«Εμείς παίρναμε εντολές από τη στρατιωτική διοίκηση να πάμε στην τάδε μονάδα, γιατί "κάτι θα γίνει", στην άλλη να γυρίσουμε τους βομβαρδισμούς των αεροπλάνων, να επισκεφθούμε το νοσοκομείο που λειτουργούσε μέσα σε σπηλιές, κάπου θα γινόταν μια σύσκεψη και έτσι τριγυρνάγαμε τις βουνοκορφές του Γράμμου καταγράφοντας το ιστορικό του παράξενου αυτού πολέμου.

Μετακινούμαστε τις περισσότερες φορές με σύνδεσμο, γιατί δεν γνωρίζαμε τα μέρη και μπορούσαμε να χαθούμε. Συχνά περπατάγαμε νύχτες. Αλλες φορές διανυκτερεύαμε στο δάσος, σε καλύβες φτιαγμένες από φτέρη. Μάθαμε την τεχνική, αργότερα τις φτιάχναμε και μόνοι μας» (μαρτυρία του σκηνοθέτη Μάνου Ζαχαρία, μέλους του κινηματογραφικού συνεργείου του ΔΣΕ).

Σε αυτές περίπου τις συνθήκες κινήθηκε το κινηματογραφικό συνεργείο του ΔΣΕ, μέλος του και οπερατέρ του ήταν ο Απόστολος Μουσούρης, ο οποίος ταυτόχρονα φωτογράφιζε και όλες τις πλευρές της δράσης του ΔΣΕ στο Γράμμο και το Βίτσι.

Μετά από πολλά χρόνια (άνοιξη 2014;), το φωτογραφικό αρχείο του Απόστολου Μουσούρη (1917 - 1997), πραγματικός φωτογραφικός θησαυρός, δωρήθηκε από την Τάνια Μουσούρη και τον Αλέξη Χατζή, που το είχαν διαφυλάξει, στο Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ (για το βιογραφικό του Α. Μουσούρη ιστοσελίδα: http://arxeio.kke.gr).

Η μορφή του αρχείου είναι σε πρωτότυπα κινηματογραφικά φιλμ. Το υλικό αφού ψηφιοποιήθηκε έγινε επιλογή και ταξινόμηση, καρπός της οποίας είναι το φωτογραφικό λεύκωμα που κυκλοφορεί από τη «Σύγχρονη Εποχή».

Οπως είναι φυσικό, το συγκεκριμένο φωτογραφικό αρχείο περιλαμβάνει εικόνες από τα σημεία όπου κορυφώθηκε η τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ (Γράμμο και Βίτσι). Το σημειώνουμε αυτό αφού ο ΔΣΕ εξαπλώθηκε σχεδόν σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και αρκετά νησιά. Ετσι, το λεύκωμα δεν είναι μια φωτογραφική ιστορία του ΔΣΕ αλλά μια αντιπροσωπευτική παρουσίαση των εικόνων που περιλαμβάνονται στο αρχείο Μουσούρη.

Η έκδοση περιλαμβάνει σύντομο ιστορικό του φωτογραφικού υλικού, βιογραφικά στοιχεία του Απόστολου Μουσούρη, μικρή αφηγηματική παρουσίαση της δράσης του κινηματογραφικού συνεργείου από το μέλος του σκηνοθέτη Μάνο Ζαχαρία. Το λεύκωμα χωρίζεται σε τρεις ενότητες: α) Ο ΔΣΕ οργανωμένος λαϊκός στρατός, β) Η ζωή στις ελεύθερες περιοχές, γ) Στην πολιτική προσφυγιά. Ενώ προηγείται σύντομη φωτογραφική παρουσίαση του τόπου.

