Από κινητοποίηση για την αποζημίωση καταστροφών στην παραγωγή

Μόνο το 2021, λίγους μήνες μετά τις μεγάλες καταστροφές του «Ιανού», καταστράφηκαν εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα από τους πέντε τουλάχιστον παγετούς (Φλεβάρη έως και τον Απρίλη), τα μπουρίνια, τις χαλαζοπτώσεις, αλλά και τον καύσωνα μέσα στο καλοκαίρι, τις πλημμύρες και τις πυρκαγιές.

Πλάι στα παραπάνω, προβλήματα παρουσιάστηκαν σε μια σειρά από περιοχές από τον δάκο στην ελαιοπαραγωγή, καθώς οι ψεκασμοί ήταν ελλιπείς, με ευθύνη του κράτους και των Περιφερειών, αλλά και τον καταρροϊκό πυρετό, που οδήγησε σε απώλειες ζώων.

Ετσι, χιλιάδες αγροτοκτηνοτρόφοι που ζουν καθημερινά την αγωνία της επιβίωσης, είδαν τον κόπο τους να πηγαίνει χαμένος, έμειναν χωρίς παραγωγή και χωρίς εισόδημα, ενώ είχαν ήδη επωμιστεί πολλά από τα καλλιεργητικά έξοδα.

Ολα αυτά, βέβαια, δεν παρουσιάστηκαν φέτος εξαιτίας της «κλιματικής κρίσης» και των «ακραίων καιρικών φαινομένων», όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση. Συνοδεύουν μόνιμα τους βιοπαλαιστές παραγωγούς, είναι διαχρονικό στοιχείο της μάχης που δίνουν για την επιβίωσή τους, απέναντι στην πολιτική των κυβερνήσεων και της ΕΕ.

Το κερασάκι στην τούρτα βάζει ο κανονισμός του ΕΛΓΑ, που ενώ χαρατσώνει τους παραγωγούς με υπέρογκα ασφάλιστρα, δεν αναγνωρίζει και δεν αποζημιώνει το σύνολο των καταστροφών. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δίνει μερικά ψίχουλα, κι αυτά μετά από μεγάλη καθυστέρηση.

Εχει σημασία να υπενθυμίσουμε τα εξής:

Μέχρι το 2011 οι αγρότες και κτηνοτρόφοι πλήρωναν στον ΕΛΓΑ το 3% των τιμολογίων τους ως ασφάλιστρα, ένα ποσό που έφτανε περίπου στα 70-75 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Ο κρατικός προϋπολογισμός κάλυπτε τα υπόλοιπα, που έφταναν κατ' έτος στα 450 εκατ. ευρώ περίπου, χωρίς να καλύπτονται και τότε όλες οι αιτίες και το 100% των ζημιών. Στο όνομα του περιορισμού των ελλειμμάτων του Οργανισμού, το 2011 άλλαξε προς το χειρότερο ο κανονισμός του ΕΛΓΑ από την τότε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, η οποία μείωσε δραστικά τις αποζημιώσεις και υπερδιπλασίασε τα ασφάλιστρα, χαρατσώνοντας κι άλλο τους αγρότες.

Επιπλέον, όλες οι κυβερνήσεις από το 2011 - με εξαίρεση τα δύο τελευταία χρόνια λόγω των τεράστιων καταστροφών, που προκάλεσαν μεγάλες αντιδράσεις - δεν έβαζαν ούτε ένα ευρώ στον ΕΛΓΑ, τη στιγμή που με βάση το άρθρο 7 του νόμου 3877/2010 προβλέπεται ετήσια κρατική επιχορήγηση, ύψους μέχρι το 20% των εσόδων του από τις ασφαλιστικές εισφορές των αγροτών. Στέρησαν έτσι από τον οργανισμό πάνω από 320 εκατ. ευρώ μέσα σε 10 χρόνια.

Η υποχρηματοδότηση αυτή, πέρα από το γεγονός ότι οδήγησε σε μειωμένες αποζημιώσεις, δημιούργησε τεράστια κενά στη στελέχωση του ΕΛΓΑ με μόνιμο, ειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό, με αποτέλεσμα να υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις στον χρόνο εκτίμησης των ζημιών και στις αποζημιώσεις, που αγγίζουν ή και υπερβαίνουν τους 12 μήνες.

Την ίδια ώρα και ενώ οι καταστροφές γίνονται όλο και πιο συχνές, στον κανονισμό του ΕΛΓΑ περιέχονται μια σειρά από «κόφτες», που έχουν ως αποτέλεσμα η αποζημίωση που λαμβάνουν οι πληγέντες να απέχει σημαντικά από την πλήρη κάλυψη των απωλειών στην παραγωγή.

