Πολύς λόγος γίνεται το τελευταίο διάστημα για ελλείψεις στην αγορά των σιτηρών που θα επιφέρουν σημαντικές αυξήσεις στις τιμές με αφορμή τις καταστροφικές συνέπειες των πυρκαγιών στη Ρωσία που είχαν σαν αποτέλεσμα να σκοτωθούν 53 άνθρωποι, να καούν εκατομμύρια στρέμματα δασών και να καταστραφεί το 25% της σοδειάς σιτηρών της χώρας.

Η απόφαση της Ρωσίας να απαγορεύσει την εξαγωγή σιτηρών από τις 15 Αυγούστου έως και το τέλος του 2010 και πιθανά να επεκτείνει την απαγόρευση και το 2011, αλλά και η διαφαινόμενη μείωση της παραγωγής από άλλες σιτοπαραγωγούς χώρες, οδήγησε σε ραγδαίες εξελίξεις τόσο στις διεθνείς αγορές (όπου μόλις σε μια ημέρα η τιμή των σιτηρών ανέβηκε κατά 8%,) όσο και στις τιμές των αλεύρων κατ' επέκταση θέτοντας επιπλέον βάρη στις πλάτες των λαών και των εργαζομένων. Η πιθανότητα να περιορίσει και η Ουκρανία - η μεγαλύτερη χώρα σε εξαγωγές κριθαριού και 6η στις εξαγωγές σιταριού - τις εξαγωγές της μέχρι το τέλος του 2010 ενισχύει τα παραπάνω.

Ηδη ως συνέπεια της καπιταλιστικής κρίσης έχει επέλθει μείωση σε μισθούς και συντάξεις, σε επιδόματα αλλά και αύξηση του ΦΠΑ και των τιμών των προϊόντων ευρείας κατανάλωσης. Ηδη από τα τέλη του Ιούλη στην Ρωσία οι τιμές των σιτοπαραγωγικών προϊόντων αυξήθηκαν κατά 19%, παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις των ρωσικών κυβερνητικών αξιωματούχων περί του αντιθέτου. Η ρωσική κυβέρνηση έσπευσε να υποσχεθεί την αποδέσμευση μέρους των 9,64 εκατομμυρίων τόνων σιτηρών από τα αποθέματα της χώρας αλλά και των 21 τόνων που αποτελούν το περίσσευμα της περυσινής συγκομιδής. Δημοσιεύματα του ρωσικού Τύπου που ανέφεραν πως η Μόσχα σχεδιάζει εισαγωγές περίπου 5 εκατομμυρίων τόνων σιτηρών, μέρος των οποίων από το Καζακστάν, προς το παρόν διαψεύδονται από την κυβέρνηση. Ωστόσο η Ρωσία, τρίτη εξαγωγική δύναμη σιτηρών παγκοσμίως το 2009, έχει προβλέψει μείωση στα 60-65 εκατομμύρια τόνους της συγκομιδής των σιτηρών για το 2010 έναντι 97 εκατομμυρίων τόνων το 2009.

Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) εμφανίστηκε καθησυχαστικός σε ό,τι αφορά τους ισχυρισμούς περί μιας νέας επισιτιστικής κρίσης όπως αυτής του 2007-2008 τονίζοντας πως δεν δικαιολογούνται οι ανησυχίες. «Η ραγδαία αύξηση στις τιμές αυξάνουν τις ανησυχίες για μια επανάληψη της κρίσης του 2007-2008. Αλλά μετά από τα στοιχεία των δύο διαδοχικών ετών στις συγκομιδές, τα παγκόσμια αποθέματα έχουν γεμίσει αρκετά για να καλύψουν το τρέχον προσδοκώμενο έλλειμμα παραγωγής. Ωστόσο, αν συνεχιστεί η ξηρασία στη Ρωσία, θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα στην χειμερινή περίοδο καλλιέργειας στην συγκεκριμένη χώρα (σ.σ. που διαρκεί από τα μέσα Αυγούστου μέχρι το Σεπτέμβριο) με σοβαρές επιπτώσεις στα αποθέματα σιτηρών παγκοσμίως το 2011-2012».

