Αν μη τι άλλο, οι ενδείξεις για την αλλαγή του πολιτικού κλίματος στη Σρι Λάνκα επιβεβαιώνονται. Για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια, η εφημερίδα που εκφράζει συνεπέστερα από κάθε άλλη τις απόψεις της κυβέρνησης του Κολόμπο, η « Daily News», εμφανίστηκε να υπόσχεται την περασμένη εβδομάδα στο αυτονομιστικό κίνημα «Τίγρεις των Ταμίλ ΕΕΛΑΜ» ότι εάν η πρόθεση του επικεφαλής τους για την έναρξη ενός διαλόγου «χωρίς όρους», για τον τερματισμό του εμφυλίου που σπαράσσει τη χώρα από το 1983, είναι «ειλικρινής», η κυβέρνηση θα προβεί «σε παραχωρήσεις».

Η εφημερίδα, επικαλούμενη ανακοίνωση από το γραφείο του πρωθυπουργού Ρατνασίρι Ουϊκρεμαναγιάκε, μάλιστα υπονόησε ότι ακόμη και το εμπάργκο, που είχε επιβληθεί στις περιοχές όπου οι μειονοτικοί αντάρτες πλειοψηφούν εδώ και μιάμιση δεκαετία, ενδέχεται να αρθεί: «υπήρχαν κάποιες κυρώσεις που έπρεπε να επιβληθούν καθώς ο πόλεμος εξελισσόταν», ανέφερε η ανακοίνωση του πρωθυπουργικού γραφείου, που σε άλλο σημείο τόνιζε πως «αν το LTTE (οι «Τίγρεις») είναι ειλικρινές, η κυβέρνηση θα εφαρμόσει ένα πρόγραμμα αποκλιμάκωσης σε συνεννόηση με τα άλλα μέρη» της κυβέρνησης - και προφανώς σε διάλογο με τους αντάρτες.

Το γεγονός σηματοδοτεί αν μη τι άλλο μιαν αξιοσημείωτη αλλαγή ρητορικής. Δεν έχουν περάσει ούτε δεκαπέντε μέρες αφ' ότου η κυβέρνηση, παρά την επίκληση του ιδρυτή και ηγέτη των «Τίγρεων», Βελουπιλάι Πραμπακαράν, για «άνευ όρων διάλογο», έλεγε χωρίς περιστροφές ότι αναμφιβόλως πρώτιστος στόχος παραμένει «η ολοκληρωτική εξόντωση του εχθρού». Τι μεσολάβησε;

Μια πιθανή απάντηση είναι «η δυτική πίεση». Ο άνθρωπος που ξεκίνησε -στα τέλη του Οκτώβρη- το χορό των επισκέψεων Δυτικών διπλωματών στο Κολόμπο (την άλλοτε πρωτεύουσα της βρετανικής Κεϋλάνης, διαμάντι αποικιοκρατικής αίγλης στο στέμμα που φορούσε η βασιλομήτωρ από το 1802 - όταν η βρετανική αποικιοκρατία την κατέλαβε πετώντας έξω τους Ολλανδούς, που με τη σειρά τους την είχαν καταλάβει πετώντας έξω τους Πορτογάλους - ως το 1948) ήταν ο Νορβηγός «ειδικός μεσολαβητής»Ερικ Σολχάιμ, που κατάφερε να συναντηθεί με τον Πραμπακαράν, όντας ο πρώτος ξένος διπλωμάτης που το κατάφερε έπειτα από 13 ολόκληρα χρόνια, μετά την κατάρρευση, το 1987, της εκεχειρίας που είχε συναφθεί ένα χρόνο πριν αποσπώντας του τη «δέσμευση» στην έναρξη διαλόγου.

