1. Πιο κοντά στη συγκεκριμένη πραγματικότητα

Η συνεδριακή συζήτηση πάει (για άλλη μια φορά) να φρακάρει σε μια παραπλανητική αντιλογία: Η Ελλάδα είναι ή όχι ιμπεριαλιστική χώρα; Τα επιχειρήματα εκατέρωθεν βάσιμα. Μήπως όμως ξεχνάμε ότι η σύγχρονη Ελλάδα έχει χάσει την οικονομική της αυτοτέλεια, έχει μπει για τα καλά στο χωνευτήρι της ιμπεριαλιστικής «παγκοσμιοποίησης»; Δύσκολα να μιλήσεις πια για, έστω σχετικά, αυτοτελή κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό, που έχει μια «δική του» συμπεριφορά. Μάλλον στήσαμε καυγά σε αχυρώνα χωρίς τοίχους. Μοιάζει περισσότερο με γεωγραφική περιοχή, με διακριτά εθνολογικά στοιχεία, και όχι εθνοκρατική οντότητα (μια αστική τάξη, ένα έθνος, μια οικονομία, ένα κράτος). Η Ελλάδα ήταν ένα κράτος, που ποτέ δε στάθηκε, πολιτικοστρατιωτικά, στα πόδια του, πάντα χρειαζόταν στρατιωτικούς εγγυητές και τον εκάστοτε «ξένο παράγοντα», δηλαδή πολιτικό νονό. Ηταν και είναι προτεκτοράτο. Η εθνολογική του ομοιογένεια σε μεγάλο βαθμό κατασκευάστηκε και σήμερα η αστική τάξη την πετάει στα σκουπίδια - δεν τη χρειάζεται πια.

Αντιιμπεριαλιστική αλλαγή και εθνική ανεξαρτησία (το όραμα του Ν. Ζαχαριάδη) ήταν εφικτή μόνο με συνθήκες διεθνούς έννομης τάξης (ουτοπία), που όμως υποκαταστάθηκε αρκετά ικανοποιητικά για περίπου 30 χρόνια με την ισορροπία, που εξασφάλιζε η δύναμη του σοσιαλιστικού στρατοπέδου (Σύμφωνο Βαρσοβίας). Σήμερα, αντί για ισορροπία, έχουμε αντιδραστική πλανηταρχία (Νέα Τάξη), δηλαδή δυσμενέστερους πολιτικοστρατιωτικούς όρους και επιπλέον πολλαπλά οικονομικά δεσμά. Ολα του γάμου δύσκολα...

...Αλλά και η νύφη είναι γκαστρωμένη. Ωριμάζουν προβλήματα αναπτυγμένου καπιταλισμού, που λύνονται μόνο με σοσιαλιστικά μέτρα, όπως το ασφαλιστικό, ο επισιτισμός και η αγροτική οικονομία, η παιδεία, η ακτοπλοΐα, η προστασία του περιβάλλοντος, η πολιτιστική υποβάθμιση, οι τηλεπικοινωνίες και η πληροφορική, η ανάπτυξη της βιομηχανίας μέσων παραγωγής (τύπου Α), η αποσυμφόρηση της Αθήνας και η αναγέννηση της επαρχίας κλπ. Παράλληλα, οι λόγοι, που από το '60 και δώθε ευνόησαν την οικονομική άνοδο για τα 2/3 περίπου του ελληνικού λαού, και αποτέλεσαν τη βάση του πολιτικού προσεταιρισμού του από την αστική τάξη, τώρα πια εκλείπουν. Αλλο ένα τρίτο του πληθυσμού, μικρομεσαίοι και αγρότες, χώρια οι μετανάστες, προορίζεται για μαζική προλεταριοποίηση. Το όραμα της ΕΕ ξεφτάει. Διάχυτη η επίγνωση ότι οι καλές μέρες είναι παρελθόν. Ο τριτοδρομισμός έφαγε τα ψωμιά του.

Εδώ και καιρό οι κυβερνήσεις πέφτουν χωρίς αντιπολίτευση, υπάρχει κουκουλωμένη πολιτική κρίση. Οι εργαζόμενοι πρέπει να κάνουν τα κουμάντα τους, να ετοιμαστούν να προλάβουν φασιστικές εκτροπές, προβοκάτσιες με την τουρκική αστική τάξη ή την αλβανική μαφία, να αναζητήσουν διεθνή στηρίγματα, εργατική αλληλεγγύη, κύρια στη γειτονιά μας, Βαλκάνια και Αν. Μεσόγειο.

