Στο ζήτημα της κοινωνικής επανάστασης - ανώτατης μορφής της ταξικής πάλης εμφανίζονται ιστορικά δύο λαθεμένες αντιλήψεις ως προς το χαρακτήρα και την προέλευσή της, οι οποίες αξίζει να αναφερθούν, επειδή η διαφορετική στάση τους απέναντι στο φαινόμενο της βίας είναι που, εν πολλοίς, τις χαρακτηρίζει.
1) Η αντίληψη, σύμφωνα με την οποία η επανάσταση συνιστά αποτέλεσμα εξέλιξης αντικειμενικών όρων και βαθμιαίων μεταρρυθμίσεων, δίχως την αποφασιστική παρέμβαση του επαναστατικού υποκειμένου (βλ. οικονομισμός, ρεφορμισμός, αναθεωρητισμός).
2) Η αντίληψη, κατά την οποία η κοινωνική επανάσταση αποτελεί βουλησιαρχικού χαρακτήρα διάβημα του υποκειμένου, άσχετα με τους υφιστάμενους αντικειμενικούς όρους (βλ. αναρχισμός, αριστερισμός).
Σύμφωνα με την πρώτη άποψη, δεν είναι απαραίτητη η επαναστατική μετάβαση σε μιαν άλλη - ανώτερη κοινωνία και το τσάκισμα του αστικού κράτους και των λοιπών θεσμών, αλλά η ανώδυνη μετεξέλιξή τους. Οπως αναφέρει και ο Μπέρνσταϊν «η φεουδαρχία με τους άκαμπτους, μόνιμους θεσμούς της πρέπει σχεδόν παντού να καταλυθεί βίαια. Οι φιλελεύθεροι θεσμοί της σύγχρονης κοινωνίας διαφέρουν ακριβώς από αυτούς ότι είναι ευέλικτοι και μπορούν να μεταβληθούν και να εξελιχθούν. Δε χρειάζεται να καταλυθούν, πρέπει μόνον να συνεχίσουν να εξελίσσονται». Αυτό σημαίνει πως πρωταρχικός στόχος της εργατικής τάξης δεν είναι η κατάληψη της πολιτικής εξουσίας και η οικοδόμηση της νέας κοινωνίας, αλλά ο «αγώνας»" μέσω θεσμών (σας θυμίζει κάτι;) για το γενικό εκλογικό δικαίωμα, τη διεύρυνση της -αταξικά νοούμενης- δημοκρατίας, την εργατική συμμετοχή κ.λπ. Χαρακτηριστική είναι, εξ άλλου, η θέση του θεωρητικού της σοσιαλδημοκρατίας πως με την αύξηση του αριθμού και της συνείδησης των εργατών, το γενικό εκλογικό δικαίωμα θα γίνει ένα εργαλείο για να μεταβάλει τους βουλευτές από αφεντικά σε πραγματικούς υπηρέτες του λαού! Η πείρα, βέβαια, των εργατών όλου του κόσμου αρκεί για να ανασκευάσει πρακτικά αυτό το υπόδειγμα τουλάχιστον αυταπάτης και να καταδείξει το βαθιά αντιλαϊκό περιεχόμενο της λειτουργίας των αστικών κοινοβουλίων. Παρατηρούμε, επομένως, ότι η αντίληψη αυτή ουδεμία θέση δίνει στην επαναστατική δράση των μαζών, αρνούμενη τη βία «απ' όπου κι αν προέρχεται» (εξαιρουμένης της βίας των αστικών επαναστάσεων, με πρώτη και καλύτερη τη Γαλλική) και περιορίζει το ρόλο των εργατών στο δικαίωμα της ψήφου, σε θεσμικές παρεμβάσεις και, το πολύ, σε οικονομικές διεκδικήσεις. Τέτοιες «θεωρίες» επανέρχονται και στις μέρες μας, αναμασώντας μεταρρυθμιστικές θέσεις (αναδιανομή του πλούτου, θεσμική ρύθμιση της «παγκοσμιοποίησης», φόρος Τόμπιν κ.ά.), οι οποίες αφήνουν στο απυρόβλητο την ουσία της κοινωνίας, τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής και την αναγκαιότητα της επαναστατικής αλλαγής του. Θεωρίες που θα εμφανίζονται όλο και συχνότερα -και μάλιστα από όψιμους «αγωνιστές»- καθώς πλησιάζει η Σύνοδος Κορυφής τον Ιούνη του 2003 στη Θεσσαλονίκη και θα επιχειρούν να ποδηγετήσουν το λαό, για να τον απομακρύνουν από ριζοσπαστικές διεκδικήσεις και από αιτήματα, που θα στρέφονται ενάντια στα μονοπώλια, τον ιμπεριαλισμό και τους οργανισμούς τους (ΝΑΤΟ - ΕΕ - ΠΟΕ - ΔΝΤ κ.λπ.).