Ακολούθησε το «βαρύ πυροβολικό» της δυτικής διπλωματίας. Στα τέλη Νοέμβρη στο Κολόμπο βρισκόταν ο υφυπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας - και, για να «δέσει το γλυκό», τον ακολούθησε η εξοχότης του ο υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για τη Νοτιοανατολική Ασία, της κυβέρνησης του «πλανητάρχη», Μπιλ Κλίντον, Καρλ Ιντερφερθ. Ακολούθως, οι μισο-μυστικές, μισο-γνωστές διαπραγματεύσεις που έκανε η πρόεδρος της Σρι Λάνκα, Τσαντρίκα Μπανταρανάικε Καμαρατούνγκα, κατά μία περιοδεία της στην Ευρώπη (οι σταθμοί της και οι συναντήσεις της δε γνωστοποιήθηκαν για «λόγους ασφαλείας») φαίνεται να έβαλαν τις τελευταίες πινελιές στην αλλαγή του κλίματος. Αν μη τι άλλο φαίνεται πως η Καμαρατούνγκα έλαβε τη δέσμευση ότι η χρηματοδότηση των «Τίγρεων» θα «ψαλιδιστεί» από τους μετανάστες, κυρίως από τη Βρετανία (κατά εκτιμήσεις ο στρατός των «Τίγρεων» μαζεύει κάπου 80 εκατ. δολάρια το χρόνο για να εκπαιδεύει και να συντηρεί τη δύναμή του, που φθάνει τους 7.000 - 8.000 μαχητές).

Η εκατέρωθεν δυσπιστία - λόγω των αποτυχημένων προσπαθειών του παρελθόντος να υπάρξει «ειρήνη» στη χώρα, που μετράει τουλάχιστον 63.000 νεκρούς, 1,4 εκατομμύρια εκτοπισμένους και διαθέτει ένα ανεξάντλητο απόθεμα μίσους - παραμένει φυσικά ένας «ανασχετικός» παράγοντας για την έναρξη μιας τέτοιας «ειρηνευτικής διαδικασίας». Ενόσω οι πολιτικοί, τόσο οι κυβερνητικοί όσο και ο ηγέτης των Τίγρεων, έκαναν τις διερευνητικές τους κινήσεις, στα πεδία των μαχών λάμβαναν χώρα (υποτονικές μεν, σε σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν, αλλά πάντως) αιματηρές συγκρούσεις, ειδικά στην περιοχή Τρινκομαλί, όπου βρίσκεται η μεγαλύτερη ναυτική βάση των κυβερνητικών δυνάμεων. Από τη μία πλευρά, ο στρατός προσπάθησε να «ξεκαθαρίσει» περιοχές ελεγχόμενες από τους αντάρτες. Από την άλλη, οι αντάρτες εξαπέλυσαν δύο αντεπιθέσεις. Η μία αποτέλεσε «καταστροφή» όσον αφορά την εικόνα των «Τίγρεων», αφού οι οβίδες των όλμων που εξαπέλυσαν βρήκαν κατά λάθος ένα σχολείο σκοτώνοντας 2 παιδιά -από συνολικά 7 ανθρώπους- και τραυματίζοντας δεκάδες άλλα. Η δεύτερη ήταν πιο επιτυχημένη, αφού τους απέφερε κάποια εδάφη.

Παρά ταύτα, τόσο οι πιέσεις από το «διεθνή παράγοντα» όσο και η «κούραση» των αντιμαχομένων (η τελευταία «φάση» του εμφυλίου διαρκεί δεκαέξι χρόνια, από το 1984, χωρίς νικητή ενόψει...) εγγυώνται μάλλον ότι η προσπάθεια έναρξης «διαλόγου» αν μη τι άλλο θα περπατήσει.

Ανάμεσα στους λόγους που η Δύση επιθυμεί μια «ρύθμιση» του εμφυλίου, είναι και η οικονομική «προοπτική ανάπτυξης» της Σρι Λάνκα. Το ΑΕΠ της χώρας για το 2000 αυξήθηκε -σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία- 5-5,5%. Από το 1980 ως το 1999 το ΑΕΠ αυξανόταν κατά μέσο όρο 4,7% ετησίως. Σε μια Σρι Λάνκα χωρίς πόλεμο, λένε οικονομολόγοι, το ΑΕΠ θα μπορούσε να έχει ρυθμό αύξησης έως και 8%. Ακόμη και σήμερα, εν μέσω του πολέμου, η τουριστική βιομηχανία είναι μια «μηχανή» που «κόβει» εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια ετησίως. Η χώρα ήταν η πρώτη στην Ασία που άρχισε την πολιτική της «απελευθέρωσης των αγορών» από το 1977. Και εφέτος θα εντείνει την «απελευθέρωση».

