Με γεωμετρική πρόοδο αυξάνεται τα τελευταία χρόνια η μέθοδος της εξωσωματικής γονιμοποίησης και στη χώρα μας. Μονάχα τα τελευταία 20 χρόνια, όπως ανακοίνωσε χτες ο υπουργός Δικαιοσύνης Φ. Πετσάλνικος παρουσιάζοντας σχέδιο νόμου με την ονομασία «ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή», είχαμε 300.000 περιπτώσεις εφαρμογής της τεχνικής εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Η χώρα μας με τη νομική πλευρά αυτού του προβλήματος δεν είχε ασχοληθεί ποτέ μέχρι τώρα, όταν άλλες χώρες της Ευρώπης έχουν πάρει διάφορα νομοθετικά μέτρα εδώ και 15 περίπου χρόνια. Με το σχέδιο νόμου που έδωσε χτες στη δημοσιότητα ο υπουργός Δικαιοσύνης γίνεται μια πρώτη προσπάθεια - δειλά και καθυστερημένα - να θεσπιστούν κάποιοι κανόνες.

Οι βασικές αρχές του νομοσχεδίου έχουν ως εξής:

• Επιτρέπεται η τεχνητή σπερματέγχυση και η απλή εξωσωματική γονιμοποίηση είτε ομόλογη (όταν το γεννητικό υλικό προέρχεται από το σύζυγο ή σύντροφο της γυναίκας) είτε ετερόλογη (όταν το γεννητικό υλικό προέρχεται από δότη).
• Η μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων στο σώμα άλλης γυναίκας και η κυοφορία από αυτή, επιτρέπεται με δικαστική άδεια.
• Ρυθμίζεται η τύχη του πλεονάζοντος κρυοσυντηρημένου γεννητικού υλικού που δε θα χρειαστεί για την τεκνοποίηση. Τα πρόσωπα που προσφεύγουν στην τεχνητή γονιμοποίηση αποφασίζουν με κοινή έγγραφη δήλωσή τους αν το πλεονάζον γεννητικό υλικό θα διατεθεί σε άλλα πρόσωπα, θα χρησιμοποιηθεί για ερευνητικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς ή θα καταστραφεί.
• Σχετικά με τη δυνατότητα των άγαμων γυναικών να προσφεύγουν σε τεχνητή γονιμοποίηση, το σχέδιο νόμου δεν την αποκλείει.
• Προβλέπεται η ανωνυμία του τρίτου δότη γεννητικού υλικού και διατηρείται σε απόρρητο αρχείο η ανωνυμία με δικαίωμα πρόσβασης μόνο από το παιδί, αν επιβάλλεται για λόγους υγείας.

Σήμερα η σύγχρονη βιολογία στην περίπτωση της εξωσωματικής γονιμοποίησης αποδέχεται τουλάχιστον μέχρι πέντε ως ενδεχόμενους γονείς ενός παιδιού. Δηλαδή, αυτός που δίνει το γεννητικό υλικό (δότης), η γυναίκα της οποίας γίνεται χρήση του ωαρίου, η γυναίκα που θα κυοφορήσει το γονιμοποιημένο ωάριο, καθώς και το ζευγάρι (άνδρας και γυναίκα) που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί με τη μέθοδο της τεχνητής σπερματέγχυσης.

Τα δικαστήρια της αλλοδαπής έχουν ασχοληθεί τα τελευταία χρόνια με αρκετές υποθέσεις για το θέμα της «σύγκρουσης μητρότητας» ή «υποκατάσταση μητρότητας». Αλλά και στα δικαστήρια της χώρας μας έχουν εμφανιστεί υποθέσεις που έχουν σχέση με την τεχνητή γονιμοποίηση. Ενδεικτικά, αναφέρουμε την περίπτωση υιοθεσίας τέκνου που κυοφορήθηκε και γεννήθηκε από γυναίκα διαφορετική από εκείνη που χορήγησε το γεννητικό υλικό (Πολυμελές Πρωτοδικείο Ηρακλείου), καθώς και την υπόθεση για την αναγνώριση της πατρότητας του μόνιμου συντρόφου της γυναίκας που απέκτησε παιδί με γεννητικό υλικό ξένο και προς τους δύο συντρόφους (Πολυμελές Πρωτοδικείο της Αθήνας).

Να σημειωθεί ότι η χώρα μας κύρωσε με νόμο (2619/98) τη σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης του Οβιέδο του 1997 που απαγορεύει την ανθρώπινη κλωνοποίηση για αναπαραγωγικούς λόγους, καθώς και την επιλογή του φύλου.