Η δεύτερη άποψη θεωρεί την επαναστατική δράση, ως ένα «από κάτω προς τα πάνω» πλέγμα βίαιων ενεργειών, που περιλαμβάνει συνωμοσίες, άμεσες εξεγέρσεις, τρομοκρατικές πράξεις καθαρά βουλησιαρχικού χαρακτήρα, αφού δε λαμβάνεται υπ' όψιν η αντικειμενική κατάσταση, ούτε και το επίπεδο συνείδησης του υποκειμένου και οι τρόποι που μπορούν να το ανεβάσουν, να οξύνουν συνειδήσεις. Μάλιστα, θεωρεί πως ο λαός μπορεί να ξεσηκωθεί με... συνθήματα. Ας δούμε τι λέει ο Μπακούνιν, ο κύριος θεωρητικός του αναρχισμού: «Ναι, είναι ανίσχυρος (ο λόγος του τσάρου), όταν απαιτεί απ' το λαό, όσο είναι αντίθετος στο λαό. Αλλά κάνε πως ρίχνεις ένα μόνο σύνθημα στο λαό: ακινητοποιείστε και κόψτε το κεφάλι των ιδιοκτητών, των γραφειοκρατών, των εμπόρων, πάρτε τα υπάρχοντά τους και μοιράστε τα και τότε μέσα σε μια μόνο στιγμή θα ξεσηκωθεί όλος ο ρώσικος λαός κι ύστερα από μια μέρα δε θα υπάρχει ίχνος από εμπόρους, γραφειοκράτες κι ιδιοκτήτες σ' όλη την έκταση της ρώσικης γης». Αυτή, όμως, η αντίληψη, μαζί με άλλες θεωρητικές ανεπάρκειες (π.χ. βλέπει στο λούμπεν προλεταριάτο το υποκείμενο της επαναστατικής διαδικασίας, στη θέση της ταξικής πάλης αναφέρεται η σύγκρουση χειρώνακτων εργατών και μορφωμένης κοινωνίας, δίνεται έμφαση στην αντικρατική πάλη και όχι στον αγώνα ενάντια στους όρους που γεννούν το κράτος) δεν είναι παρά η αντίθετη όψη του αστικού ατομικισμού, αφού πιστεύεται πως η κοινωνία θα αλλάξει με απεγνωσμένες πράξεις ατομικής τρομοκρατίας από άτομα τύπου Δον Κιχώτη και όχι από κοινωνικές δυνάμεις και, συγκεκριμένα, από την οργανωμένη πάλη της εργατικής τάξης και των σύμμαχων στρωμάτων. Εδώ έχουμε την ακριβώς αντίθετη προσέγγιση, δηλαδή, την αναγωγή της κοινωνικής εξέλιξης στη θέληση των ανθρώπων (και μάλιστα μεμονωμένων ατόμων), οι οποίοι οδηγούν την ανθρωπότητα στην αναρχία διά της βίαιης δράσης, χωρίς να λαμβάνονται υπ' όψιν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για ένα τέτοιο εγχείρημα, ούτε και οι νομοτέλειες που διέπουν την ανθρώπινη κοινωνία και οι οποίες είναι απαραίτητο να έχουν γνωσθεί επιστημονικά, ώστε η επαναστατική πρακτική να φωτίζεται από τη θεωρία και να μην αναπτύσσεται στα τυφλά.