Ακόμα και το πρώτο ξεφύλλισμα μάς βάζει σε έναν «άλλο κόσμο», στις τάξεις του ένοπλου λαού που μάχεται για ένα σκοπό. Παραπέρα η έκδοση μπορεί να συμβάλει και σε αυτή την ιστορική γνώση των συνθηκών στις οποίες πολέμησε ο ΔΣΕ, τα μεγάλα επιτεύγματα του παρά το γεγονός ότι ηττήθηκε, ο ΔΣΕ που υπήρξε δημιούργημα του ΚΚΕ, ατσαλώθηκε με την πολιτική και την ιδεολογία του, κατάφερε να αποτελέσει έναν αξιόμαχο λαϊκό στρατό που αντιπάλεψε υπέρτερες στρατιωτικά δυνάμεις που διέθεταν ποταμούς εφοδίων. Το υπό έκδοση φωτογραφικό λεύκωμα δίνει μια πολύ καλή εικόνα των μαχών, της εκπαίδευσης, των χώρων διαβίωσης και της καθημερινότητας των μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ. Ακόμα και φωτογραφίες που τραβήχτηκαν απλώς ως αναμνηστικές, σήμερα φέρνουν ξανά μπροστά μας τα πρόσωπα όσων πέρασαν στην κυριολεξία από φωτιά και σίδερο. Η επιλογή του φωτογραφικού υλικού δίνει τη δυνατότητα να βυθιστεί κανείς και στις «λεπτομέρειες» της καθημερινής ζωής, που όμως αποτυπώνουν τις βαθύτερες αξίες της φυσικής συντροφικότητας και της αλληλεγγύης της κομμουνιστικής διαπαιδαγώγησης στη φωτιά της μάχης. Εικόνες όπου μια χλαίνη γίνεται το κοινό σκέπασμα για δύο μαχήτριες, εικόνες όπου η αλληλοβοήθεια είναι ο τρόπος για την καθημερινή φροντίδα. Και δίπλα σε όλα αυτά το συντροφικό γλέντι, ο ομαδικός χορός, το τραγούδι δίπλα στη φωτιά.

Στις σελίδες της έκδοσης αναπαράγονται 1.000 περίπου εικόνες που βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας, όπως εκείνες από τις λαϊκές συνελεύσεις και την παραγωγική διαδικασία στις ελεύθερες περιοχές. Κάθε σελίδα της έκδοσης αποτελεί μια έκπληξη που μας μεταφέρει σε συνθήκες όπου ακόμα και το πέρασμα από τη ζωή στο θάνατο ήταν απλώς ο όρκος για τη συνέχεια της μάχης. Οπως οι μοναδικές εικόνες από την ταφή του μαχητή, με τα όργανα να παίζουν και καρφωμένη στο φέρετρο η λακωνική φράση «πολέμησε για το λαό», που χαρακτήρισε τη σύντομη ζωή του καθώς και την τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ.

Η φωτογραφική συλλογή περιέχει επιλεγμένα κείμενα κυρίως από έντυπα του ΔΣΕ, τα οποία επικουρούν την κατανόηση των εικόνων που ακολουθούν.

Οπως επισημαίνει και το σχετικό εισαγωγικό σημείωμα της «Σύγχρονης Εποχής» και της «Υπηρεσίας Αρχείου της ΚΕ του ΚΚΕ», η τεκμηρίωση των εικόνων σε ό,τι αφορά τόπο, χρόνο, εικονιζόμενα πρόσωπα περιορίζεται σε ό,τι έγινε κατορθωτό να υποστηριχτεί με συγκεκριμένα στοιχεία. Παραπέρα και οι επιζώντες μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ μπορούν να συμβάλουν με όσα στοιχεία γνωρίζουν για την τεκμηρίωση των εικόνων κατόπιν της δημοσίευσής τους.

Η δημοσίευση του φωτογραφικού αρχείου του Απόστολου Μουσούρη, με εικόνες άγνωστες για σχεδόν 70 χρόνια, αποτελεί και μια έμπρακτη έκκληση για προσφορά και άλλου υλικού στο Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ ώστε να βρει το δρόμο της διαφύλαξης, αξιοποίησης και διάδοσής του.

Η έκδοση θα πρωτοκυκλοφορήσει στο Διήμερο της ΚΝΕ σε Βίτσι - Φλώρινα στις 1 - 3 Ιούλη.