Ελληνοκύπριοι αιχμάλωτοι την πρώτη μέρα της εισβολής

Λίγες μέρες μετά την εισβολή, στις 23 Ιούλη, η στρατιωτική δικτατορία των Αθηνών έπεσε και παρέδωσε τη θέση της στην ονομαζόμενη «κυβέρνηση εθνικής ενότητας» υπό τον Κ. Καραμανλή, που ήρθε για το σκοπό αυτό από το Παρίσι και ορκίστηκε τα ξημερώματα της 24ης Ιούλη 1974.

Η εισβολή στην Κύπρο ξεκίνησε στις 5 το πρωί, όταν Τούρκοι αλεξιπτωτιστές και δυνάμεις καταδρομών κατέλαβαν ενισχυμένες θέσεις στον Τουρκοκυπριακό θύλακα Λευκωσίας - Αγύρτας. Την ίδια ώρα στην Αθήνα, σε αλλεπάλληλες συσκέψεις με τους χουντικούς, αξιωματούχοι των ΗΠΑ ξεκαθάριζαν ότι εκείνο που προείχε ήταν να διαφυλαχτεί ανέπαφη η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, πράγμα που σήμαινε πως η Ελλάδα όφειλε να μην αναλάβει στρατιωτική πρωτοβουλία σε βάρος της Τουρκίας.

Η τούρκικη εισβολή στην Κύπρο έγινε θέμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, που ύστερα από πιέσεις της Σοβιετικής Ενωσης, αργά το βράδυ της 20ής Ιούλη, κατέληξε ομόφωνα στο γνωστό ψήφισμα 353. Το ψήφισμα αυτό ζητούσε παύση των εχθροπραξιών και των ξένων στρατιωτικών επεμβάσεων στην Κύπρο, σεβασμό στην ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική της ακεραιότητα, άμεση αποχώρηση από το νησί κάθε ξένου στρατιωτικού δυναμικού που υπήρχε εκεί και έναρξη διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε Ελλάδα, Τουρκία και Βρετανία για αποκατάσταση της ειρήνης και της συνταγματικής κυπριακής κυβέρνησης.

Παρά τις αποφάσεις και τις φραστικές καταδίκες, ο κύβος είχε ριφθεί, με ευθύνη των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Το έγκλημα σε βάρος της Κύπρου ολοκληρώθηκε στις 4.30 π.μ. της 14ης Αυγούστου 1974, όταν ξεκίνησε η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής, που έχει μείνει στην ιστορία με την επωνυμία «ΑΤΤΙΛΑΣ 2».

Στο μεταξύ, ολοκληρώθηκαν στη Λευκωσία οι αντικατοχικές εκδηλώσεις. Στην καθιερωμένη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο, κεντρικός ομιλητής ήταν ο Δημήτρης Χριστόφιας, ενώ παραβρέθηκε διακομματική αντιπροσωπεία της Ελληνικής Βουλής. Εκ μέρους του ΚΚΕ, συμμετείχε η βουλευτής Διαμάντω Μανωλάκου.

Αναφερόμενος στο Κυπριακό, ο Δ. Χριστόφιας υπογράμμισε ότι η Τουρκία «επιδιώκει με την άγονη παρέλευση του χρόνου να παγιώσει τα τετελεσμένα της εισβολής και της κατοχής, να εμπεδώσει στις συνειδήσεις των ανθρώπων ότι δεν υπάρχει προοπτική λύσης και να υποβάλει ότι καλύτερη διέξοδος για το Κυπριακό είναι ο συμβιβασμός με την de facto διχοτόμηση». Η διχοτόμηση, όπως τόνισε, θα είναι «μεγάλη νίκη των εχθρών της πατρίδας μας, του σοβινισμού και της μισαλλοδοξίας και μεγάλη ήττα για τους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους». Αντίστοιχη εκδήλωση έγινε το βράδυ της Πέμπτης και στην Αθήνα, στην πλατεία Κύπρου στην Καλλιθέα.