Το σπίτι, ακόμα όρθιο, φαντάζει ζωντανό, ωστόσο πέθανε από ασφυξία. Σύμφωνα με τους ντόπιους, αυτό ήταν το πρώτο σπίτι του Ερνάν Κορτές στη γη του Μεξικού.

Ο Κορτές διέταξε να χτιστεί από χωματόλιθους και πέτρες από το ποτάμι Ουιτσιπαλάν και κοράλλια από τους ύφαλους της θάλασσας, κοντά στο σημείο όπου είχε αράξει το πλοίο του.

Ο κατακτητής δεν μπορούσε να μαντέψει πως ένα τεράστιο δέντρο θα έπαιρνε εκδίκηση, στους επόμενους αιώνες, γι' αυτήν την ταπεινωμένη γη. Το δέντρο έπνιξε το σπίτι του με χίλια μπράτσα. Κλαριά και ρίζες τσαλαπάτησαν τους τοίχους, εισέβαλαν στον κήπο, σκέπασαν τα παράθυρα, απ' όπου δεν μπαίνει ούτε λιγουλάκι φως. Τα πυκνά κλαδιά άφησαν μόνο μία πόρτα ανοιχτή, για όποιον θα ήθελε να το επισκεφθεί. Ενώ μέρα με τη μέρα, αιώνα με αιώνα, ολοκληρώνεται η αργή τελετή της καταβρόχθισης, μπροστά στην αδιαφορία και την περιφρόνηση των γειτόνων.

Αυτό το σύντομο και καλογραμμένο κείμενο υπογράφει ο Εδουάρδο Γκαλεάνο στην εφημερίδα «Χορνάδα». Ετσι και εμείς σήμερα θα κάνουμε ένα ταξίδι στο παρελθόν και θα μάθουμε όσα μπορούμε περισσότερα για το βίο και την πολιτεία του «ευγενούς» αδίστακτου, φιλοπόλεμου και φιλόδοξου κατακτητή και καταστροφέα του αρχαίου πολιτισμού των Αζτέκων. Ο Ισπανός Ερνάν Κορτές 1485-1547, ήταν γόνος οικογενείας ευγενών και αρχικά παρακολούθησε Νομικά στο Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα. Ομως, δεν ήταν γεννημένος για να υπερασπίζεται το νόμο αλλά για να τον καταπατά. Για εκείνον νόμος ήταν η κατάκτηση, η εξουσία, η καταστροφή και η υποταγή των άλλων. Σε ηλικία 19 χρόνων ο Ερνάν Κορτές ταξίδεψε στην Καραϊβική με τον συγγενή του Νικόλας ντε Οβάντο και «διακρίθηκε» στις αλλεπάλληλες επιχειρήσεις κατά των εντοπίων. Ολοι καταλαβαίνουμε τι σημαίνει αυτή η διάκριση. Σημαίνει ότι ο Ισπανός «ήρωας», ο Κορτές, βασάνισε και αφάνισε αθώους ανθρώπους που ζούσαν ειρηνικά στη δική τους γη, που είχαν τα δικά τους ήθη και τα δικά τους έθιμα. Στις 10 Φλεβάρη του 1509 με εντολή του Ντέγκο Βελάσκεθ, εντολή που ανακλήθηκε αλλά αγνοήθηκε από τον Κορτές, ξεκίνησε με ένα στολίσκο ένδεκα πλοιαρίων και μετά από ένα ταξίδι γεμάτο από περιπέτεια και έντονες συγκινήσεις, άραξε τελικά στο Γιουκατάν. Εκεί οι Ισπανοί κατακτητές έμειναν άναυδοι με τον πολιτισμό των Μάγια, κάτι που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχαν συναντήσει. Αντί να μείνουν εκεί, τους άνοιξε η όρεξη και συνέχισαν το ταξιδάκι τους να φτάσουν στην πόλη Ταμπάσκο, για να δεχτούν την επίθεση χιλιάδων ιθαγενών, τους οποίους όμως εξουδετέρωσαν με όλη τη σημασία της λέξης, με την υπεροχή των όπλων τους. Οι έρημοι ντόπιοι, τρομαγμένοι από τη βαρβότητα των... πολιτισμένων εισβολέων προσπάθησαν να κατευνάσουν τη μανία τους, προσφέροντάς τους ολόχρυσα αντικείμενα και όμορφες σκλάβες. Ανάμεσά τους μια πανέμορφη σκλάβα, μια πανέξυπνη γυναίκα που έμαθε γρήγορα κάποια Ισπανικά και βοήθησε τον Κορτές ποικιλοτρόπως. Ως διερμηνέας, ως σύντροφος και ως μητέρα ενός γιου, που βοήθησε τον πατέρα του, τον Κορτές να κατακτήσει το Μεξικό. Αφού εκείνος, ως άλλος δικτάτορας με το «μυστρί» του εγκαινιάσει την πόλη Βερακρούς (την πόλη του «Αληθούς Σταυρού») θέλει να προχωρήσει... στα ενδότερα της χώρας των Αζτέκων, προκαλώντας την άμεση αντίδραση του αυτοκράτορά τους Μοκτεζούμα του β', ο οποίος έκανε έκκληση στον Κορτές να μην εισβάλει στην ενδοχώρα. Μάταια όμως, ο λεβέντης αυτός δεν έπαιρνε υπόψη του από εκκλήσεις και παρακλήσεις. Αφησε μια μικρή φρουρά στη «Βέρα Κρους» και ξεκίνησε να κατακτήσει την πρωτεύουσα των Αζτέκων, τη σημερινή πόλη του Μεξικού. Συμμάχησε με διάφορους τοπικούς ηγεμόνες, εχθρούς του Μοκτεζούμα και προέλασε στην πόλη, καταστρέφοντάς την ολοσχερώς και καίγοντας ζωντανούς τους κατοίκους. Δηλαδή, αφανίζοντας το παρελθόν και το παρόν μιας περήφανης πολιτισμένης χώρας, που δεν τους είχε φταίξει σε τίποτε και στερώντας από τους μεταγενέστερους σημαντικές πληροφορίες για τον πολιτισμό αυτό.

