Σε ιδιαίτερα χαμηλούς τόνους, ιδιαίτερα σε σύγκριση με παλαιότερες ανάλογες περιπτώσεις, ολοκληρώθηκε η πρώτη επίσκεψη του Σαουδάραβα βασιλιά Αμπντουλάχ στο Λευκό Οίκο με ένοικο τον Πρόεδρο Ομπάμα. Στην τυπική τους συνάντηση με τους δημοσιογράφους, οι δύο άνδρες αρκέστηκαν να επαναβεβαιώσουν τις «βαθιά φιλικές και συμμαχικές» σχέσεις των δύο κρατών. Δε θα πρέπει, όμως, σε καμία περίπτωση να θεωρήσει κανείς ότι η συνάντηση αυτή δεν είχε εξαιρετικά μεγάλη σημασία όσον αφορά στο κλίμα που επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, αλλά και στα εκεί γεγονότα που βρίσκονται σε εξέλιξη ή δρομολογούνται.

Δημοσιογραφικές και διπλωματικές πηγές ήθελαν το Σαουδάραβα βασιλιά να εξέφρασε στον Μπαράκ Ομπάμα εντονότατη δυσφορία για το τέλμα στις ισραηλινο-παλαιστινιακές επαφές και κατ' επέκταση στις ισραηλινο-αραβικές σχέσεις. Ο Αμπντουλάχ δεν εξέφρασε τίποτε καινούριο. Είναι προφανής, εδώ και μήνες, τόσο από τον αραβικό Τύπο στο σύνολό του σχεδόν όσο και από τις δηλώσεις των αραβικών ηγεσιών, ακόμη και των στενότερων συμμάχων των ΗΠΑ, η διάχυτη απογοήτευση από την προεδρία Ομπάμα, του οποίου οι αρχικές διακηρύξεις, με αποκορύφωμα την ομιλία του προς τον μουσουλμανικό - αραβικό κόσμο στο Κάιρο, είχαν καλλιεργήσει σειρά προσδοκιών και ψευδαισθήσεων περί γρήγορης επίλυσης του Παλαιστινιακού.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι το αδιαλείπτως εκφραζόμενο αραβικό ενδιαφέρον για το Παλαιστινιακό δε σηματοδοτεί απαραίτητα κάποιου είδους ιδιαίτερη ευαισθησία τουλάχιστον σε επίπεδο ηγεσίας. Και αυτό γίνεται ξεκάθαρο αν αναλογιστεί κανείς πόσες διακηρύξεις και σκληρές δηλώσεις έχουν γίνει κατά καιρούς από τις διάφορες αραβικές ηγεσίες, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδαραβικής, όσον αφορά στο ζήτημα, οι οποίες όμως επί του πρακτέου έχουν, μάλλον, χαρακτήρα ευχολογίων, αφού ούτε καν στο επίπεδο της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας δεν έχουν τηρηθεί οι πολυδιαφημιζόμενες δεσμεύσεις.

Το Παλαιστινιακό, όμως, διαδραματίζει ξεχωριστό ρόλο στη διαδικασία χειραγώγησης της αραβικής κοινής γνώμης, καθώς επί χρόνια χρησιμοποιείται ως βασικός τομέας εκτόνωσης και κατεύθυνσης της λαϊκής οργής, προκειμένου αυτή να μην εκφραστεί ενάντια στα αυταρχικά καθεστώτα της περιοχής. Σε όλα αυτά, θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το ότι οποιαδήποτε αραβική ηγεσία ασκεί επιρροή στα του Παλαιστινιακού, είτε σε περιφερειακό είτε σε διεθνές επίπεδο, αυτομάτως αναβαθμίζει τη θέση της στην ιεραρχία των περιφερειακών και παγκόσμιων συσχετισμών δύναμης. Ισως ένα από τα πλέον τρανταχτά παραδείγματα του είδους να είναι το, σχετικά, πρόσφατο και ...μαχητικό ενδιαφέρον της Τουρκίας για το ζήτημα.

Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ενταχθούν, λοιπόν, και οι επισταμένες εκκλήσεις του Αμπντουλάχ προς τον Ομπάμα για άσκηση περαιτέρω πιέσεων στο Ισραήλ προκειμένου να σταματήσει τις αλλεπάλληλες προκλήσεις (που έχουν κλιμακωθεί τους τελευταίους μήνες κυρίως λόγω της ορθής ισραηλινής αίσθησης ότι τα συμφέροντα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην περιοχή θέτουν προτεραιότητες τέτοιες - γήτευση της αραβικής κοινής γνώμης - που δεν ταυτίζονται πλέον πλήρως με τις ισραηλινές βλέψεις). Επανέλαβε, δε, ότι η Σαουδική Αραβία είναι έτοιμη να επαναφέρει το ειρηνευτικό σχέδιο που είχε παρουσιάσει το 2002, και το οποίο, σε γενικές γραμμές, προέβλεπε την πλήρη εξομάλυνση των ισραηλινο-αραβικών σχέσεων στο σύνολό τους, εφόσον το Ισραήλ αποχωρούσε από όλα τα κατεχόμενα αραβικά εδάφη (Παλαιστίνη, Συρία, Νότιος Λίβανος). Και μόνο το γεγονός ότι ο Ομπάμα, εξαρχής, είχε υιοθετήσει το σαουδαραβικό σχέδιο είχε προκαλέσει ανησυχίες στην ισραηλινή πλευρά, πόσο μάλλον που ο Αμερικανός Πρόεδρος φέρεται να επαναδιατύπωσε την υποστήριξή του.

Το ζήτημα, όμως, που, σύμφωνα με τις υπάρχουσες διαρροές και εκτιμήσεις, κυριάρχησε στην ατζέντα της συνάντησης Ομπάμα - Αμπντουλάχ φαίνεται ότι ήταν το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Επισήμως, ο Σαουδάραβας βασιλιάς επανέλαβε τη θέση που υιοθέτησαν όλες οι αραβικές, και όχι μόνο, χώρες στην τακτική παγκόσμια σύνοδο του ΟΗΕ για τα πυρηνικά, το Μάη, με πρωτεργάτη, επισήμως, την αιγυπτιακή αντιπροσωπεία. Η θέση αυτή συνίσταται στην κήρυξη της Μέσης Ανατολής σε αποπυρηνικοποιημένη ζώνη και στη συνεπαγόμενη αναγκαιότητα πλήρους αποκάλυψης και ελέγχου των όσων αφορούν στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ισραήλ, το οποίο είναι και το μοναδικό που έχει αποδεδειγμένα κατασκευάσει πυρηνικές κεφαλές, αλλά ουδέποτε έχει θιχτεί.

Με έναν έμμεσο, πλην σαφή, τρόπο, οι αραβικές ηγεσίες έθεσαν το αυτονόητο αίτημα: Αν είναι ν' ασκηθούν πιέσεις στο Ιράν και μάλιστα με όλα τα ενδεχόμενα - ακόμη και της στρατιωτικής απειλής - ανοιχτά, θα πρέπει να υπάρξει ανάλογη πίεση και προς το Ισραήλ. Αν κάτι πρέπει να επισημανθεί στο συγκεκριμένο σημείο είναι οι διαστάσεις των περιφερειακών ανταγωνισμών μεταξύ των χωρών της Μέσης Ανατολής και τα βαθύτερα κίνητρα της αραβικής θέσης.

Εκτός από το προφανές στοιχείο της χαλιναγώγησης της μουσουλμανικής κοινής γνώμης, που, απολύτως δικαιολογημένα, εισπράττει την πολιτική του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, αλλά και άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων ως μια υποκρισία δύο μέτρων και δύο σταθμών, υπάρχει και το επίπεδο του διαγκωνισμού για το ποιος θ' αναδειχθεί σε σημαντική περιφερειακή δύναμη στην πολύτιμη, γεωστρατηγικά και ενεργειακά, ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου. Ποιος δηλαδή θα μπορεί και ν' ασκεί επιρροή στους πληθυσμούς της περιοχής, χρησιμοποιώντας ποικίλα μέσα (από τα θρησκευτικά δόγματα μέχρι το ρόλο του συνεπέστερου υπερασπιστή των αραβικών συμφερόντων συνολικά) και ταυτόχρονα να αναδειχθεί σε προτιμότερο συνομιλητή για τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που επίσης διαγκωνίζονται για σφαίρες επιρροής.

