Υπάρχουν πολλά ουσιώδη που οι «ευρωκομμουνιστές» παραγνωρίζουν πλήρως, όπως: Θα υπάρξει ταξική σύγκρουση ή η οικονομική ολιγαρχία και τα διεθνή στηρίγματά της θα παραχωρήσουν την κυβερνητική εξουσία σεβόμενοι τη λαϊκή θέληση; Δεύτερο: Και αν υποθέσουμε ότι έτσι θα συνέβαινε, θα επέτρεπαν σε συνέχεια οι καπιταλιστές και ο κρατικός τους μηχανισμός την οικοδόμηση του σοσιαλισμού ή θα αντιδρούσαν; Και αφού θα αντιδρούσαν, όπως καταλαβαίνει ο καθένας, πώς θα αντιμετωπίζονταν από την κομμουνιστική κυβέρνηση;

Σχολιάζοντας ο Δ. Σάρλης την αντίληψη των «ευρωκομμουνιστών» για τον πολυκομματισμό έγραψε: «Προβάλλει επομένως το ερώτημα: Μπορεί με έναν τέτοιο πολυκομματισμό να οικοδομηθεί και να εδραιωθεί οριστικά ο σοσιαλισμός; Είναι δυνατό στο σοσιαλισμό να γίνεται εναλλαγή οποιωνδήποτε κομμάτων στην εξουσία, χωρίς οι σοσιαλιστικές σχέσεις να διατρέχουν κανέναν κίνδυνο;» Και παρακάτω: «Ας φανταστούμε για μια στιγμή ότι το κόμμα (ή τα κόμματα) της αστικής αντιπολίτευσης, εκμεταλλευόμενο τυχόν λάθη της σοσιαλιστικής κυβέρνησης ή οικονομικές δυσκολίες, κατορθώσει να εξαπατήσει το λαό και να ανέβει στην εξουσία. Τι τύχη θα επιφυλάξει το κόμμα αυτό στις σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής; Υπάρχει περίπτωση να μην τις θίξει; Ο καθένας καταλαβαίνει ότι αυτό αποκλείεται, γιατί δε νοείται αστικό κόμμα που να θέλει το σοσιαλιστικό σύστημα παραγωγής. Η λογική λέει ότι το κόμμα αυτό δεν πρόκειται να αφήσει τίποτα όρθιο από το σοσιαλισμό, τόσο στη βάση όσο και στο εποικοδόμημα. Αν μάλιστα πάρουμε υπόψη το γεγονός ότι η αντεπαναστατική αυτή ενέργεια θα ζημιώσει σοβαρά τα ζωτικά συμφέροντα του λαού και η αστική τάξη θα φοβάται ότι δε θα μπορέσει να κρατηθεί για πολύ καιρό στην εξουσία, πρέπει να πούμε ότι η αστική αντιπολίτευση που θα ανέβει στην εξουσία, όχι μόνο θα παλινορθώσει τον καπιταλισμό, αλλά και θα στείλει περίπατο τον πολυκομματισμό».¹

Η πείρα από τις αντεπαναστατικές αλλαγές στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες είναι φανερό ποια από τις δύο αντιλήψεις επιβεβαιώνει. Και όχι μόνο όσον αφορά στην περίοδο που στις σοσιαλιστικές χώρες συνεχιζόταν η ύπαρξη της ατομικής ιδιοκτησίας σε μέσα παραγωγής, αλλά και μετά την κατάργησή της, όπως συνέβη στην ΕΣΣΔ. Η απώλεια του πρωτοποριακού ρόλου του κομμουνιστικού κόμματος, σε συνδυασμό με διάφορους άλλους παράγοντες, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την ενδυνάμωση αντεπαναστατικών κινήσεων και κομμάτων στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Η παλινόρθωση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής έγινε πραγματικότητα μέσα από την ανατροπή του σοσιαλιστικού πολιτικού συστήματος.

Δικαιολογημένα ασφαλώς μπορεί να τεθεί το ερώτημα: Τι γίνεται στην περίπτωση που οι ίδιοι οι εργαζόμενοι θέλουν να ανατρέψουν το σοσιαλιστικό καθεστώς;

Αν τα πράγματα φτάσουν σε τέτοιο σημείο, τότε δεν απομένει παρά η ανατροπή του. Ο σοσιαλισμός δεν μπορεί να οικοδομηθεί, έχοντας τους εργαζόμενους (ή το πολύ μεγάλο τμήμα τους) εναντίον του. Αλλά, γιατί διάφοροι αναγνωρίζουν το συγκεκριμένο δικαίωμα των εργαζομένων, ενώ καθόλου δεν αναγνωρίζουν το δικαίωμά τους να υπερασπίζονται την εξουσία του προλεταριάτου; Η απάντηση είναι αυτονόητη: Απλούστατα, δε θέλουν μια τέτοιου τύπου κρατική οργάνωση. Αλλιώς: Δε θέλουν το σοσιαλισμό.

Στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ (15ο Συνέδριο) το ζήτημα του πλουραλισμού αντιμετωπίζεται έτσι: «Η σοσιαλιστική δημοκρατία θα εξασφαλίζει την ύπαρξη κομμάτων που δρουν μέσα στα πλαίσια του σοσιαλιστικού Συντάγματος. Κοινωνικοπολιτικές ενώσεις, π.χ., ριζοσπαστικά κοινωνικά κινήματα γυναικών, νέων, οικολόγων, με πολιτικούς προσανατολισμούς, με συμμετοχή στο κοινωνικοπολιτικό αντικαπιταλιστικό μέτωπο της επαναστατικής περιόδου, αναπτύσσουν το δικό τους σημαντικό ρόλο, ανάλογα με την κοινωνική τους βάση».²

Στενά δεμένη με την προηγούμενη αντίληψη των οπορτουνιστών για τον πολυκομματισμό είναι και η αντίληψή τους για τον κοινοβουλευτικό δρόμο περάσματος στο σοσιαλισμό. Κι επειδή ο «σοσιαλισμός τους» δεν είναι παρά εξωραϊσμός του καπιταλισμού, γι' αυτό και ο δρόμος του «περάσματος στον σοσιαλισμό» δεν είναι παρά η συμμετοχή τους στο κοινοβουλευτικό παιχνίδι των αστικών κομμάτων.

