Turkish Presidency

Ενώ κλιμακώνει αμείωτα τις προκλήσεις (υπογραφή συμφωνίας με Λιβύη, δηλώσεις περί ενδεχόμενης στρατιωτικής βοήθειας, γεωτρύπανα στα ανοιχτά της Κύπρου), η τουρκική κυβέρνηση δεν σταματά τις εκκλήσεις για ...συνεργασία. Ο Πρόεδρος της χώρας Ρ. Τ. Ερντογάν ισχυρίστηκε ξανά ότι «μπορούμε να κάνουμε το κάθε βήμα μαζί με τις παράκτιες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, στη βάση τού όλοι κερδίζουν («win - win»). Μιλώντας σε εκδήλωση του πανεπιστημίου Μπιλκέντ και υποστηρίζοντας ότι πρέπει κάθε πλευρά να δείχνει ειλικρίνεια στις επαφές, επισήμανε ότι «την τελευταία περίοδο έχουμε μεγάλη κρίση στη Μεσόγειο. Προηγουμένως, στο Αιγαίο» και μιλώντας για την πρόσφατη συνάντησή του με τον Ελληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, είπε πως «σε αυτή τη συνάντηση τίποτα (δεν κρατήσαμε) κρυφό, τους είπα καθαρά και ξάστερα ό,τι έπρεπε να πω. Τι θα γίνει αν μείνουν κρυφά;... Αν τα θέσεις όλα ανοιχτά και ξεκάθαρα, τότε τις δυσκολίες ο άλλος θα τις έχει...».

Ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ, Φαρχάν Χαγκ, στην καθιερωμένη ενημέρωση των δημοσιογράφων, τοποθετούμενος σχετικά με το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης να καταδικαστεί η συμφωνία Ερντογάν - Σάρατζ για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στη Μεσόγειο, σημείωσε ότι «η Γραμματεία του ΟΗΕ δεν παίρνει θέση ούτε σχολιάζει θέματα που αφορούν την κυριαρχία, τα δικαιώματα και τις δικαιοδοσίες (χωρών) στις θαλάσσιες ζώνες τους» και επέστησε την ανάγκη «να υπάρξει διάλογος των μερών για να επιλύονται ειρηνικά οι διαφορές». Επίσης, σύμφωνα με διπλωμάτες δεν έχει προγραμματιστεί καμία συνάντηση στο Συμβούλιο Ασφαλείας για να συζητηθεί το θέμα.

Ενώ ενδεικτική της στάσης της «διεθνούς κοινότητας» ήταν και η απάντηση που έδωσε η ειδική αντιπρόσωπος του γγ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ σε ερώτηση για το αν ο ΟΗΕ θα εμπλακεί για τη διευθέτηση της αντιπαράθεσης μεταξύ Κύπρου - Τουρκίας για τους υδρογονάνθρακες. «Το αφήνουμε για την ώρα», δήλωσε «στα δικαστήρια (σ.σ το διεθνές δικαστήριο της Χάγης να υπάρξει προσφυγή) και το αφήνουμε σε άλλους, δεν εναπόκειται στον γενικό γραμματέα ή στις αποστολές του για να εμπλακούν». Κατά τ' άλλα βέβαια, έδωσε το σήμα για επίσπευση ενός νέου γύρου συνομιλιών, προσθέτοντας ότι «ο καλύτερος τρόπος για να επιλυθούν τα ζητήματα που εκκρεμούν και έχουν να κάνουν με τους υδρογονάνθρακες είναι η επίτευξη μιας ουσιαστικής λύσης στην Κύπρο».

Προχτές το βράδυ, με αφορμή την ετήσια δεξίωση που οργανώνει (στην οποία δεν παραβρέθηκαν οι ηγέτες των δύο πλευρών επικαλούμενοι το πρόγραμμά τους), η Σπέχαρ δήλωσε ότι «η ανικανότητα επιστροφής στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων έπειτα από δυόμισι χρόνια και οι εντάσεις που συνέχισαν να αναφύονται μεταξύ των μερών τόσο στο νησί όσο και στην περιοχή υπενθυμίζουν ότι έχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας».

