Το παιχνίδι συνδέεται άμεσα με το ζήτημα «τι ανθρώπους θέλει να διαμορφώσει μια κοινωνία». Στο βιβλίο «Ο κόσμος του παιδιού» (εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 231), διαβάζουμε σχετικά με το παιχνίδι στην ΕΣΣΔ: «Εχει σημασία το παιδί να δείχνει στο παιχνίδι εκείνο που θέλουμε εμείς να δούμε αργότερα στη συμπεριφορά του: Προσοχή για τους συντρόφους, καλοσύνη για τους ανθρώπους, αλληλοβοήθεια, ειλικρίνεια, τιμιότητα, σεβασμό απέναντι στους μεγάλους, εργατικότητα». Ολα αυτά - συμπληρώνεται - καλλιεργούνται στο παιδί με το σωστά οργανωμένο παιχνίδι. Γι' αυτό πρέπει να δίνεται μεγάλο βάρος στο στοιχείο της συλλογικότητας και της ομαδικότητας στη δραστηριότητα του παιδιού από τα πρώτα χρόνια της ζωής του.

Το σωστά οργανωμένο παιχνίδι αποτελεί παρακλάδι της συνολικής μέριμνας για τα παιδιά, το σχολείο, την εκπαίδευση, τον αθλητισμό και τον πολιτισμό. Ο «Ρ», στο πλαίσιο της έρευνας για το παιδικό παιχνίδι, αναζήτησε και βρήκε τα παιχνίδια και τις ασχολίες των παιδιών στο πλαίσιο ενός άλλου κοινωνικοοικονομικού συστήματος που γνώρισε η ανθρωπότητα και παραθέτει ορισμένες πτυχές του παιδικού παιχνιδιού στην ΕΣΣΔ.

Στην ΕΣΣΔ τα παιδιά ήταν η προνομιούχα τάξη. Το κράτος μεριμνούσε γι' αυτά, πριν ακόμα από τη γέννησή τους. Οχι στα λόγια, αλλά αυτό προκύπτει από την πραγματικότητα: Υπήρχε μια μεγάλη αλυσίδα συμβουλευτικών κέντρων για γυναίκες και παιδιά, σπίτια εγκυμοσύνης, νοσοκομεία, υπηρεσίες νηπίων, παιδικοί σταθμοί, νηπιαγωγεία που πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους σε όλες τις μανάδες και τα παιδιά της χώρας ανεξαιρέτως.

Σε όλες τις σχολικές βαθμίδες, τα παιδιά μάθαιναν να αγαπούν τη φύση. Πραγματοποιούνταν συχνά εκδρομές σε ποτάμια, δάση, χωράφια και γνώριζαν τα φυτά και τα ζώα. Κάθε παιδικός σταθμός είχε ένα ενυδρείο, φυτά σε γλάστρες και μικρά σπιτικά ζώα (ινδικά χοιρίδια, κουνέλια, σκαντζόχοιρους κλπ.). Από τον παιδικό σταθμό ακόμα μάθαιναν τα πρώτα πράγματα για τη μουσική και τις καλές τέχνες. Σχεδίαζαν, ζωγράφιζαν, έπλαθαν με τον πηλό. Επιπλέον, στον κήπο του κάθε σχολείου, μάθαιναν να εργάζονται και να είναι ανεξάρτητα, τάιζαν τα ζωάκια του σχολείου και πότιζαν τα φυτά.

Μεγάλη σημασία δινόταν και στη σωματική αγωγή του παιδιού, μέσα από τη γυμναστική και τα αθλήματα. Τα παιδιά ήταν χωρισμένα σε ομάδες και κάθε ομάδα είχε ένα δικό της χώρο στον κήπο του σχολείου και μια αίθουσα γεμάτη παιχνίδια, ενώ ιδιαίτερο βάρος δινόταν και στην οργάνωση του ελεύθερου χρόνου τους με την απασχόληση με σπορ, περιπάτους, μουσικά όργανα και εικαστικές δημιουργίες. Λειτουργούσαν παιδικές κατασκηνώσεις και για τα μεγαλύτερα παιδιά οργανώνονταν συχνά εκδρομές και άλλες συλλογικές δραστηριότητες κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Τα παιχνίδια κατασκευών, αλλά και τα παιχνίδια ρόλων τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο ήταν σε εξέχουσα θέση. Οι παιδαγωγοί φρόντιζαν, ώστε το παιδί να παίζει δημιουργικά, συλλογικά και να φέρεται με αγάπη και υπευθυνότητα στα παιχνίδια του.

Τέτοιο περίπου περιεχόμενο αποκτά το παιχνίδι σε μια κοινωνία που δεν «κλαίει» για τα «δυστυχισμένα, άτυχα» παιδάκια. Ετσι είναι το παιχνίδι σε μια κοινωνία που κανένα παιδί δεν αναγκάζεται να δουλεύει από την τρυφερή αυτή ηλικία και που τα παιδιά δεν πεθαίνουν πριν συμπληρώσουν το 5ο έτος της ηλικίας τους, σε μια κοινωνία που οι γονείς τους δεν είναι άνεργοι, ούτε δουλεύουν όλη μέρα για να τα μεγαλώσουν.

• ΠΗΓΕΣ:«Γνωριμία με την ΕΣΣΔ, Τα παιδιά η προνομιούχα τάξη», «Σύγχρονη Εποχή». «Τα παιδιά στην ΕΣΣΔ», «Πλανήτης».