Επί σαράντα χρόνια, μετά το ΕΑΜ, «μετωπολογούμε» χωρίς αποτέλεσμα: ΠΑΜΕ (το '60), «Ενωμένη Αριστερά», ΑΑΔΣ, ΚΕΑ, «Συνασπισμός», σήμερα ΑΑΔΜ. Από αποτυχία σε αποτυχία. Τι φταίει; Κάποιος σοφός είπε ότι «για να μπορείς να κάνεις πλατιά πολιτική, πρέπει να είσαι ιδεολογικά αδιάλλακτος». Από αυτό είμαστε ακόμη μακριά. Χάσαμε πολλά χρόνια με την αποϊδεολογικοποίηση. Θα τα καλύψουμε σε λίγους μήνες; Εδώ, μόνο για να ξεμπλέξουμε από την «Τριμερή χρηματοδότηση» (Ασφαλιστικό) χρειαστήκαμε 15 χρόνια.

Για μέτωπο και εξουσία και μάλιστα μόνο στην Ελλάδα, όπως είμαστε τώρα, δύσκολα τα βλέπω. Πολύ περισσότερο που με τα δοσμένα προβλήματα, η μόνη εξουσία, που έχει ελπίδες να επιβιώσει και να μην εκφυλιστεί, είναι η Δικτατορία του Προλεταριάτου. Μάλλον σε πολιτικό αντάρτικο να προσανατολιζόμαστε, μέχρι να γυρίσει ο καιρός και να ακονίσουμε και τα όπλα μας καλύτερα. Ασκημη κατάσταση. Και εμείς να βυζαντινολογούμε, αν είναι ή δεν είναι μπεριαλιστική...

2. Πολιτική πράξη ή αποκατάσταση

Για το 20ό συνέδριο του ΚΚΣΕ και την 6η Ολομέλεια φαίνεται πως ωρίμασαν τα πράγματα στο Κόμμα. Από το '73 (όταν ο σ. Απόστολος Βαλσάμης - Καπετάν Ακρίτας - μου άνοιξε τα μάτια, τιμή στη μνήμη του) περιμένω αυτή τη στιγμή. Μόνο προσοχή. Δε θα ξεμπερδέψουμε τόσο εύκολα. Μη ξεχνάμε ότι αρκετοί διαπρεπείς αναθεωρητές ξεκίνησαν την καριέρα τους λιβανίζοντας τον Στάλιν. Η αποκατάσταση των σ. Στάλιν/ Ζαχαριάδη κλπ., για να είναι πολιτική πράξη πρέπει να σηματοδοτήσει την ουσιαστική επιστροφή του Κόμματος και του κομμουνιστικού κινήματος στις καλύτερες επαναστατικές παραδόσεις μας, την ασυμβίβαστη αγωνιστικότητα, την ανιδιοτέλεια, την κριτική και αυτοκριτική, την επαγρύπνηση. Δεν έχουν ανάγκη αυτοί από τη μεγαλοψυχία μας, εμείς έχουμε ανάγκη να αποτιμήσουμε, κριτικά και συντροφικά το έργο τους, αν θέλουμε να αντλήσουμε εμπειρίες και να συνεχίσουμε ό,τι καλύτερο αυτοί μας άφησαν.

3. Ατελής η θέση για τον «υπαρκτό»

Διαμορφώνεται μια τάση, σε κομμουνιστές όχι αναθεωρητές, ιδιαίτερα του εξωκοινοβουλευτικού χώρου, να αποστασιοποιούνται από τον «υπαρκτό», βγάζοντας και θεωρίες περίεργες, άλλοι ότι δεν ήταν σοσιαλισμός, άλλοι (σ. Κάππος) ότι ήταν ιδιόμορφο κοινωνικό σύστημα κλπ. Αυτά δε θα ωφελήσουν την επανάσταση, ούτε είναι και σωστά. Μαρτυρούν σύγχυση, τι είναι βάση και τι εποικοδόμημα. Η Δικτατορία του Προλεταριάτου είναι κατηγορία του εποικοδομήματος, αφορά το είδος της εξουσίας και δεν μπορεί να αντιπαρατίθεται διαζευκτικά με το Σοσιαλισμό αφού για μεγάλο διάστημα θα συνυπάρχουν.

Η ΕΣΣΔ δεν ήταν μόνο η γραφειοκρατία και η μαφία της, που θέριεψαν τα τελευταία χρόνια. Ηταν και η θέληση των λαών της. Αυτή η θέληση προσδιόρισε για μεγάλο διάστημα τη θετική παρουσία του «υπαρκτού» στον κόσμο.