Από τον 12ο αιώνα οι Αζτέκοι που είχαν κατέβει από το Βορρά πέρασαν στην κοιλάδα του Μεξικού και εγκαταστάθηκαν εκεί ιδρύοντας την αποικία της Τενοχτιτλάν, που όπως είπαμε είναι η σημερινή πόλη του Μεξικού. Οι Αζτέκοι δεν έτρεφαν κατοικίδια ζώα, εκτός από σκύλους. Ο λαμπρός πολιτισμός τους στηρίχτηκε στις παραδόσεις των πρώτων ιθαγενών του Μεξικού, των Τολτέκων, Ζαποτέκων, και Μιξτέκων. Η Ιατρική και η Αστρονομία ήταν οι πιο αναπτυγμένες επιστήμες. Εκτός από τα αγάλματα θεών που είναι κατασκευασμένα από μελανόλιθο και ανδεστίνη, η γλυπτική των Αζτέκων περιλαμβάνει κεφαλές πολεμιστών, όπου απεικονίζεται η οργή και η σκληρότητα. Επίσης, έχουν φανταχτερά κοσμήματα, πολύχρωμα κεραμικά από πέτρες και όστρακα, αγγεία από αψιδιανό και διάφορα στολίδια που μπορούν να χαρακτηριστούν έργα τέχνης. Μερικά από αυτά έχουν διασωθεί, αλλά το μεγαλύτερο μέρος πήγε χαμένο από την άγρια εκδικητικότητα του Ερνάν Κορτές και των συντρόφων του. Και τώρα διαβάζουμε για την εκδίκηση.. Φτάνει άραγε αυτή, συγχωρούνται τέτοια εγκλήματα, δικαιώνεται πάντα ο νεκρός; Δυστυχώς, τίποτε από όλα αυτά δεν παραγράφεται και ο νεκρός, ένας τέτοιος νεκρός δεν είναι δυνατόν να δικαιωθεί από κανέναν και ποτέ.