Απέναντι στις -μικροαστικές στο περιεχόμενό τους- αντιλήψεις που συνοπτικά αναφέραμε πιο πάνω, οι κλασικοί του μαρξισμού αντιπαραθέτουν την επιστημονική μελέτη των δυνατοτήτων για ένα επαναστατικό άλμα και οδηγούνται στο συμπέρασμα πως το τελευταίο είναι εφικτό, εφόσον συνυπάρχουν οι απαραίτητοι αντικειμενικοί (επαναστατική κατάσταση, ορισμένου επιπέδου ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και των σχέσεων παραγωγής κ.λπ.), αλλά και υποκειμενικοί (μαχητική οργάνωση του υποκειμένου, θεωρητική θεμελίωση της στρατηγικής και τακτικής του κ.λπ.) όροι. Με λίγα λόγια, αρνούνται τις ουτοπικού χαρακτήρα θέσεις που αναζητούν την κοινωνική εξέλιξη είτε σε ήρεμες, αργές, «πολιτισμένες» αλλαγές, είτε σε «πάση θυσία» βίαιες ενέργειες από οποιονδήποτε, οπουδήποτε, οποτεδήποτε και χωρίς περιορισμούς. «Αναμφίβολα, το όπλο της κριτικής δεν μπορεί να αντικαταστήσει την κριτική των όπλων», έγραφε ο Μαρξ σ' ένα κείμενο της νεότητάς του, αλλά την ίδια στιγμή διεξήγαγε εντονότατη πολεμική εναντίον όσων απολυτοποιούσαν τη σημασία των ένοπλων βίαιων ενεργειών και οραματίζονταν έναν «κομμουνισμό του στρατώνα». Ακριβώς σε τέτοιες γνώμες στηρίζονται και όσοι συνδέουν πράξεις ατομικής τρομοκρατίας με το λαϊκό κίνημα και αναζητούν ευθύνες σε ριζοσπαστικές πολιτικές δυνάμεις -και δη στο ΚΚΕ- για τα φαινόμενα βίας, αφού, όπως λένε, κάθε προκήρυξη της «17Ν» είναι μια περίληψη του ...«ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ». Πρώτα απ' όλα, η βία και πρώτ' απ' όλα η κρατική τρομοκρατία, στη χώρα μας και διεθνώς -όποια μορφή κι αν παίρνει - δεν πρόκειται να εξαλειφθεί όσο κυριαρχούν σχέσεις εκμετάλλευσης και καταπίεσης, όσο οι πολυεθνικές καθορίζουν τις τύχες της ανθρωπότητας, όσο ο νόμος του κέρδους κατευθύνει τις ανθρώπινες δυνάμεις. Αυτό είναι σαφές! Και η σύγκρουση του ΚΚΕ με τέτοιες πολιτικές δεδομένη. Προς τι, λοιπόν, η προσπάθεια να αποκτήσει η τρομοκρατία αριστερό περίβλημα; Είναι σημερινή η τέτοιου είδους λάσπη σε βάρος των κομμουνιστών; Μα δεν ήταν ο «Γέρος» Παπανδρέου που το 1964 χαρακτήρισε το ΚΚΕ «κόμμα προδοσίας, αίματος και εγκλήματος»; Ή δεν κρατούνταν στα ίδια κελιά αγωνιστές και κοινοί εγκληματίες, «για να λογιούνται ίσα πως είναι η λευτεριά με τα χασίσια»; Η άποψη των μαρξιστών για την τρομοκρατία είναι κρυστάλλινη, αφού δεν κατέχει καμία θέση στην κοσμοθεωρία τους που αξιώνει την πάλη των μαζών για την ανατροπή της κεφαλαιοκρατίας, πάλη σκληρή, βίαιη, ενίοτε αιματηρή, αλλά ποτέ με μεθόδους στυγνών δολοφονιών. Και, εν πάση περιπτώσει, για να δούμε ποιος τρομοκρατεί ποιον, δεν ήταν οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης που υπέστησαν την πιο ωμή τρομοκρατία του μετεμφυλιακού κράτους και παρακράτους (φυλακίσεις, εξορίες, βασανισμοί, εκτελέσεις); Οι οικογένειες προοδευτικών ανθρώπων δε ζούσαν υπό τις απειλές συμμοριών που «όργωναν» ολόκληρες περιοχές για την εξολόθρευση των «μιασμάτων», των «αντεθνικώς δρώντων αναρχοκομμουνιστών»; Και σήμερα οι κομμουνιστές δε βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του αγώνα, έτοιμοι να συγκρουστούν -και το κάνουν- με τις δυνάμεις καταστολής, υπερασπιζόμενοι το δικαίωμα σε μια ανθρωπινότερη ζωή για όλους;
