Παπαγεωργίου Βασίλης

Στη Διακυβερνητική Διάσκεψη των 15 της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη Νίκαια, το Δεκέμβρη 2000, αποφασίστηκαν μια σειρά από θεσμικές αλλαγές, αναγκαίες για την προσαρμογή του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού στον οξυμένο ανταγωνισμό με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Μεταξύ των άλλων υπήρχε και μία που αφορούσε στα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα.

Στη Συνθήκη του Μάαστριχτ προβλέφτηκε για πρώτη φορά νομική βάση για τα πολιτικά κόμματα, με την αναφορά ότι τα πολιτικά κόμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν μεγάλη σημασία ως παράγοντες της «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης».

Πιο ειδικά, ορίζεται στο άρθρο 191 της Συνθήκης ότι «τα πολιτικά κόμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την ολοκλήρωση στα πλαίσια της Ενωσης. Συμβάλλουν στη δημιουργία ευρωπαϊκής συνείδησης και στην έκφραση της πολιτικής βούλησης των πολιτών της Ενωσης».

Στη συνέχεια, η Συνθήκη της Νίκαιας (Δεκέμβρης 2000) διεύρυνε το άρθρο 191 για να αποτελέσει τη νομική βάση δημιουργίας και χρηματοδότησης ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων. Μετά τη Νίκαια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με το καταστατικό και τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων.

Τα κυριότερα σημεία του κανονισμού είναι:

- Η υποχρέωση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων να έχουν καταστατικό, πρόγραμμα και δραστηριότητες σύμφωνα με τις καπιταλιστικές αρχές της ΕΕ και με έλεγχο από ανεξάρτητη επιτροπή εξεχουσών προσωπικοτήτων για την τήρησή τους, όπως φαίνεται στις τρεις προϋποθέσεις του άρθρου 1 (καθορίζει βασικούς άξονες καταστατικού) του προτεινόμενου κανονισμού, που είναι οι εξής:

α) Οτι το ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα είναι εγκαταστημένο στην ΕΕ, β) ότι έχει συστήσει πολιτική ομάδα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή έχει την πρόθεση να συστήσει τέτοια ομάδα ή να συμμετάσχει σε ήδη υφιστάμενη ομάδα, γ) ότι, με βάση το πρόγραμμά του και τις δραστηριότητές του, τηρεί τις θεμελιώδεις αρχές που καταγράφονται στη συνθήκη για την ΕΕ όσον αφορά στη δημοκρατία, στο σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και στο κράτος δικαίου.

- Χρηματοδότηση δικαιούνται από τον κοινοτικό προϋπολογισμό τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα που έχουν εκλεγμένους σε ευρωπαϊκό ή εθνικό ή περιφερειακό Κοινοβούλιο, σε πέντε τουλάχιστον κράτη-μέλη ή έχουν 5% των ψήφων στις τελευταίες εκλογές σε 5 τουλάχιστον κράτη-μέλη, δημοσιοποιώντας τον προϋπολογισμό και τους λογαριασμούς τους, και ελεγχόμενα δημοσιονομικά από υπηρεσία εξωτερικών και ανεξάρτητων ελεγκτών.

- Οι πόροι κατανέμονται ως εξής: Το 15% σε όλα τα κόμματα και το 85% στα ευρωπαϊκά κόμματα που έχουν εκλεγμένους στο Ευρωκοινοβούλιο ανάλογα με τον αριθμό των ευρωβουλευτών.