Διχασμένη εμφανίζεται η Ευρωπαϊκή Ενωση στο θέμα της πολιτικής ενοποίησης. Οπως είναι φυσικό, ο τρόπος λήψης των αποφάσεων στα όργανα της ΕΕ των είκοσι πέντε κρατών - μελών, σε συνδυασμό με τις στρατηγικές επιδιώξεις των μεγάλων δυνάμεων της Ενωσης γίνεται το πεδίο εκδήλωσης οξύτατων αντιπαραθέσεων και ανταγωνισμών και εκφράζεται στην υπό την προεδρία του Βαλερί Ζισκάρ Ντ' Εστέν, Γενική Συνέλευση για το Μέλλον της Ευρώπης,

Πίσω από διαφωνίες για το αν η ΕΕ θα έχει σταθερή, ή εκ περιτροπής Προεδρία, αν θα συμμετέχουν όλα τα κράτη - μέλη στην Κομισιόν, ή όχι, κρύβονται τα μεγάλα σχέδια για την ηγεμονία στην ΕΕ, αλλά και τον ίδιο το χαρακτήρα της ΕΕ στους ενδοϊμπεριαλιστικούς συσχετισμούς. Εξάλλου, ότι οι διαπιστωμένες από καιρό αντιθέσεις για το ομοσπονδιακό, ή διακυβερνητικό μοντέλο της ΕΕ, ενισχύθηκαν πρόσφατα και από τον «πόλεμο» που ξέσπασε μεταξύ των «ευρωπαϊστών» και των «ατλαντιστών», με αφορμή την αμερικανοβρετανική επιδρομή στο Ιράκ. Τα παραπάνω καθιστούν αβέβαιο το αν η Γενική Συνέλευση θα καταφέρει να ολοκληρώσει τις εργασίες της μέχρι τη Σύνοδο της Θεσσαλονίκης, πολύ περισσότερο, αν θα καταφέρουν οι «δεκαπέντε» να καταλήξουν σε κοινές αποφάσεις μέχρι τις ευρωεκλογές του 2004, όπως ορίζεται από τις αποφάσεις της Συνόδου της Κοπεγχάγης (Δεκέμβρης του 2002).

Σήμερα, λοιπόν, τα θέματα που φαίνεται να διχάζουν την Ευρωπαϊκή Ενωση, σε σχέση με την πολιτική ενοποίηση, είναι ο θεσμός του σταθερού προέδρου της ΕΕ και ο βαθμός αντιπροσώπευσης των κρατών - μελών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αντιθέτως, φαίνεται ότι επέρχεται συμφωνία για τη δημιουργία θέσης υπουργού Εξωτερικών της ΕΕ, ο οποίος θα απορροφήσει τις αρμοδιότητες του σημερινού ύπατου εκπροσώπου για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας και του κοινοτικού επιτρόπου για θέματα εξωτερικής πολιτικής. Προς συμφωνία κινούνται οι «δεκαπέντε» και στο θέμα της εκλογής του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Οι μεγάλες, από πληθυσμιακή άποψη, χώρες της ΕΕ διατυπώνουν κοινή πρόταση για έναν σταθερό πρόεδρο της Ενωσης, ο οποίος θα εκλέγεται από τους ηγέτες των κρατών - μελών και θα έχει θητεία 2,5 χρόνων, με δυνατότητα ανανέωσής της για άλλα 2,5 χρόνια. Την πρόταση υποστηρίζουν η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Βρετανία και από τα νέα κράτη - μέλη η Πολωνία. Ο πρόεδρος της ΕΕ, σύμφωνα με την πρόταση, θα εκπροσωπεί την Ενωση στη διεθνή σκηνή και θα είναι υπεύθυνος για την προετοιμασία των Συνόδων Κορυφής. Οπως προκύπτει, με τη θέσπιση σταθερής Προεδρίας θα καταργηθεί η εκ περιτροπής Προεδρία, η οποία ισχύει σήμερα. Ομως, με την πρόταση των «μεγάλων», οι μικρές χώρες της ΕΕ αποκλείονται από τη θέση της Προεδρίας, γεγονός που τις οδηγεί στην απόρριψη της πρότασης.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η ελληνική κυβέρνηση και προσωπικά ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης, τάσσεται υπέρ της πρότασης για σταθερό πρόεδρο της ΕΕ, «Ομοσπονδίας».