Πριν κλείσουμε, επιβάλλεται από τη συγκυρία και την επικαιρότητα να δούμε και την πλευρά της διασύνδεσης τρομοκρατικών οργανώσεων με μυστικές υπηρεσίες, για την προώθηση των σχεδιασμών του ιμπεριαλισμού, γεγονός που επιβεβαίωσε ο μπαμπάς Μπους 4 μέρες μετά το χτύπημα της 11ης Σεπτέμβρη. Πρωτίστως, να αναφέρουμε ότι κριτήριο για την κατάταξη οργανώσεων, ομάδων, κομμάτων, χωρών και προσωπικοτήτων στο σινάφι των τρομοκρατών δεν είναι παρά τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών. Χαρακτηριστική είναι δε η ευκολία με την οποία «εχθροί της ανθρωπότητας» μετατρέπονται εν μια νυκτί σε «απελευθερωτές» και τανάπαλιν, με πιο πρόσφατο το παράδειγμα του UCK, ο οποίος από οργάνωση εμπόρων ναρκωτικών και όπλων «μετεξελίχθηκε» σε ...απελευθερωτικό στρατό, όταν η δράση του κρίθηκε πως εξυπηρετεί τη στρατηγική των μονοπωλίων στην περιοχή των Βαλκανίων. Είναι, λοιπόν, ιστορικά επιβεβαιωμένο πως πίσω από κάθε τρομοκρατική οργάνωση κρύβονται πράκτορες αντιλαϊκών συμφερόντων, αφού ο λόγος ύπαρξής τους είναι η δημιουργία κατάλληλου κλίματος για την εφαρμογή των αντιδραστικών πολιτικών με επίφαση λαϊκής συναίνεσης. Εξ άλλου, δεν πάει πολύς καιρός από την έκδοση βιβλίου στην Ιταλία, στο οποίο αποδεικνύεται πως ενοικιαστής γιάφκας των «Ερυθρών Ταξιαρχιών» ήταν -ποιος άλλος;- μυστικές υπηρεσίες!!! Δεν είναι δυνατόν επί δεκαετίες η «17Ν», για παράδειγμα, να προβαίνει σε δολοφονικές πράξεις και να μην υπάρχει ούτε ένα στοιχείο για τον εντοπισμό και τη σύλληψη ενόχων, όταν, σε συνθήκες παρανομίας, οι αγωνιστές «μαγκώνονταν» ακόμη και κάτω από τις πέτρες και, μάλιστα, χωρίς τα σύγχρονα μέσα παρακολούθησης. Η εποχή, κατά την οποία υπήρχαν στο κίνημα τάσεις που προπαγάνδιζαν τρομοκρατικές πρακτικές, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί, γιατί η ίδια η πείρα των αγώνων, τουλάχιστον του 20ού αιώνα, απέδειξε το επιζήμιο και αναποτελεσματικό του πράγματος και, άρα, καμία οργάνωση τρομοκρατών δεν μπορεί να θεωρηθεί επαναστατική. Κάθε άλλο. Είναι όλες τους αντεπαναστατικές! Μέχρι τα μπούνια...
Εν κατακλείδι, σαν γενικό συμπέρασμα: Η ανθρώπινη κοινωνία αναπτύσσεται διαλεκτικά, με βάση την πάλη των αντιθέτων. «Πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστι, πάντων δε βασιλεύς». Σ' αυτήν τη γραμμή κι εμείς, στο δρόμο της ταξικής πάλης και της κοινωνικής επανάστασης, έχοντας ξεπεράσει ήδη λογικές ατομικής τρομοκρατίας, προσδίδουμε στη βία ρόλο προοδευτικό και απαντούμε στον αυταρχισμό με όρους κινήματος μαζών, για νέες εφόδους στον ουρανό, για τη χειραφέτηση της εργασίας στην πορεία προς την αυθεντική κοινωνία, το σοσιαλισμό - κομμουνισμό.
Κυριάκος ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ
Μέλος Τομεακού Γραφείου Υγείας της ΚΝΕ Θεσσαλονίκης
Feeds
Στέλνουν πρόσφυγες στην «κόλαση» 