Ωστόσο, ο πόλεμος χαλάει τη νεοφιλελεύθερη «σούπα» που ορέγονται οι Δυτικοί, μαζί με τους φυσικούς πόρους (ειδικά τα ορυκτά) της Σρι Λάνκα. Αλλωστε, η Καμαρατούνγκα μέσα σε μερικούς μήνες ξόδεψε 350 εκατομμύρια δολάρια για νέο στρατιωτικό εξοπλισμό και πολλά ακόμη για να «αναδιαμορφώσει» το στράτευμα...

Ενα από τα... κλισέ στη Σρι Λάνκα είναι ότι η πλειοψηφούσα (74%)εθνική ομάδα των Σινχαλέζων έχει μειονοτικά κόμπλεξ απέναντι στη μειονότητα (13% του πληθυσμού - άλλο ένα 5% είναι Ταμίλ της Ινδίας) των Ταμίλ. Μετά την ανεξαρτησία, το 1948, ο τότε πρωθυπουργός Μπανταρανάικε, πατέρας της σημερινής προέδρου, άσκησε μια πολιτική ρεβανσισμού κατά των Ταμίλ, που μέρος τους ανήκε στην «ευνοούμενη» τάξη των Εγγλέζων. Ο ρατσισμός σε βάρος των Ταμίλ, από την εκπαίδευση ως τη δημόσια διοίκηση, η καταπίεση, οι ταπεινώσεις εν πολλοίς έριξαν το νερό που έβαλε σε κίνηση το μύλο του σημερινού πολέμου... Ενώ το Κολόμπο πάντα έβλεπε με μισό μάτι την Ινδία, όπου η εκεί μειονότητα των Ταμίλ (στο κρατίδιο Ταμίλ Ναντού) είναι μεγαλύτερη ποσοτικά από όλο τον πληθυσμό της Σρι Λάνκα...

Σήμερα όμως η αλλαγή του κλίματος -εξαιρουμένων φυσικά των εμπόλεμων περιοχών- είναι προφανής. Στην κυβέρνηση συμμετέχει ένα κόμμα των «μετριοπαθών» Ταμίλ. Η γλώσσα τους είναι και πάλι επίσημη γλώσσα του κράτους (μία από τις τρεις). Τα πανεπιστήμια δέχονται όλο και περισσότερους μειονοτικούς. Και ο εύλογος λαϊκός πόθος για ειρήνη μετά από τόσα χρόνια αιματοχυσίας και τρόμου ολοκληρώνει το σκηνικό. Με αυτά τα συστατικά παρόντα, είναι ν' απορεί κανείς που «οι πολιτικοί στη Σρι Λάνκα κλοτσάνε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης», σχολίαζε πρόσφατα ένα δυτικό περιοδικό.

Τα πράγματα δεν είναι τόσο ρόδινα, πάντως. Ο Πραμπακαράν έχει υπόψη του, ή οφείλει να έχει, μετά από τόσα χρόνια πολέμου, ότι η «στρατηγική» της κυβέρνησης στο Κολόμπο είναι να «συσσωματώσει» τους μετριοπαθείς, ταυτόχρονα να συντρίψει ή να ουδετεροποιήσει τους αντάρτες και να προσφέρει μια «αυτονομία μέσα σε ένα ομοσπονδιακό πλαίσιο» (κάτι που η εθνικιστική αντιπολίτευση, βέβαια, δε θέλει ούτε να ακούει. Πρόσφατα ένας βουλευτής του εθνικιστικού Ενωμένου Εθνικού Κόμματος έλεγε ότι αν η πρόεδρος δοκιμάσει να αλλάξει το Σύνταγμα «3,6 εκατομμύρια ανθρώπων θα βγουν στους δρόμους»). Θα γίνει και ο ίδιος ένας «κουΐσλινγκ», όπως κατηγορούσε τους αντιπάλους του στέλνοντας εναντίον τους τους άνδρες του; Μένει να φανεί.