Ενότητα «Η αντικειμενική βάση της συμμαχίας των λαϊκών δυνάμεων με την εργατική τάξη» (άρθρο 61 των ΘΕΣΕΩΝ) και Ενότητα «Ο χαρακτήρας της Λαϊκής Συμμαχίας» (άρθρα 62 - 68 των ΘΕΣΕΩΝ):

Οι ενότητες αυτές, κατά τη γνώμη μου, αποτελούν την πεμπτουσία των κατευθύνσεων που δίνουν οι Θέσεις στον τομέα της μαζικής δράσης. Γι' αυτόν το λόγο όμως θα έπρεπε να είχε δοθεί κάπως μεγαλύτερη προσοχή στο σχετικό κείμενο, τόσο από πλευράς διατύπωσης όσο και από πλευράς διάρθρωσης. Η διατύπωση πλατειάζει, είναι περιγραφική και στερείται αυστηρότητας και ακριβολογίας. Τα δύο πρώτα μειονεκτήματα (ο πλατειασμός και η περιγραφικότητα) θα μπορούσαν να παραβλεφθούν ή να θεωρηθούν ήσσονος σημασίας, αν έλλειπε το τρίτο (η χαλαρή, μη αυστηρή διατύπωση).

Τι εννοώ;

Η έννοια της Λαϊκής Συμμαχίας (Λ.Σ.), το περιεχόμενό της, ο χαρακτήρας της, πρόκειται ασφαλώς την επόμενη περίοδο να απασχολήσουν το σύνολο των κομματικών μελών, και όχι μόνο. Πλήθος τα σχετικά ερωτήματα που πρόκειται ν' αντιμετωπίσουμε, είτε θα γεννηθούν σ' εμάς τους ίδιους, κατά τη συμμετοχή μας στην καθημερινή δράση, είτε θα μας τα θέσουν φίλοι ή εχθροί του Κόμματος. Να αναφέρω ένα, από τα πιο κεφαλαιώδη, αλλά και από τα πλέον εύλογα, τα πλέον αναμενόμενα:

Ποιος, με βάση τη γενική πολιτική του τοποθέτηση, μπορεί να γίνει δεκτός στη Λ.Σ. (η οποία δεν έχει, βέβαια, τη μορφή κόμματος, συλλόγου, σωματείου κ.λπ.) ως φίλος μέλος;

Πρέπει να ψάξει πολύ κανείς για να συναγάγει την απάντηση, ενώ θα 'πρεπε αυτή να ήταν, ας μου επιτραπεί η έκφραση, σερβιρισμένη στο πιάτο, ρητά διατυπωμένη δηλαδή.

Κατά τη γνώμη μου, η απάντηση που δίνουν οι Θέσεις είναι:

Φίλος της Λ.Σ. μπορεί να γίνει εκείνος που:

1) έχει «αντιμονοπωλιακή αντικαπιταλιστική» (sic) τοποθέτηση και

2) τάσσεται υπέρ της προοπτικής της λαϊκής εξουσίας.

[άρθρο 62: «Η Λ.Σ. είναι σε συμφωνία... ...προς την εργατική λαϊκή εξουσία].

Ερωτήματα παρεπόμενα της άνω απάντησης:

α) Απαιτείται αθροιστικά να συντρέχουν και οι δύο προϋποθέσεις ή αρκεί μία από αυτές; (οποιαδήποτε από τις δύο;).

β) «Αντιμονοπωλιακή αντικαπιταλιστική τοποθέτηση»: Τι νόημα έχει αυτός ο όρος «αντιμονοπωλιακός αντικαπιταλιστικός»; Ο αντικαπιταλιστικός δεν είναι και αντιμονοπωλιακός; Είναι! Ενώ, βέβαια, ο αντιμονοπωλιακός δεν είναι κατ' ανάγκη και αντικαπιταλιστικός. Λοιπόν; Πλατειασμός σε βάρος της σαφήνειας.

γ) Αυτός που τάσσεται υπέρ της λαϊκής εξουσίας, της εξουσίας δηλαδή της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, μπορεί να είναι... φιλοκαπιταλιστής; Οχι! Είναι σίγουρα αντικαπιταλιστής. Ενώ ο όρος «αντικαπιταλιστής» δεν συνεπάγεται κατ' ανάγκη τον οπαδό της λαϊκής εξουσίας, καθόσον υπάρχουν πλείστες όσες τριτοδρομικές και ρεφορμιστικές θεωρίες «ειρηνικής» μετάβασης στο σοσιαλισμό.

Αρα, αν θέτουμε αθροιστικά και τις δύο προϋποθέσεις του άρ. 62, αυτές συμπυκνώνονται θαυμάσια στην εξής μία: «εκείνος που τάσσεται υπέρ της εργατικής λαϊκής εξουσίας».

Αν, από την άλλη, αρκούμαστε στην ικανοποίηση μιας από τις δύο προϋποθέσεις, τότε:

1) είτε δεχόμαστε, όπως πιο πάνω, «εκείνον που τάσσεται υπέρ της εργατικής λαϊκής εξουσίας»

2) είτε θα πρέπει να δεχτούμε «εκείνον που έχει αντικαπιταλιστική κατεύθυνση», το οποίο, όπως ήδη ανέπτυξα, είναι μάλλον ανεπαρκές...

