Ευφρόσυνη τέχνη του λαού

"Είναι μια δυστυχία (γιατί όχι;) να μην μπορείς πια να χειροκροτείς τέτοια αθλήματα και τέτοιους άθλους του χεριού, του μυαλού, της καρδιάς, της φαντασίας...". Σωστά αποκαλεί ο καθηγητής Λαογραφίας Μιχάλης Μερακλής,προλογίζοντας το βιβλίο του Μιχάλη Ιερωνυμίδη "Πίσω από τον μπερντέ (ηχητικά και οπτικά τεχνάσματα στο ελληνικό θέατρο σκιών) " (εκδόσεις "ΑΜΜΟΣ"), ως "μια δυστυχία" των "νέων ιδεών" και των κακάσχημων καιρών μας, την παραμέληση, την υποτίμηση του Θεάτρου Σκιών. Μια τέχνη "σεμνό απόρρητο, που μεταφέρεται μέσα από τους αόρατους δρόμους του πάθους, από μύστη σε μύστη", όπως έγραφε ο Μενέλαος Λουντέμης. Τέχνη γνήσια λαϊκή, ζωντανή, ευφάνταστη, πολύτιμη - παρά τη φτώχεια των μέσων της και των "μαστόρων" που την υπηρέτησαν. Σωστά ο Μ. Μερακλής χαρακτηρίζει "πρωτότυπο και θελκτικό" αυτό το βιβλίο.

Ο συγγραφέας του μελετά χρόνια την ιστορία του Θεάτρου Σκιών, την προσωπική προσφορά των μεγάλων δημιουργών του, τα αισθητικά συστατικά της τέχνης αυτής (καταγωγή, παράδοση, θεματολογία, γραφή των έργων, φωνητική ερμηνεία των "ηρώων" του, σκηνογραφία και ενδυματολογία, όργανα και μουσική, ήχοι, φωτισμός κλπ.). Μ' αυτό το βιβλίο, όμως, κατέγραψε και τα ταπεινότατα, ευτελούς αξίας υλικά μέσα της - για παράδειγμα τον πλαστικό παλιοκουβά που βρήκε στο ρέμα της "Χελιδονούς" ο Σωτήρης Σπαθάρης και μ' αυτόν έκανε μπέικες φουστανέλες, ή από τους σκουπιδοντενεκέδες σκηνικά. Αποθησαύρισε και της"δαιμόνιας" ευρηματικότητας τεχνικές της, προσφέροντας στους λάτρεις του είδους τα "μυστικά", την "κουζίνα" του μπερντέ. "Μυστικά" του "άδυτου", του"μηχανοστασίου" των παλιών πάμφτωχων καραγκιοζοπαιχτών, από τα οποία ο αξέχαστος Γιάννης Τσαρούχης διδάχτηκε πολλά για τη δική του, φτωχή σε υλικά, αλλά πανώρια τέχνη.

Ο αναγνώστης διαβάζοντας στο βιβλίο αφηγήσεις καραγκιοζοπαιχτών, κωμικά αλλά και συγκινητικά περιστατικά της ζωής και της δουλιάς τους και βλέποντας φωτογραφίες διαφόρων αντικειμένων (ηχητικών, "μηχανικών", σκηνικών), φιγούρων, ζωγραφικών έργων, διαφημιστικών ταμπλό, φωτογραφίες παραστάσεων από την πλευρά του μπερντέ, όχι μόνο διασκεδάζει και κατανοεί την ομορφιά, τη μοναδική χάρη αυτής της τέχνης, αλλά και παίρνει μαθήματα πώς και με ποια αντικείμενα θα μπορούσε ο ίδιος ή το παιδί του, να στήσει το δικό του μπερντέ - στην ανάγκη αρκεί κι ένα ασπροσέντονο - και να παίζει "κλασικά" καραγκιόζικα έργα, όπως γινόταν στις φτωχοσυνοικίες της Αθήνας (στην Καισαριανή λ. χ. ), μέχρι και τη δεκαετία του '60, ευφραίνοντας καρδίας μικρών και μεγάλων.

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