολύ πιο δυνατοί κοιτάζουν πίσω, κοιτάζουν μέσα τους και ανοίγουν με τη γνώση - πλέον - και την εμπειρία το δρόμο στο μέλλον.

Από μικρή ηλικία, ο Χρήστος είχε αρχίσει να είναι αδιάφορος στο σχολείο, να περιθωριοποιείται, να επιζητά την αποδοχή μέσα από λάθος δρόμους. Ξεκίνησε, όπως λέει, τα ναρκωτικά - την ίδια περίπου περίοδο με τον κατά δύο χρόνια μεγαλύτερο αδερφό του - γιατί ήθελε να είναι το μέλος μιας ομάδας. Ετσι νόμιζε τότε, γιατί αργότερα, μέσα από την ψυχοθεραπεία, ανακάλυψε ότι "δεν είναι μόνο εξωτερικοί οι παράγοντες που σε σπρώχνουν στα ναρκωτικά. Ολα ξεκινάν από σένα. Και καταλήγουν σε σένα". Αργότερα, ανακάλυψε ότι μπορεί κανείς να είναι το μέλος ενός συνόλου, μιας ομάδας, με εντελώς διαφορετικούς τρόπους.

Μέσα στα τέσσερα χρόνια, που έκανε χρήση ναρκωτικών, ο Χρήστος είχε πάρει χάπια, χασίς, κοκαϊνη, ηρωίνη και είχε καταλήξει να κάνει τα πάντα για να πάρει τη δόση του. Ο φόβος, το ενδιαφέρον, κάθε ανθρώπινο συναίσθημα είχαν καταχωνιαστεί. Κύριο μέλημα, η εξασφάλιση της φυγής. "Το μόνο πράγμα που σκέφτεσαι όταν κάνεις χρήση, είναι πώς θα βρεις τη δόση σου, και για να τη βρεις, κάνεις οτιδήποτε", λέει ο ίδιος.

Στο ίδιο διάστημα, οι γονείς του δε γνώριζαν τίποτα. Οπως λέει η μητέρα του, η Αλεξάνδρα Λεμπέση: "Δούλευα πολλές ώρες, νόμιζα ότι απ' τα παιδιά μου δεν έλειπε τίποτα. Νόμιζα ότι όλα πάνε καλά. Δουλεύεις πόσες ώρες και κοιτάς να είσαι τέλειος και στη δουλιά και στο σπίτι και με τα παιδιά και νομίζεις ότι όλα πάνε καλά και έρχεται μια μέρα η αλήθεια και σου χτυπάει την πόρτα και δεν μπορείς να το πιστέψεις. Μένω στο κέντρο της Αθήνας και όμως δεν ήξερα τίποτα για τα ναρκωτικά".

Ακόμα και όταν τα πρώτα σημάδια της εξάρτησης έγιναν φανερά, ακόμα και όταν η συμπεριφορά των παιδιών της άλλαξε, η μάνα αρνιόταν να πιστέψει την αλήθεια. "Στις αρχές, τους έπιασα και τους μίλησα. Μου είπαν ότι κάπνιζαν πού και πού ένα τσιγάρο χασίς. Μου είπαν ότι δεν είναι τίποτα, είναι φυσικό και δε βλάπτει σε τίποτα και τους πίστεψα και το δέχτηκα. Τότε δεν ήξερα ότι δεν υπάρχουν σκληρά και μαλακά ναρκωτικά, ότι όλα κάνουν το ίδιο κακό. Δεν ήξερα ότι το ένα φέρνει το άλλο", λέει η Α. Λεμπέση. Στο ίδιο διάστημα, ο σύζυγός της αρνιόταν επίμονα να παραδεχτεί πως κάτι συμβαίνει, ακόμα και να συζητήσει μια τέτοια πιθανότητα, αντιμετώπιζε, άλλωστε, και ο ίδιος προβλήματα αλκοολισμού.

Ο Χρήστος ένιωσε τα όρια να στενεύουν, όταν η δόση της ηρωίνης του μεγάλωσε, τόσο που δεν είχε πια τη δυνατότητα να την αγοράζει, όταν ένιωσε ότι "έπιασε πάτο". Τότε ήταν που έμαθαν και οι γονείς του ότι είναι χρήστης ναρκωτικών. "Ενα πρωί ξύπνησα και βρήκα το Χρήστο στο κρεβάτι με σπασμούς και σε άθλια κατάσταση. Αργότερα έμαθα ότι είχε στερητικό από την ηρωίνη. Χρειάστηκε να τον πάω στο νοσοκομείο και τότε το έμαθα. Δεν μπορούσα να το πιστέψω, ακόμα δεν μπορώ. Αν μου το έλεγες, θα έβαζα όσο στοίχημα ήθελες, ότι το παιδί μου δεν παίρνει ηρωίνη, και θα το έχανα", λέει η μητέρα του.