Την ίδια στιγμή, ευρύτεροι ανταγωνισμοί και παζάρια επιδρούν καταλυτικά στις εξελίξεις στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σχολιάζοντας το ενδεχόμενο το αμερικανικό Κογκρέσο να εγκρίνει νομοσχέδιο για κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας επειδή αγόρασε τους ρωσικούς «S-400», δήλωσε ότι «οι ΗΠΑ πρέπει να καταλάβουν ότι δεν μπορούν να κατορθώσουν τίποτα με την επιβολή. Αν εκείνες προσεγγίσουν θετικά (τα πράγματα), θα το κάνουμε κι εμείς...». Διαφορετικά, πρόσθεσε ότι στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων «μπορεί να εμφανιστεί το θέμα (της βάσης) του Ιντσιρλίκ, αλλά και του Κιουρετσίκ (σ.σ. βάση στη νοτιοανατολική Τουρκία). Ολα μπορεί να εμφανιστούν. Δεν θέλω να μιλάω με υποθέσεις... Θα αξιολογήσουμε και θα αποφασίσουμε με βάση το χειρότερο δυνατό σενάριο». Την ίδια στιγμή, προειδοποίησε ότι η Αγκυρα δεν θα επιτρέψει έρευνες σε περιοχές που θεωρεί ότι ανήκουν σε δική της δικαιοδοσία (βλ. στην κυπριακή ΑΟΖ που έχουν υπογραφεί τέτοια συμβόλαια π.χ. με την «ExxonMobil») και ότι αν συμβεί κάτι τέτοιο «εννοείται πως θα τους εμποδίσουμε να το κάνουν», αφήνοντας ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα.

Από τη μεριά του, ο υπουργός Αμυνας Χουλουσί Ακάρ δήλωσε: «Συνεχώς επαναλαμβάνουμε ότι οι ΗΠΑ είναι στρατηγικός μας σύμμαχος και έχουμε την προσδοκία να ενεργούν σύμφωνα με αυτό το πνεύμα της στρατηγικής εταιρικής σχέσης. Δεν υπάρχει πια επιλογή να εγκαταλείψουμε αυτό το σύστημα (των "S-400"). Πρέπει (με τις ΗΠΑ) να εστιάσουμε στην εξεύρεση λύσης με δεδομένη την αγορά αυτού του συστήματος...».

Χτες ωστόσο η διακομματική Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ ενέκρινε με 18 ψήφους υπέρ και 4 κατά την πρόταση νόμου που περιλαμβάνει την επιβολή κυρώσεων κατά της Τουρκίας για τους «S-400». Σε επόμενη φάση, το νομοσχέδιο αναμένεται να τεθεί προς έγκριση και στο σύνολο των μελών της Γερουσίας, ενώ τελικά απαιτείται και η υπογραφή του Προέδρου.

Παράλληλα, τις ευρύτερες διαστάσεις της κόντρας για τη ΝΑ Μεσόγειο ανέδειξαν και οι συζητήσεις για τις κινήσεις που μελετούν Γαλλία και Ιταλία, με δεδομένο μάλιστα ότι αντίστοιχα μονοπώλια υπογράφουν συνεχώς νέα συμβόλαια για έρευνες σε «οικόπεδα» της περιοχής. Χτες, «φούντωσαν» φήμες για αποστολή γαλλικού ερευνητικού πλοίου στα νότια της Κρήτης, με γνωστά και τα σενάρια για δημιουργία βάσης της Γαλλίας στην Κύπρο. Στο ίδιο πλαίσιο, πριν από λίγες μέρες ελλιμενίστηκε στη Λάρνακα η ιταλική φρεγάτα «Federico Martinengo».

Την ίδια ώρα, ενδεικτικό των παρεμβάσεων που γίνονται στη Λιβύη είναι ότι χτες το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών επέβαλε κυρώσεις σε βάρος του διοικητή του Λίβυου στρατηγού Χαλίφα Χάφταρ, Μαχμούντ αλ Ουϊρφάλι, κατηγορώντας τον ως υπεύθυνο για μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις ομαδικές εκτελέσεις αιχμαλώτων στη Λιβύη από το 2016.

Την ίδια ώρα, ο Λίβυος δοτός πρωθυπουργός, Φαγιέζ Σάρατζ, μετέβη στην Τυνησία όπου εξασφάλισε την υποστήριξη του νέου Προέδρου της χώρας, Κάις Σαΐντ, για τη λεγόμενη «δημοκρατική Λιβύη». Στη διάρκεια της συνάντησής τους συζήτησαν την περαιτέρω ανάπτυξη των διμερών οικονομικών σχέσεων, αλλά και την αντιμετώπιση μεταναστευτικών ροών και ένοπλων τζιχαντιστών που περνούν κατά καιρούς από τα λιβυκά σύνορα στην Τυνησία.

Από την πλευρά του, ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, ανοίγοντας το «Φόρουμ του Ασουάν για τη Βιώσιμη Ειρήνη» που ολοκληρώνεται σήμερα, ζήτησε μία «συνολική και θαρρετή απάντηση» στις χώρες που υποστηρίζουν την τρομοκρατία. Κάνοντας μία έμμεση αναφορά σε γειτονικές χώρες όπως η Λιβύη, υποστήριξε ότι η τρομοκρατία «παραμένει κακοήθης όγκος» που επηρεάζει τις αφρικανικές χώρες υπονομεύοντας τις αρχές και τις κοινωνίες τους.