Η σύνταξη τετραετούς αναπτυξιακού προγράμματος είναι βασικό εργαλείο για την επιχειρηματική ανταγωνιστική λειτουργία των πανεπιστημίων.

Υποχρεωτικός όρος και θεμελιακό στοιχείο κάθε τετράχρονου αναπτυξιακού προγραμματισμού είναι, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, η εναρμόνιση των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων των πανεπιστημίων με τις «εξελίξεις και τις προοπτικές στον ακαδημαϊκό χώρο της ΕΕ», δηλαδή η προσαρμογή κάθε ιδρύματος στη διαδικασία της Μπολόνια. Με άλλα λόγια, η καθιέρωση, για παράδειγμα, τρίχρονων σπουδών είναι θέμα που μπορεί να περάσει μέσα από τον τετραετή προγραμματισμό κάθε ιδρύματος.

Το τετραετές σχέδιο υποβάλλεται για έγκριση του οικονομικού σκέλους στο υπουργείο Οικονομικών και ακολουθεί η υπογραφή «προγραμματικής συμφωνίας ως προς την πραγματοποίηση των στόχων» υπουργείου Παιδείας και πανεπιστημίου. Δηλαδή, το ίδρυμα θα χρηματοδοτηθεί μόνο, εφόσον και στο βαθμό που πραγματοποιηθούν οι στόχοι του προγράμματος. Ετσι, τα πανεπιστήμια υποχρεώνονται μέσω της χρηματοδότησης να υποταχθούν ολοσχερώς στις κυρίαρχες αντιδραστικές κατευθύνσεις, αν θέλουν να επιβιώσουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν κάποιο ίδρυμα δεν ολοκληρώσει αυτή τη διαδικασία, θα διακόπτεται η κρατική χρηματοδότηση.

Ταυτόχρονα η καθιέρωση αυτού του τρόπου κρατικής χρηματοδότησης σημαίνει ότι το κράτος παύει να χρηματοδοτεί ισότιμα όλα τα ιδρύματα. Από εδώ και στο εξής η χρηματοδότηση θα κατευθύνεται, μετά από την αξιολόγηση, επιλεκτικά και «βάσει αποτελέσματος», κυρίως στα ιδρύματα που αναπτύσσουν τις περισσότερες και πλουσιότερες δραστηριότητες. Σε αυτά δηλαδή που θα εξασφαλίζουν μεγαλύτερα συμπληρωματικά έσοδα μέσα από τις διασυνδέσεις τους με επιχειρήσεις και οργανισμούς ή μέσα από άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Σύμφωνα μάλιστα με την παράγραφο 3 του άρθρου 7, προκειμένου να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός μεταξύ των ιδρυμάτων για το ποιο επιδεικνύει μεγαλύτερη προθυμία και ταχύτητα προσαρμογής στις αναδιαρθρώσεις, προβλέπεται η μεταφορά κρατικών πόρων από τα ιδρύματα που υστερούν στην εφαρμογή του τετραετούς προγραμματισμού σε εκείνα που πρωτοπορούν.

Ενδεικτικό της χρησιμοποίησης των τετραετών προγραμμάτων για την αναγκαστική προσαρμογή των ιδρυμάτων στους κανόνες της αγοράς είναι ότι ορίζεται πως «για την εκτίμηση της πρότασης για το τετραετές ακαδημαϊκό - αναπτυξιακό πρόγραμμα, εκ μέρους του υπουργού Παιδείας, λαμβάνεται υπόψη, ιδίως, η συμμόρφωση προς τα αποτελέσματα της διαδικασίας αξιολόγησης».

Αλλωστε, ορίζεται ότι το τετραετές ακαδημαϊκό - αναπτυξιακό πρόγραμμα πρέπει να «κινείται εντός των προβλεπόμενων ορίων του κρατικού προϋπολογισμού και του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων για την ανώτατη εκπαίδευση». Δηλαδή, οι οικονομικές διεκδικήσεις των πανεπιστημίων δε θα μπορούν - προκειμένου να εγκριθούν - να υπερβαίνουν το ποσό που έτσι κι αλλιώς έχει υπολογίσει η κυβέρνηση.

Είναι ξεκάθαρο ότι τα ιδρύματα μέσω των τετραετών συμφωνιών αναγκάζονται - προκειμένου να χρηματοδοτηθούν - να εφαρμόσουν ένα συγκεκριμένο πολιτικό σχεδιασμό. Ενα σχεδιασμό που επιβάλλεται από τις αντιδραστικές αλλαγές που απορρέουν από τις αποφάσεις της ΕΕ, τη διαδικασία της Μπολόνια και της Λισαβόνα. Και μάλιστα, εκβιάζονται να προσαρμοστούν σε αυτές τις αλλαγές καθώς διαφορετικά αναστέλλεται η χρηματοδότησή τους, απειλούνται άμεσα με κλείσιμο.