Με τη δημοσιοποίηση των «θέσεων» για το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ άνοιξε και τυπικά η συζήτηση για το χαρακτήρα και την πολιτική του κυβερνώντος κόμματος. Οι «θέσεις» παρουσιάζονται ως απαντήσεις σε δώδεκα ερωτήματα που καλύπτουν το σύνολο της... εξεταστέας πολιτικής ύλης. Σήμερα επιχειρούμε μια πρώτη προσέγγιση των «θέσεων» σε τρεις από τους κρίσιμους τομείς, το χαρακτήρα του κόμματος, την οικονομική πολιτική και το ρόλο της χώρας στο διεθνές περιβάλλον και ειδικότερα στα Βαλκάνια.

Μια πρώτη εκτίμηση αφορά στην προσπάθεια των συντακτών του κειμένου να ικανοποιήσουν όλες τις πλευρές. Αν δεχτούμε τον μάλλον απλοϊκό διαχωρισμό σ' αυτούς που ζητούν την «αλλαγή» της πολιτικής του ΠΑΣΟΚ (η λεγόμενη εσωκομματική αντιπολίτευση) και σ' αυτούς που ζητούν τη «μετεξέλιξή» του (οι λεγόμενοι «εκσυγχρονιστές»), οι «θέσεις» προσπαθούν να βρουν ένα κοινό τόπο ο οποίος είναι ο «κυβερνητικός χαρακτήρας» αυτού του κόμματος. Υπενθυμίζει δηλαδή ότι οι όποιες προσαρμογές, αλλαγές, ή μετεξελίξεις θα πρέπει να είναι συμβατές με το στόχο της κυβερνητικής εξουσίας και κυρίως με τη νομή της.

Από αυτή την άποψη είναι χαρακτηριστικό το απόσπασμα: «Το ΠΑΣΟΚ εξακολουθεί να παραμένει ο κεντρικός εκφραστής σταθερότητας και προόδου στο πολιτικό σύστημα, έχει όμως την υποχρέωση να δρομολογήσει τη μετεξέλιξή του και την προσαρμογή του στις σύγχρονες ανάγκες, καθώς φαίνεται σήμερα η διάταξη των πολιτικών δυνάμεων να αγγίζει τα όρια της».

Σ' αυτή την αντίληψη αντιστοιχεί βέβαια ένα κόμμα με θέσεις που αντανακλούν τις επιλογές και τα συμφέροντα των κυρίαρχων οικονομικών δυνάμεων. Αυτό αποδεικνύεται από τις απαντήσεις που δίνονται σε σειρά ερωτημάτων που αφορούν στην εξελισσόμενη σύγχρονη πραγματικότητα. Υπ' αυτό το πρίσμα τονίζεται στις θέσεις ότι «στην ιστορική μας διαδρομή δύναμή μας ήταν, είναι και θα είναι στο μέλλον η δύναμη της προσαρμογής στα νέα δεδομένα, που γίνεται δύναμη κοινωνικής αλλαγής, μεταρρύθμισης, εκσυγχρονισμού».

Οι εξετάσεις απέναντι στις κυρίαρχες οικονομικές δυνάμεις συνεχίζονται, αφού στις θέσεις αναφέρεται ως ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του «εθνικού αναπτυξιακού σχεδίου»: «Ενισχύουμε τον ανταγωνισμό και απελευθερώνουμε τις αγορές με στόχο την καλύτερη, αποτελεσματικότερη και φθηνότερη προσφορά υπηρεσιών. Επιταχύνουμε τις διαρθρωτικές αλλαγές για να ενισχύσουμε την παραγωγική βάση και όχι για τον εύκολο και ανέξοδο πλουτισμό των επιχειρηματιών... Ενισχύουμε τον εκσυγχρονισμό των υπαρχουσών επιχειρήσεων και του παραγωγικού δυναμικού. Ενθαρρύνουμε τη δημιουργία νέας γενιάς επιχειρηματιών και επιχειρήσεων. Διασφαλίζουμε την αλλαγή της διοίκησης και ενισχύουμε τους αποκεντρωμένους διοικητικούς και αυτοδιοικητικούς μηχανισμούς για να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες». Μια θέση που θα χειροκροτούνταν ανεπιφύλακτα από την ηγεσία του Συνδέσμου των Βιομηχάνων.

Οσον αφορά στο ρόλο της χώρας στο διεθνές περιβάλλον και ειδικότερα στα Βαλκάνια, οι «θέσεις» είναι ιδιαιτέρως αποκαλυπτικές για την υποτέλεια που διακρίνει την πολιτική του κυβερνώντος κόμματος: «Ενισχύουμε και διευρύνουμε, αναφέρεται, τη σχέση μας με τις ΗΠΑ πάνω στη συστηματική κατανόηση του αμοιβαίου συμφέροντος, στην ανάγκη ανάληψης και κατανομής διακριτών ρόλων και επιδιώξεων στην περιοχή, διεκδικώντας και συμμετέχοντας ενεργά στους στρατηγικούς διακανονισμούς που επιχειρούνται αυτή την εποχή»!