Αρχικά, πρέπει να σημειωθεί ότι, όταν οι «ευρωκομμουνιστές» χαρακτήριζαν ως δημοκρατικό δρόμο τον κοινοβουλευτικό, εξ αντικειμένου εννοούσαν - ή και το έλεγαν ευθέως - ότι ο μη κοινοβουλευτικός είναι αντιδημοκρατικός!

Για το συγκεκριμένο ζήτημα, γράφει ο Γρ. Φαράκος: «Η ηγεσία του ΚΚΕ δεν μπόρεσε ν' ανεβάσει τη θεωρητική της σκέψη, για να δει ότι, μεταπολεμικά τουλάχιστον, οι νέες συνθήκες έβαλαν στην ημερήσια διάταξη το καθήκον να φτάσει στην εξουσία με ειρηνικό δρόμο».³Ετσι, κρίνοντας το πρόβλημα, εκτιμά ότι «η Συμφωνία της Βάρκιζας, ανεξάρτητα από τις όποιες ελλείψεις, έπρεπε να γίνει. Η ηγεσία δε συνειδητοποίησε πως η συμφωνία δημιουργούσε μια εντελώς διαφορετική προοπτική εξέλιξης».⁴

Το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ τοποθετήθηκε ως εξής στο συγκεκριμένο θέμα: «Για την πραγματοποίηση των επαναστατικών μετασχηματισμών το ΚΚΕ πρέπει να είναι το ίδιο έτοιμο και να προετοιμάσει την εργατική τάξη και το λαό για τη χρησιμοποίηση κάθε μορφής πάλης, ειρηνικής ή μη ειρηνικής, ανάλογα με τη στάση των αντιδραστικών δυνάμεων και να είναι σε θέση να περνά έγκαιρα από τη μια μορφή στην άλλη»!⁵

Πρόκειται για θέση αντίστοιχη με την επιστημονική άποψη για την ταξική πάλη, η οποία κινείται με συνέπεια στο εξής πλαίσιο - στόχο: Οι ποιοτικές αλλαγές, που βαθμιαία θα συσσωρεύονται στη συνείδηση της εργατικής τάξης εξαιτίας της όξυνσης της αντίθεσης κεφαλαίου - εργασίας, σε συνδυασμό με την ιδεολογικοπολιτική δράση του ΚΚΕ, όπως επίσης και η απότομη άνοδος της ταξικής πάλης (που μπορεί να προκληθεί με αφορμή κάποιο σημαντικό ή και όχι ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός), καθώς και η διαμόρφωση - σε κάποια φάση - επαναστατικής κατάστασης, θα θέσουν από τα πράγματα το ζήτημα της εξουσίας. Για τη χώρα μας αυτή η εξέλιξη μπορεί να επιταχυνθεί, εξαιτίας της απότομης λαϊκής δυσαρέσκειας που μπορεί να φέρουν οι συνέπειες από την υποδεέστερη θέση της Ελλάδας σε σχέση με άλλες χώρες. Είναι καθήκον του ΚΚΕ να καταβάλλει κάθε προσπάθεια, ώστε στη δοσμένη στιγμή να μπορεί η λαϊκή δύναμη, που θα έχει ταχθεί με την επαναστατική αλλαγή, να υπερισχύσει.

Αυτή η συλλογιστική δεν έχει καμιά σχέση με την αναμονή προσφυγής στις κάλπες κάθε 4 ή λιγότερα ή περισσότερα χρόνια. Είναι άλλο ζήτημα η αξιοποίηση του αστικού κοινοβουλίου από τις επαναστατικές δυνάμεις καθημερινά, ώστε να βοηθιέται και από αυτή τη θέση η ανάπτυξη της ταξικής πάλης. Είναι άλλο ζήτημα η επιδίωξη του ΚΚΕ για κοινοβουλευτική ενίσχυση, ως ένας δείκτης της πολιτικής επιρροής του και ως μια δυνατότητα για παραπέρα επίδραση στην ανάπτυξη της πάλης.

Συγκρίνοντας επομένως τις δύο αντιλήψεις για τους δρόμους περάσματος, είναι σαν να μιλάμε για τη μέρα και τη νύχτα.

Χρειάζεται, ωστόσο, να δούμε ορισμένες ακόμα πλευρές αυτού του θέματος.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Το άρθρο περιέχεται στη συλλογή κειμένων που εκδόθηκε από τη «Σύγχρονη Εποχή» υπό τον τίτλο «Ο σύγχρονος δεξιός οπορτουνισμός», με την επιμέλεια της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Δ. Σάρλης, Ζητήματα στρατηγικής και τακτικής, σελ. 214 - 215, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή».

2. Πρόγραμμα του ΚΚΕ, σελ. 45, έκδ. της ΚΕ του ΚΚΕ.

3. Γρ. Φαράκος, «Μαρτυρίες και στοχασμοί», σελ. 79, εκδ. «Προσκήνιο».

4. Γρ. Φαράκος, ό.π.

5. Το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ, σελ. 173.