Από τους γιατρούς του νοσοκομείου, στο οποίο πήγαν οι γονείς του τον Χρήστο το διάστημα που είχε το στερητικό σύνδρομο ήρθαν σε επαφή με το "18 Ανω". Από εκεί και μετά, τα πράγματα πήραν το δρόμο τους. "Το πρώτο βήμα για να λύσεις ένα πρόβλημα, είναι να παραδεχτείς ότι το έχεις. Από κει και μετά, υπάρχουν επιλογές", λέει ο Χρήστος. Ηδη, το πρώτο βήμα προς την έξοδο από το τούνελ είχε γίνει. Ο Χρήστος μπήκε στην πρώτη φάση του προγράμματος του "18 Ανω", τη φάση της ευαισθητοποίησης, που περιλαμβάνει ομαδική και ατομική ψυχοθεραπεία και πήρε την απόφαση να συνεχίσει. Στη συνέχεια, μπήκε στη δεύτερη φάση, την κλειστή, όπου ο θεραπευόμενος μένει για έξι με εφτά μήνες στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής και παρακολουθεί ατομική και ομαδική ψυχοθεραπεία, αθλοπαιδιά, εργοθεραπεία και δραματοθεραπεία. Τώρα πια, βρίσκεται στην τελευταία φάση, της Κοινωνικής Επανένταξης.

Οταν η συζήτηση έρχεται στο "18 Ανω", τα λόγια βγαίνουν κομπιαστά. Τι λόγια να βρει η μάνα να περιγράψει αυτόν που έσωσε τα παιδιά της; Σε ποιες λέξεις να κλείσει μια ολόκληρη φιλοσοφία, το μεράκι, το ενδιαφέρον, το ξενύχτι των ανθρώπων του "18 Ανω", ένας νέος που έμαθε ξανά να ζει; Το απαλό και σταδιακό άγγιγμα της ψυχής ενός παιδιού που αντιδρά σαν πληγωμένο ζώο όταν αγγίζουν τις πληγές του; Την ελπίδα και την αγωνία της επόμενης μέρας;

Την ικανοποίηση των θεραπευτών, όταν ο έφηβος χαμογελάει, όταν αλλάζει βλέμμα, όταν μαθαίνει απ' την αρχή να εμπιστεύεται, να ζει, να κοιτάζει με μάτια ορθάνοιχτα τη ζωή; Ποιος μπορεί να υποκαταστήσει αυτούς τους ανθρώπους; Ποιος μπορεί να κάνει το βλέμμα αυτού του παιδιού να ξανακοιτάξει κατάματα, να ξαναεμπιστευτεί;

Για τον Χρήστο, το κυριότερο είναι πως στο "18 Ανω" δε μαθαίνεις μόνο να ζεις χωρίς ναρκωτικά. Μαθαίνεις να εμπιστεύεσαι, να δημιουργείς, να είσαι ενεργός πολίτης, να διεκδικείς, να υψώνεις τη φωνή σου για την υπεράσπιση της αλήθειας. Ολα αυτά είναι που κάνουν τον Χρήστο και την οικογένειά του να αντιδρούν με όλες τις δυνάμεις τους στην απόλυση των 14 θεραπευτών του "18 Ανω". Γιατί ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα στη θεραπεία απεξάρτησης είναι "να καταφέρεις να εμπιστευτείς κάποιον, να του πεις πράγματα που δε θέλεις ούτε ο ίδιος να παραδεχτείς", λέει ο Χρήστος. Μια σχέση, που δεν μπορεί να διακοπεί. Μια σχέση, που δεν μπορεί να υποκατασταθεί.

Με ένα "ευχαριστώ" να βγαίνει μέσα από κάθε φράση της, η μάνα περιγράφει πως η ζωή της άλλαξε μέσα από το "18 Ανω". Πως η απόγνωση, η ηττοπάθεια και η άγνοια με την κατάλληλη βοήθεια μετατρέπονται σε γνώση και ενεργοποίηση. "Αυτοί οι άνθρωποι δε δουλεύουν, δίνουν την ψυχή τους. Δουλεύουν 18 ώρες την ημέρα και δίνουν την ψυχή τους και αυτό δεν πληρώνεται με τίποτα. Μου έσωσαν τα παιδιά μου", λέει η Α. Λεμπέση. Ο άλλος της γιος βρίσκεται και αυτός στη φάση της Κοινωνικής Επανένταξης, ενώ ο άντρας της βοηθήθηκε από το "18 Ανω" στο πρόβλημα αλκοολισμού που αντιμετώπιζε. Μέσα από τις ομάδες ψυχοθεραπείας και στήριξης γονιών, έμαθαν να καταλαβαίνουν και να ελέγχουν τα συναισθήματά τους, ξεπέρασαν την ηττοπάθεια και τη μη παραδοχή του προβλήματος.

