Η χώρα πιο έντονα τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε βαθιά κρίση ως απόρροια της σκληρής νεοφιλελεύθερης πολιτικής της κυβέρνησης του Φερνάντο Ενρίκε Καρντόζο, που παρά τις «προοδευτικές - αριστερές του καταβολές» (όπως εμφανιζόταν πριν δύο τετραετίες) έχει σήμερα χειροτερεύσει δραματικά τα πράγματα.

Εχουν αυξηθεί οι κοινωνικές ανισότητες και το 70% των 170 εκατομμυρίων του πληθυσμού - η Βραζιλία είναι η πέμπτη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο - ζει με λιγότερα από 80 δολάρια το μήνα. Η ανεργία, ιδιαίτερα στις νέες ηλικίες γνωρίζει τεράστια αύξηση και παρόλο που τα επίσημα στοιχεία δίνουν το νούμερο του 7,1% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, το αληθινό είναι πολύ μεγαλύτερο. Αυτό γιατί δεν υπολογίζονται οι νέοι που δεν μπορούν ακόμα να μπουν στην παραγωγή, αλλά μόνο αυτοί μπήκαν και τώρα είναι στο ταμείο ανεργίας, ενώ επίσης και μόνο το στοιχείο ότι το 54% των εργαζομένων απασχολείται με ελαστικές σχέσεις απασχόλησης δείχνει την πλασματικότητα του κυβερνητικού υπολογισμού. Στη Βραζιλία όπως σε άλλες χώρες, αλλά και στη χώρα μας η άρχουσα τάξη θέλει να θεωρεί εργαζόμενο και αυτόν που δουλεύει έστω και ελάχιστες ώρες την ημέρα.

Τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζονται από την είσοδο και την εξαγορά επιχειρήσεων από το πολυεθνικό κεφάλαιο κυρίως αμερικανικό και την πλήρη εξάρτηση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ετσι ενώ στις αρχές της δεκαετίας του '90 οι ξένες επενδύσεις έφταναν γύρω στα 300 εκατ. δολάρια, το αναμενόμενο ποσό μόνο για τη φετινή χρονιά (2001) υπολογίζεται γύρω στα 7 δισ. δολάρια, κάτι που δείχνει την τεράστια ποιοτική διαφορά.

Απόλυτος είναι ο έλεγχος του ξένου κεφαλαίου σε μια σειρά τομείς όπως η ηλεκτρική και ηλεκτρονική βιομηχανία, η αυτοκινητοβιομηχανία, η βιομηχανία φαρμάκου, καλλυντικών, πλαστικών, ελαστικών, τροφίμων, οι τηλεπικοινωνίες. Επίσης σε άλλους τομείς κυριαρχεί το εθνικό ιδιωτικό κεφάλαιο (οικοδομή, ορυχεία, ποτοποιεία, χαρτί, κλωστοϋφαντουργία, μεταλλουργία), ενώ μόνο στις μεταφορές το κράτος έχει το 11%, στη χημική και πετροχημική βιομηχανία το 59% και στις κοινωνικές υπηρεσίες το 60%. Το μπαράζ των ιδιωτικοποιήσεων ταυτόχρονα με την περικοπή των κοινωνικών δαπανών, έχει επιδεινώσει δραματικά τη θέση των εργαζομένων.

Αυτή την περίοδο ετοιμάζεται η λεγόμενη κοινωνική μεταρρύθμιση, όπως η διοικητική αλλαγή του κράτους και η αλλαγή του άρθρου 618 της εργατικής νομοθεσίας, με την οποία ανοίγει ο δρόμος αυτή να είναι υποδεέστερη από τις συλλογικές συμφωνίες με την εργοδοσία, πράγμα που σημαίνει πισωγύρισμα από μια σειρά κατακτήσεις για το 13ο μισθό, τις υπερωρίες, την κοινωνική ασφάλιση, το δικαίωμα στην απεργία και πολλά άλλα. Το τελευταίο διάστημα 4 φορές έχει αναβληθεί η ψήφιση του σχεδίου κάτω από την πίεση των αγωνιστικών συνδικαλιστικών δυνάμεων, της CUT (Ενωτική Ενωση των Εργαζομένων) όπου συμμετέχει και το ΚΚ Βραζιλίας, με το Ταξικό Συνδικαλιστικό Ρεύμα που έχει δημιουργήσει για τη συσπείρωση των ταξικών αγωνιστικών δυνάμεων. Αντίθετα η Forsa Syndical (Συνδικαλιστική Δύναμη), που αντιπροσωπεύει τον κυβερνητικό, συναινετικό, εργοδοτικό συνδικαλισμό τάχτηκε ανοιχτά υπέρ του κυβερνητικού σχεδίου.

Τα τελευταία χρόνια έχει συγκεντρωθεί στα αστικά κέντρα το 80% του πληθυσμού, ενώ χαρακτηριστικό της μεγάλης φτώχειας είναι οι αυθαίρετοι οικισμοί στις μεγαλουπόλεις, οι λεγόμενες φαβέλες.

Πρόκειται για παραγκουπόλεις, οικισμοί φτιαγμένοι από κάθε πιθανό υλικό, που συνθέτουν από μακριά ένα πολύμορφο παζλ, με τα σπίτια να είναι κυριολεκτικά το ένα πάνω στο άλλο, χωρίς δρόμους και με ένα ιδιότυπο καθεστώς διοίκησης. Γενικά η παρουσία ξένων σε τέτοιες περιοχές είναι ανεπιθύμητη ή τουλάχιστον πρέπει από πριν να υπάρχει προσυνεννόηση, για να επισκεφτεί κάποιος μια φαβέλα. Εκεί επικρατεί ένα καθεστώς διοίκησης και απόλυτου ελέγχου από τις διάφορες μαφίες, κυρίως της διακίνησης των ναρκωτικών και εγκληματικών στοιχείων με την ανοχή του διεφθαρμένου κράτους. Παλιότερα έχουν σημειωθεί και δολοφονίες λαϊκών ηγετών που θέλησαν να διεκδικήσουν καλύτερες συνθήκες και προσπάθησαν να πολιτικοποιήσουν την πάλη των ανθρώπων.