Αρα συμπεραίνουμε ότι όλη αυτή η απεραντολογία, ο πλατειασμός του άρθρου 62 πού καταλήγει; Στο εξής λιτό (και σαφές): «Η λαϊκή συμμαχία στην καθημερινή της δράση, όπως αυτή περιγράφεται στο κείμενο των Θέσεων, έχει ως όραμα την εργατική λαϊκή εξουσία».

Είναι έτσι ή κάνω λάθος; Δεν υποστηρίζω ότι αποκλείεται να κάνω λάθος, αλλά μου είναι δύσκολο να δεχτώ ότι, αν κάνω λάθος, ευθύνομαι κατά κύριο λόγο εγώ. Είμαι της γνώμης ότι σ' αυτή την περίπτωση κατά κύριο λόγο ευθύνεται το κείμενο των Θέσεων, επειδή αφήνει περιθώρια πολλαπλής ανάγνωσης. Τα δικά μας κείμενα δεν πρέπει να θυμίζουν (στη διατύπωση, όχι στην ουσία) θεολογικά κείμενα, διότι τότε και η προσπάθεια ερμηνείας τους θα απαιτεί... θεολογικές επιδόσεις.

Υπάρχει ένας αντίλογος, ότι τάχα στενεύουμε ασφυκτικά τα όρια αποδοχής προσέγγισης του εργατόκοσμου στη Λ.Σ., διότι στην ουσία ζητάμε από τους ανθρώπους να έχουν ασπαστεί το σοσιαλισμό (σχετικά, και η κριτική για την «εγκατάλειψη» του ΑΑΔΜ και την «υποκατάστασή» του από τη Λ.Σ.). Δεν αναφέρομαι σ' αυτές τις απόψεις, παρά μόνο για να τοποθετηθώ ως προς αυτές, τοποθετούμενος ταυτόχρονα πάνω στις Θέσεις, ως ακολούθως:

1) Σήμερα το ΑΑΔΜ δεν δίνει απάντηση στα οξυμένα προβλήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπη η εργατική τάξη, σε συνθήκες δομικής κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος, που εκδηλώνεται τόσο στη χώρα μας όσο και παγκόσμια. Σήμερα θα ήταν ευνουχισμός του κινήματος ο περιορισμός του στα όρια του ΑΑΔΜ. Ορθά λοιπόν σήμερα το κίνημα το προσανατολίζει το ΚΚΕ στην ανάπτυξη της Λ.Σ.

2) Είναι, από την άλλη, γεγονός ότι όσο πιο συγκεκριμένος, με μεγαλύτερη ακρίβεια προσδιορισμένος γίνεται ο στόχος, ο προσανατολισμός του κινήματος (παράβαλε: Λ.Σ. έναντι ΑΑΔΜ) τόσο πιο πολύ στενεύει ο κύκλος των εργαζομένων στους οποίους απευθύνεται (αντίστοιχα παράβαλε: στενότερος κύκλος με κίνημα προσανατολισμένο στο χτίσιμο της Λ.Σ. απ' ό,τι στο χτίσιμο του ΑΑΔΜ).

Τι θα επιλέξουμε;

Η απάντηση φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι προϋποθέτει ιεράρχηση προτεραιοτήτων: Ασφαλώς και το σωστό προσανατολισμό επιζητούμε και τις πλατιές μάζες των εργαζομένων θέλουμε να εντάξουμε στη δράση που σχεδιάζουμε. Ποιο αξιολογούμε πρώτο και ποιο δεύτερο; Αυτή την αξιολόγηση πρέπει να την κάνουμε, σε κάθε περίπτωση. Ομως, όχι γενικώς αλλά καθόσον αφορά την κρίση μας για το χαρακτήρα και το περιεχόμενο της Λ.Σ., υφίσταται πράγματι τέτοιο δίλημμα, δηλαδή να επιλέξουμε έναν «αυστηρό» στόχο (τη Λ.Σ. εν προκειμένω, όπως δίνεται στο κείμενο των θέσεων), με αποτέλεσμα να στενεύουμε τον κύκλο των δυνάμει συνοδοιπόρων μας ή να επιλέξουμε έναν πιο «ήπιο» στόχο (π.χ. το ΑΑΔΜ), με αποτέλεσμα να διευρύνουμε τον κύκλο των δυνάμει συνοδοιπόρων μας; Υπάρχει τέτοιο δίλημμα ή είναι απατηλό;

Εξαρτάται από το πώς βλέπουμε τη λειτουργία των Λαϊκών Επιτροπών, της Λ.Σ.:

Αν δεχόμαστε να έρθουν μαζί μας στη δράση της Λ.Σ. όσοι ομολογούν ότι συμφωνούν με το πλαίσιο αρχών της (αντικαπιταλιστικός προσανατολισμός κ.λπ.), δίκην καταστατικού συλλόγου, τότε πράγματι υπάρχει τέτοιο δίλημμα.

Αντίθετα, αν δεχόμαστε να έρθουν μαζί μας στη δράση της Λ.Σ. εργαζόμενοι χωρίς να προαπαιτείται η συμφωνία τους με τις αρχές και το χαρακτήρα της Λ.Σ., αλλά απλώς η μη εναντίωσή τους σ' αυτά, η μη εχθρική στάση τους, παράλληλα με τη συμφωνία τους, εξυπακούεται, με το εκάστοτε πρόγραμμα δράσης της Λ.Σ., τότε δεν υπάρχει τέτοιο δίλημμα. Και νομίζω ότι αυτό πρέπει να εφαρμόζεται και, βέβαια, τούτο να γίνει καθαρό στη διατύπωση των κομματικών ντοκουμέντων.