• Πέρα από το γεγονός ότι ο ΕΛΓΑ αποζημιώνει με όρους ασφαλιστικής αξίας και όχι πραγματικής παραγωγής, που από μόνο του σημαίνει ότι εκ των πραγμάτων δεν αποζημιώνεται πλήρως ένας παραγωγός, ξεχωρίζουν μια σειρά «κόφτες» όπως:
• Με βάση το άρθρο 7 του κανονισμού, από το ποσοστό ζημιάς του πορίσματος του ΕΛΓΑ αφαιρείται ένα 15% και η συνολική αξία που προκύπτει από τον τύπο υπολογισμού της ασφαλιζόμενης αξίας πολλαπλασιάζεται με τον συντελεστή 0,88. Δηλαδή, για τον υπολογισμό της αποζημίωσης, η ασφαλιζόμενη αξία πολλαπλασιάζεται με τον συντελεστή 0,748 (0,85x0,88). Αρα de facto κανείς δεν αποζημιώνεται στο ποσοστό της ζημιάς που έχει πάθει, αλλά λιγότερο.
• Με βάση το άρθρο 9 που αναφέρεται στην ειδική κάλυψη ζημιών από παγετό στα καρποφόρα δέντρα, εφόσον οι ζημιές υπερβαίνουν το 30% της παραγωγής, ο ΕΛΓΑ καταβάλλει αποζημίωση ίση προς το 88% του άνω του 30% της ζημιάς. Αυτό συνεπάγεται ότι ένας παραγωγός με ποσοστό ζημιάς 100%, δηλαδή με ολοκληρωτική καταστροφή, δεν αποζημιώνεται στο 100%, αλλά στο 88% x 70%, δηλαδή για το 61,6% της ασφαλιστικής αξίας. Αντίστοιχα, σε περιπτώσεις αγροτεμαχίων με ζημιά μικρότερη του 30%, οι αγρότες δεν θα αποζημιωθούν. Για τα τα αμπέλια και άλλες καλλιέργειες το ποσοστό αποζημίωσης φτάνει στο 74,6%.
• Ο κανονισμός δεν προβλέπει αποζημίωση σε περίπτωση υψηλών θερμοκρασιών, παρά μόνο πάνω από τους 40 βαθμούς Κελσίου. Η «τυπική» εφαρμογή του κανονισμού αδικεί εκατοντάδες παραγωγούς που είδαν την παραγωγή τους να «καίγεται» με θερμοκρασίες όπως 39,3 βαθμοί Κελσίου, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τους παραγωγούς μήλων στη Ζαγορά, τους φασολοπαραγωγούς στη Δυτική Μακεδονία.
• Ο κανονισμός δεν αποζημιώνει τις ζημιές στη φυτική παραγωγή και φυτικό κεφάλαιο από πυρκαγιά, ενώ σε κτηνοτροφική παραγωγή και μελισσοκομία προβλέπονται πολλές εξαιρέσεις. Τεράστιο είναι το πρόβλημα στη φετινή παραγωγή κυρίως βρώσιμης ελιάς (καλαμών και χονδροελιάς), λόγω ακαρπίας, σε αρκετές περιοχές, με τις ζημιές αυτές επίσης να μην καλύπτονται από τον κανονισμό.
• Αντίστοιχοι «κόφτες» υπάρχουν και για τους κτηνοτρόφους: Δεν καλύπτεται η ασθένεια του καταρροϊκού πυρετού, αφού το πρόγραμμα οικονομικών αποζημιώσεων δεν περιλαμβάνει σχετική δαπάνη εκτός της αποζημίωσης μόνο για τα ζώα που θανατώνονται ύστερα από έγκριση της κτηνιατρικής υπηρεσίας.

Πάνω σ' αυτό το έδαφος, η κυβέρνηση προωθεί το «μπάσιμο» των επιχειρηματικών ομίλων στο πεδίο της Γεωργικής Ασφάλισης, λέγοντας ότι «θα υπάρχει και η δυνατότητα (...) να συνεργαστούμε με την "αγορά", έτσι ώστε να υπάρχει και πρόσθετη Ασφάλιση, προκειμένου να έχουμε ένα καινούργιο ασφαλιστικό πλαίσιο για το μέλλον».

Σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου, ο πρόεδρος του ΕΛΓΑ δήλωσε μεταξύ άλλων πως για να μπορέσει να ανταποκριθεί ο ΕΛΓΑ στην καταβολή αποζημιώσεων, η Παγκόσμια Τράπεζα πρότεινε την αύξηση της ειδικής ασφαλιστικής εισφοράς στο 25%, πρόταση που δεν υιοθετείται προς το παρόν. Συζητιέται ωστόσο η αναζήτηση συνεργιών και χρηματοδότησης από τον ιδιωτικό τομέα, στο πλαίσιο της ΚΑΠ, και η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, με την κάλυψη των ζημιών κατά 80% από τον ΕΛΓΑ και κατά 20% από ιδιώτες.

Τα σχέδια αυτά οδηγούν στην ενίσχυση των ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων λειτουργίας του ΕΛΓΑ, δημιουργούν το πλαίσιο για παραπέρα απεμπλοκή του κράτους από τις ευθύνες του στην προστασία και την αποζημίωση των αγροτών και κτηνοτρόφων. Οι αγροτοκτηνοτρόφοι, προκειμένου να έχουν πλήρη ασφαλιστική κάλυψη, θα αναγκαστούν να πληρώνουν υπέρογκα ποσά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα αποζημιώνονται έγκαιρα και καλύτερα.