Την άποψη αυτή έρχεται να ενισχύσει και ο Ole Sloth Hansen, αναλυτής εμπορευμάτων και επικεφαλής ομάδας για τις «Συμβάσεις επί της Διαφοράς» (CFDs) και τα Χρηματιστηριακά Προϊόντα σύμφωνα με τον οποίο τα παγκόσμια αποθέματα σιταριού είναι μεγαλύτερα σήμερα από την κρίση στην αγορά το 2008.

«Σχεδόν μηδενική» επίπτωση θα έχει στην Ευρωπαϊκή Ενωση η απόφαση της Ρωσίας να απαγορεύσει τις εξαγωγές σιτηρών καθώς «εισάγει λιγότερο από ένα εκατομμύριο τόνους σιτηρών από τη Ρωσία», ανακοινώθηκε επίσημα από εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η εσωτερική παραγωγή σιτηρών της Ενωσης ανέρχεται στα 280 έως 300 εκατομμύρια τόνους ετησίως, σημειώθηκε ενώ υπογραμμίστηκε πως «δεν υπάρχει καμία ανησυχία» καθώς η ΕΕ διαθέτει «μεγάλα αποθέματα σιτηρών».

Είναι λογικό επομένως να αναρωτηθεί κανείς προς τι ο «πανικός» που εμφανίζεται από κάθε κατεύθυνση για ελλείψεις στα σιτηρά και στα προϊόντα που παράγονται απ' αυτά. Η δημιουργία κλίματος αστάθειας ευνοεί φυσικά τις επιδιώξεις του κεφαλαίου, τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, τους εμποροβιομήχανους, οι οποίοι σπεύδουν να αυξήσουν τις τιμές στα σιτηρά της προηγούμενης σοδειάς, παρόλο που τα έχουν αγοράσει από τους παραγωγούς σε χαμηλότερες τιμές, προσθέτοντας έτσι ακόμα μεγαλύτερα κέρδη στις τσέπες τους. Το μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας στο «παιχνίδι» του ανταγωνισμού για την εξασφάλιση ακόμα περισσότερων κερδών από τα σιτηρά, φαίνεται να λαμβάνουν οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι κυρίως των ΗΠΑ καθώς θα καρπωθούν τα οφέλη από την έλλειψη σιτηρών ανά τον κόσμο, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο Καναδάς από σφοδρές πλημμύρες που έχουν πλήξει τη χώρα.

Μάλιστα το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ προβλέπει ότι την περίοδο 2010-2011 η χώρα θα εξάγει τη μεγαλύτερη ποσότητα καλαμποκιού, σταριού και σόγιας των τελευταίων τριών δεκαετιών. Μεγαλύτερες εξαγωγές καταγράφηκαν μόνο κατά τη διάρκεια της επισιτιστικής κρίσης του 2007-2008. Σύμφωνα με το «Bloomberg» οι εξαγωγές σιτηρών των ΗΠΑ αναμένεται να αυξηθούν κατά 36% φτάνοντας τα 32,7 εκατομμύρια τόνους. Στα τέλη του 2009 ωστόσο έχει αναφερθεί πως οι εξαγωγές σιτηρών των ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 52,4% (http://internationaltradecommodities.suite101.com). Στην ίδια πηγή αναφέρεται πως τους πρώτους πέντε μήνες του 2010 οι εξαγωγές σιτηρών των ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 1,6% ωστόσο απέκτησαν δύο νέους «πελάτες», το Ιράκ και το Μαρόκο. Μάλιστα, στην όλη αυτή εξέλιξη με τα σιτηρά, οι μεγαλέμποροι σιτηρών θα αναζητήσουν νέες χώρες -«πελάτες» για τα προϊόντα τους.

Κερδισμένοι στον «πόλεμο των σιτηρών» θα είναι ιδιωτικές εμπορικές επιχειρήσεις τύπου «Cargill» (η μεγαλύτερη εμπορική εταιρεία αγροτικών εμπορευμάτων στον κόσμο), η οποία αναδείχθηκε κορυφαίος παίκτης της αγοράς κατά τη διάρκεια της επισιτιστικής κρίσης 2007-2008 όταν οι τιμές των αγροτικών εμπορευμάτων είχαν εκτιναχθεί σε επίπεδα ρεκόρ.