Σήμερα, ο Χρήστος βρίσκεται στη φάση της Κοινωνικής Επανένταξης και κάνει ένα - ένα, μικρά και σταθερά βήματα προς ένα πιο στέρεο μέλλον. "Τα μεγάλα άλματα έχουν τον κίνδυνο των μεγάλων πτώσεων", λέει ο ίδιος. Πηγαίνει στην πρώτη τάξη του λυκείου, είναι μέλος της ραδιοφωνικής ομάδας και της ομάδας έκφρασης του "18 Ανω". Μέσα από το "18 Ανω" και την προσωπική του προσπάθεια, έχει καταφέρει να απεξαρτηθεί, να αγαπήσει τη ζωή, να διοχετεύσει την ενέργειά του δημιουργικά. "Η ζωή είναι και ωραία και άσχημη. Εχει ωραίες στιγμές, και αυτές είναι που αξίζουν περισσότερο. Αυτό που χαίρομαι περισσότερο τώρα, είναι η συζήτηση, η επικοινωνία, το να μαθαίνω ξανά να ενδιαφέρομαι", λέει ο Χρήστος.

Ο Χρήστος, που, μετά από τέσσερα χρόνια, αποφάσισε να ξαναπάει στο σχολείο γιατί θέλει να αποκτήσει γνώση. "Δεν πήγα στο σχολείο για να πάρω ένα χαρτί και να βρω μετά μια δουλιά. Δεν ονειρεύομαι να γίνω σαν αυτούς που παίρνουν τρακόσιες χιλιάδες το μήνα για να κοροϊδεύουν τον κόσμο. Εγώ θέλω γνώση για μένα. Γιατί στο τέλος, ό,τι και να γίνει, με τον εαυτό σου μένεις", λέει ο ίδιος.

Το πρόβλημα των ναρκωτικών για τον Χρήστο είναι ένα καθαρά κοινωνικό φαινόμενο, γι' αυτό και θεωρεί πως η πρόληψη δεν μπορεί να είναι επαρκής, αν δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα σφαιρικά. "Πρόληψη δεν είναι μόνο να μοιράζεις φυλλάδια στο δρόμο. Ούτε να λες ότι τα ναρκωτικά κάνουν κακό στον οργανισμό. Η πρόληψη είναι στάση ζωής. Είναι να έχεις ενδιαφέροντα. Για τους γονείς, είναι να στρέφεις το παιδί στην τέχνη, στον αθλητισμό. Πρόληψη είναι η συζήτηση και η επικοινωνία. Είναι να μην κάθεσαι με τις ώρες στην τηλεόραση, βλέποντας σίριαλ. Είναι να αντιστέκεσαι σε όλα όσα στη σημερινή κοινωνία σε σπρώχνουν στα ναρκωτικά. Γιατί έτσι μας θέλουν, ναρκωμένους και άβουλους, για να μπορούν να μας κάνουν ό,τι θέλουν", λέει ο Χρήστος.

"Το πιο δύσκολο πράγμα για τους γονείς είναι η συνειδητοποίηση. Τις περισσότερες φορές, κλείνουμε τα μάτια στην αλήθεια", λέει η μητέρα του Χρήστου. Ακόμα και οι άνθρωποι που έχουν ζήσει το πρόβλημα πέφτουν στο ίδιο λάθος, στον εφησυχασμό. Για την Α. Λεμπέση, η καλύτερη πρόληψη είναι η συνειδητοποίηση, είναι να νιώθεις ότι κανένα πρόβλημα δεν είναι μακριά σου, ότι πρέπει να είσαι θωρακισμένος. "Εγώ πια δεν αποκλείω τίποτα. Μπορεί να μας συμβεί οτιδήποτε. Ολα τα προβλήματα είναι εδώ, μια ανάσα από μένα και μόνο αν έχω τα μάτια μου ανοιχτά, μόνο αν πιστεύω ότι αυτό είναι και δικό μου πρόβλημα, θα μπορέσω να το αποφύγω", καταλήγει.

"Οταν καταλάβουμε ότι ο ανταγωνισμός είναι συναγωνισμός, όταν νιώσουμε ότι όλα τα παιδιά είναι παιδιά δικά μας, μόνο τότε θα γίνει κάτι για τα ναρκωτικά", καταλήγει ο Χρήστος.