Να προσθέσω ότι μέχρι το '91 η ιδεολογική στάση του ΚΚΕ απέναντι στον «υπαρκτό» ήταν άκριτη ταύτιση με τη διαβόητη αντιδραστική νομενκλατούρα, που κατέληξε να κυριαρχεί στο ΚΚΣΕ. Στάση, που υπολανθάνει ακόμη και σήμερα σε τοποθετήσεις κομματικών στελεχών, άρα και κριτική στο βιβλίο του σ. Κάππου, δημοσιευμένη στο «Ριζοσπάστη».

Και βέβαια δε βοηθάει να ξεκαθαρίσει το θέμα, που προφανώς μένει ανοιχτό. Ομως είναι μιζέρια και φυγομαχία να διαχωρίζουμε τη θέση μας από τον υπαρκτό Σοσιαλισμό.

4. Προλεταριακή Δημοκρατία

Να επανεξεταστούν τα οργανωτικά μέτρα, που αφορούν την (αναγκαία) ιδεολογικοπολιτική ενότητα και την (επίσης αναγκαία) μονολιθικότητα: Μετράω μέσα σε πενήντα (50) χρόνια τρεις μεγάλες διασπάσεις και αρκετές μείζονες κρίσεις. Και παρατηρώ ότι η εκάστοτε πολιτική έκφραση του αναθεωρητισμού επανδρώνεται από αποχωρούντα μεγαλοστελέχη του ΚΚΕ. Αρα η μήτρα του αναθεωρητισμού είναι το ίδιο το Κόμμα. Αυτή είναι η εκδίκηση της ζωής απέναντι στη διοικητική εκδοχή της ενότητας, στην πολιτική υποβάθμιση της επαγρύπνησης, που κυριαρχούσε στο Κόμμα τουλάχιστον όσο ήμουν μέλος.

Τα μέτρα περιφρούρησης να μη μετατρέπουν το Κόμμα σε ιερατείο, ξεκομμένο από την εργατική τάξη και το λαό. Δεν είναι δημοκρατία οι 1.200 λέξεις στο «Ρίζο», κάθε συνέδριο. Δημοκρατία είναι να αναπτύσσονται ελεύθερα και ολοκληρωμένα, τουλάχιστον δυο-τρεις, άντε πέντε, απόψεις, που μπορούν να υπάρξουν για κάθε ζήτημα, μπροστά σε ένα ακροατήριο με ταξική συνείδηση, που θα ψηφίσει με γνώση των συνεπειών της ψήφου του, και κύρια με πρόθεση να σηκώσει το βάρος της υλοποίησης των αποφάσεων.

Δημοκρατία είναι να αναπτύσσονται οι θέσεις με λόγια σταράτα, απλά, σύντομα και περιεκτικά, να τα καταλαβαίνει και ο εργάτης. Οχι τριάντα εννιά (39!) «κατεβατά» που θέλουν 39 ώρες μόνο για να διαβαστούν. Οι θέσεις μπορούν να είναι 39 προτάσεις ή μικρές παράγραφοι. Η τεκμηρίωση και ανάλυσή τους να διαχωρίζεται για να ανατρέχει όποιος και όταν κρίνει ό,τι χρειάζεται.

Φαίνονται δύσκολα αυτά; Είναι δύσκολα. Γιατί το θέμα της εσωκομματικής δημοκρατίας, της «Προλεταριακής Δημοκρατίας», που πρωτόβαλε ο Γκότβαλντ και αχνόπιασε ο Μαλένκοφ το '53, έμεινε εκεί, θάφτηκε κυριολεκτικά, από τους πολυλογάδες ανανεωτές του σοσιαλισμού που ακολούθησαν. Γιατί η προλεταριακή δημοκρατία τσούζει την αριστοκρατία, την ιντελιγκέντσια και όσους αλληθωρίζουν προς την αστική τάξη.

Μήπως θα ήταν καλύτερη σπονδή στη μνήμη του Στάλιν, η συνέχιση της συζήτησης για την «Προλεταριακή Δημοκρατία», που θα αποδώσει στον «Δημοκρατικό Συγκεντρωτισμό» το λενινιστικό του περιεχόμενο και θα τσακίζει τα πόδια της όποιας γραφειοκρατίας προσπαθεί να καβαλικέψει την εργατική τάξη και το κίνημα;

Να θυμηθούμε τέλος ότι ένα κόμμα που φυτοζωεί δεν μπορεί να αναζωογονηθεί ούτε ιδεολογικά προβλήματα να λύσει μόνο με οργανωτικά μέτρα. Η υποτονική λειτουργία είναι πολιτικό, ιδεολογικό και όχι οργανωτικό ζήτημα.

Ηλίας Τζαμουράνης

Μηχανικός