Σταχυολογούμε ορισμένα στοιχεία που αναφέρονται σε δημοσίευμα των «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» του Χαβιέρ Μπλας με τίτλο «ABCD - Η τετράδα που κερδίζει στα σιτηρά»:

«"Οι ΗΠΑ είναι η παγκόσμια αποθήκη σιτηρών", αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Dan Basse, πρόεδρος της συμβουλευτικής εταιρείας "AgResource", ο οποίος προβλέπει αύξηση των αμερικανικών εξαγωγών αγροτικών εμπορευμάτων μεγαλύτερη του 15%, καθώς εκτιμά ότι οι Αμερικανοί έμποροι θα εξαγάγουν περίπου 5 δισ. μπούσελ καλαμποκιού, σόγιας και σιταριού μέχρι τον Ιούνιο του 2011». Αναφέρει επίσης πως «η αύξηση των εξαγωγών είναι πολύ θετική για τους εμπόρους σιτηρών των ΗΠΑ».

«Η ιδιωτική "Cargill" και οι βασικοί ανταγωνιστές της, μεταξύ των οποίων η "Archer Daniels Midland" (ADM) με έδρα στο Ιλινόις, η "Bunge" με έδρα στη Νέα Υόρκη και η γαλλική "Louis Dreyfus", εκτιμάται πως θα επωφεληθούν περισσότερο από την έλλειψη σιτηρών την οποία προκάλεσε η ξηρασία στη Ρωσία, στην Ουκρανία και στο Καζακστάν.

Οι τέσσερις έμποροι, γνωστοί στην αγορά από το ακρωνύμιο των αρχικών τους "ABCD", είναι εκείνοι που καθορίζουν τη ροή των αγροτικών εμπορευμάτων παγκοσμίως. Και άλλοι έμποροι εμπορευμάτων, όπως η "Gavilon", στους μετόχους της οποίας συμπεριλαμβάνονται το "Soros Fund Management" και η "Mitsubishi", επίσης πιστεύεται ότι θα αποκομίσουν σημαντικά οφέλη, καθώς έχουν και εκείνοι σημαντική παρουσία στην αμερικανική αγορά».

«Η "ADM", επί παραδείγματι, κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2007 - 2008 είχε τριμηνιαία κέρδη 400 - 500 εκατ. δολ. Συγκριτικά αναφέρεται ότι ένα τρίμηνο νωρίτερα τα κέρδη της περιορίζονταν στα 178 εκατ. δολ.

Η μετοχή της έχει εκτιναχθεί κατά 22% από τις αρχές Ιουνίου, όταν ξεκίνησαν και τα προβλήματα στη Ρωσία».

«Για τον επόμενο χρόνο, η κινητήριος δύναμη κερδοφορίας δεν θα είναι η ενίσχυση των τιμών, αλλά η αλλαγή του χάρτη στην αγορά σιτηρών».

Και πράγματι, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Αίγυπτος, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας σιτηρών στον κόσμο, η οποία εισήγαγε από τη Ρωσία περισσότερο από το 50% των σιτηρών της. Πρόσφατα η κυβέρνηση της Αιγύπτου αποφάσισε να αγοράσει 55.000 μετρικούς τόνους σιτηρών από τις ΗΠΑ, και συγκεκριμένα από την "Cargill", ενώ προηγουμένως εταιρείες από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ενωση υπέγραψαν συμφωνίες για την παράδοση 500.000 μετρικών τόνων σιτηρών στην Αίγυπτο».

Γίνεται φανερό και από αυτούς που απαρτίζουν το «κλαμπ» των εμπόρων σιτηρών ότι πρόκειται για μεγαλοκαπιταλιστές που κρατάνε ουσιαστικά στα χέρια τους την διατροφή ολόκληρων λαών. Και επιβεβαιώνεται για μια ακόμη φορά ότι για να μπορέσει να εξασφαλιστεί η διατροφική επάρκεια, να εξαλειφθεί η πείνα, χρειάζεται να καταργηθεί η εξουσία των μονοπωλίων, να ηττηθεί ο ιμπεριαλισμός.