Η σχετική κόντρα Αράβων και Ιράν είναι γνωστή και εκφράζεται, κυρίως, μέσα από τις τεταμένες σχέσεις του Ιράν με την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία, δηλαδή τις δύο, αντικειμενικά και ιστορικά, σημαντικότερες παρουσίες στην περιοχή. Επιπλέον, το Ριάντ δεν ξέχασε ποτέ ότι η επικράτηση της Ισλαμικής Επανάστασης στην Τεχεράνη δεν έδωσε τέλος μόνο στις καλές του σχέσεις με το καθεστώς του σάχη, αλλά και στη σχεδόν αδιαμφισβήτητη κυριαρχία του ως θρησκευτικού μέντορα στη σουνιτική πληθυσμιακή πλειοψηφία της περιοχής. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια είναι ξεκάθαρο ότι η Τεχεράνη, αναπτύσσοντας ποικίλους δεσμούς με τις σιιτικές κοινότητες (π.χ. Χεζμπολάχ) αμφισβητεί το ρόλο αυτό, πόσο μάλλον που έχει πετύχει καλές σχέσεις και με σουνιτικούς παράγοντες (π.χ. Χαμάς).

Με αυτά τα δεδομένα, θα πρέπει να εκτιμηθούν και οι τελευταίες εξελίξεις. Οι αραβικές ηγεσίες πιέζουν για αποκάλυψη και του ισραηλινού πυρηνικού προγράμματος, αλλά δε φέρνουν αντιρρήσεις και στην επιβολή σκληρότερων κυρώσεων στο Ιράν, θεωρώντας ότι είναι ένας τρόπος να περιοριστεί η επιρροή του. Και μπορεί η σαουδαραβική ηγεσία να διέψευσε πρόσφατα δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία δόθηκε άδεια σε ισραηλινά μαχητικά να χρησιμοποιήσουν τον εναέριο χώρο της σε περίπτωση ενδεχόμενου πλήγματος κατά του Ιράν και ότι μεταφέρθηκε μυστικά στο έδαφός της ισραηλινός εξοπλισμός, όμως δε διέψευσε ότι αυτή και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ήταν το «καθοριστικό επιχείρημα» της Ουάσιγκτον προκειμένου να πείσει την Κίνα να υπερψηφίσει την πρόταση κυρώσεων σε βάρος της Τεχεράνης.

Πώς έγινε αυτό; Μα μέσα από τις διαβεβαιώσεις των δύο αραβικών ηγεσιών ότι θα καλύψουν όλες τις κινεζικές ενεργειακές ανάγκες στην περίπτωση που το Ιράν δε θελήσει να συνεχίσει τη συνεργασία. Εξάλλου, θα πρέπει να υπενθυμιστεί ότι το Ριάντ διέψευδε κατηγορηματικά ότι χρησιμοποιήθηκε το έδαφός του για εξαπόλυση επίθεσης κατά γειτονικής χώρας και στο παρελθόν, αλλά αυτό συνέβη στον πόλεμο του Κόλπου κατά του Ιράκ, άμεσα και έμμεσα, και κατά την εισβολή του 2003 στην ίδια χώρα.

Είναι λοιπόν ηλίου φαεινότερο ότι η συνάντηση Ομπάμα - Αμπντουλάχ είχε εξαιρετικά μεγάλη σημασία για την περιοχή. Κατά πολλούς αναλυτές, δε, ο Αμπντουλάχ, όπως και άλλες αραβικές ηγεσίες, «παζάρεψε» με το Λευκό Οίκο την έμμεση ή άμεση στήριξη σε μια ενδεχόμενη κλιμάκωση απέναντι στο Ιράν με την άσκηση πιέσεων προς το Ισραήλ ώστε να «περιοριστεί» και να ισορροπήσει η κατάσταση ως προς το Παλαιστινιακό και στα αραβικά εδάφη, αλλά και ως προς το ισραηλινό πυρηνικό πρόγραμμα. Αν λάβει δε κανείς υπόψη του και την άμεση και δυναμική, πλέον, εμπλοκή της Τουρκίας στους περιφερειακούς ανταγωνισμούς, τότε είναι προφανές ότι όλη η περιοχή βρίσκεται σε κινούμενη άμμο εξελίξεων, ακόμη και ανατροπών, που δρομολογούνται από τις αναδιατάξεις που προωθούν οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις προκειμένου να διασφαλιστούν τα συμφέροντά τους.