Μπορεί ο γαλλογερμανικός άξονας να συμφωνεί με τη βρετανική κυβέρνηση για το σταθερό πρόεδρο, διαφωνούν όμως πλήρως σε σχέση με το χαρακτήρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο μέλλον. Παρίσι και Βερολίνο υποστηρίζουν ότι βαθμιαία, η ΕΕ πρέπει να αποκτήσει τα χαρακτηριστικά ομοσπονδίας κρατών, με μια κεντρική εκτελεστική εξουσία, ένα κοινοβούλιο, έναν πρόεδρο και ένα Σύνταγμα. Αντιθέτως, το Λονδίνο επιθυμεί να διατηρηθεί ο διακυβερνητικός χαρακτήρας της ΕΕ, με ελάχιστες κοινές πολιτικές και με κοινοτικά όργανα όχι αποφασιστικής σημασίας.

Αυτές οι αντιθέσεις αναδεικνύουν τις προθέσεις του γαλλογερμανικού άξονα να αξιοποιήσει το πληθυσμιακό του μέγεθος, την πολιτική και οικονομική του επιρροή στα υπόλοιπα κράτη - μέλη για την εγκαθίδρυση μιας γαλλογερμανικής ηγεμονίας στην ΕΕ. Το σχέδιο αυτό προβλέπει το σταδιακό «απογαλακτισμό» της Ευρώπης από τις ΗΠΑ στους τομείς της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, με στόχο την αυτοτελή παρουσία του «ευρωενωσιακού» ιμπεριαλισμού στη διεθνή σκηνή. Η βρετανική κυβέρνηση, γνωρίζοντας ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα χάσει ένα σημαντικό μέρος της επιρροής της στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, επιθυμεί τη διατήρηση ενός συστήματος που θα της δίνει τη δυνατότητα, ως ο καλύτερος σύμμαχος των ΗΠΑ, να συνεχίζει να είναι ο βραχίονάς τους στην ΕΕ, γιατί αυτό υπηρετεί καλύτερα τα συμφέροντά της.

Διάσταση απόψεων μεταξύ «μεγάλων» και «μικρών» κρατών - μελών της ΕΕ παρουσιάζεται και στο θέμα της αντιπροσωπευτικότητας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σήμερα στην Επιτροπή εκπροσωπούνται όλα τα κράτη - μέλη με έναν επίτροπο. Ομως, στις προτάσεις που έχουν διατυπωθεί στη Γενική Συνέλευση για το Μέλλον της Ευρώπης, υπάρχει πρόταση, την οποία εισηγήθηκε ο Ζισκάρ Ντ' Εστέν, όπου το δικαίωμα αντιπροσώπευσης θα έχουν μόνο τα δέκα από τα είκοσι πέντε κράτη - μέλη της ΕΕ, στο όνομα της αποφασιστικότητας και της αποτελεσματικότητας του οργάνου. Φυσικά, στην πρόταση αυτή αντιδρούν όλα τα «μικρά» κράτη - μέλη που βλέπουν ότι μεθοδεύεται ο εξοστρακισμός τους από τα κέντρα αποφάσεων της ΕΕ.

Μπροστά στο ενδεχόμενο μιας ολοσχερούς αποτυχίας των σχεδίων τους, οι Γαλλογερμανοί ετοιμάζουν το εναλλακτικό σχέδιό τους, το οποίο στηρίζεται στην «αρχή της ενισχυμένης συνεργασίας», η οποία ενσωματώθηκε στη Συνθήκη του Αμστερνταμ και η οποία δίνει τη δυνατότητα σε μια ομάδα κρατών - μελών της ΕΕ να προχωρούν σε μια ολόπλευρη οικονομική, πολιτική και στρατιωτική ενοποίηση, ουσιαστικά έξω από τις κοινοτικές διαδικασίες, υπό την προϋπόθεση ότι δε θα αποκλείουν κανέναν από την ενοποίηση αυτή. Μάλιστα, πολλοί αναλυτές, υποστηρίζουν ότι στην «αρχή της ενισχυμένης συνεργασίας» θα στηριχτεί η πρωτοβουλία των «τεσσάρων» (Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο) για τη συγκρότηση μιας ευρωπαϊκής στρατιωτικής μηχανής που θα αποτελέσει το «αντίπαλο» δέος για την αμερικανική.

Με αυτές και άλλες επιμέρους διαφορές, η Γενική Συνέλευση για το Μέλλον της Ευρώπης βρίσκεται μπροστά σε ένα κουβάρι προβλημάτων, αντιπαραθέσεων, ανταγωνισμών, διεκδικήσεων, ένα κουβάρι που μοιάζει με το «Γόρδιο Δεσμό». Η έκβαση αυτής της συζήτησης είναι αβέβαιη και δεν είναι γνωστό αν υπάρχει περιθώριο για συμβιβασμούς στα θέματα αυτά. Το βέβαιο είναι ότι οι αναζητήσεις και οι συζητήσεις στη Συνέλευση, όπως και στις Συνόδους Κορυφής, βρίσκονται στον αντίποδα των λαϊκών συμφερόντων.