Η 16η του Αυγούστου 2002 είναι γραμμένη στα ημερολόγια των εργαζομένων και ανέργων στη Γερμανία με μαύρα γράμματα. Αυτή τη μέρα ο τότε μάνατζερ της «Φολκσβάγκεν» και προσωπικός φίλος του καγκελαρίου Σρέντερ, Πέτερ Χαρτζ, παρέδιδε στην καγκελαρία τις περίφημες προτάσεις του για την «αναδόμηση της αγοράς εργασίας».

Ούτε λίγο - ούτε πολύ, αυτές πρόβλεπαν, ανάμεσα σε άλλα, τη μείωση της στρατιάς των ανέργων κατά δύο εκατομμύρια, με ετήσια μείωση 350.000. Τότε η ανεργία είχε φτάσει, σύμφωνα με την επίσημη στατιστική, τα 4,05 εκατομμύρια, και η υπόσχεση για μείωση είχε και αυτή αποτελέσει έναν από τους παράγοντες για να κερδίσει η σοσιαλδημοκρατία τις εκλογές εκείνου του χρόνου.

Τώρα γίνονται πάλι γενικές εκλογές και η τότε υπόσχεση για τη μείωση των ανέργων αποδείχτηκε καλομελετημένο προεκλογικό σχέδιο για τύλιγμα των ψηφοφόρων στα δίχτυα της σοσιαλδημοκρατίας. Οι άνεργοι όχι μόνο δε μειώθηκαν, αλλά αυξήθηκαν πάνω από 700.000 και έφτασαν αυτόν τον Ιούλη τα 4,77 εκατομμύρια. Και αυτά είναι πάντα τα επίσημα στοιχεία, ενώ ο πραγματικός αριθμός τους ξεπερνάει τα 7 εκατομμύρια.

Ετσι εξηγείται ότι τόσο τα νυν κυβερνητικά κόμματα όσο και αυτά της αστικής αντιπολίτευσης υπόσχονται μεν ότι η ανεργία θα αποτελέσει ένα από τα μελήματα της νέας κυβέρνησης, αποφεύγουν όμως να μιλήσουν για συγκεκριμένους αριθμούς μείωσης. Πώς άλλωστε, αφού τίποτα δε δείχνει ότι η οικονομία θα εργαστεί υπέρ του κοινωνικού συνόλου και ότι με μέτρα φιλολαϊκά θα προσφέρει τη συμβολή της στη χαλάρωση της κρίσης - για εξάλειψη δεν μπορεί να γίνει λόγος.

Είναι σχετικά χαρακτηριστικό ότι μέσα στους δεινοπαθούντες είναι και μερικές εκατοντάδες χιλιάδες νέοι: «Λίγες βδομάδες πριν την έναρξη του νέου (επαγγελματικού) μορφωτικού έτους εκατοντάδες χιλιάδες νέοι σε ανατολή και δύση (της Γερμανίας) δεν έχουν θέση για επαγγελματική μόρφωση», έγραφε η «Μπερλίνερ Τσάιτουνγκ» στις 29 του Ιούλη. Και συμπλήρωνε: «Ο αριθμός των θέσεων μόρφωσης (που προσφέρονται) μειώθηκε από το περασμένο φθινόπωρο κατά 10% σε 405.600, ενώ αυτοί που αναζητούν μια θέση είναι σχεδόν 673.000».

Ενώ όμως έτσι παρουσιάζεται η κατάσταση, στις προεκλογικές ομιλίες γίνεται λόγος για αύξηση του φόρου πρόσθετης αξίας ή για αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 ή ακόμα και στα 70. Ομως είναι στατιστικά βεβαιωμένο ότι οι ιδιωτικές κυρίως επιχειρήσεις δεν προσλαμβάνουν πρόσωπα ηλικίας άνω των 50 χρόνων. Ενα ηγετικό στέλεχος της συνδικαλιστικής ένωσης VERDI δήλωσε ότι «40% των επιχειρήσεων δεν απασχολούν σήμερα εργαζόμενους άνω των 50 χρόνων». Αυτό σημαίνει, είπε, ότι οι γηραιότεροι άνθρωποι θα στερηθούν τη δυνατότητα να εξοικονομούν τα προς το ζην, αν αυξηθεί το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης.

Στο μεταξύ, οι ηγετικοί σύνδεσμοι της γερμανικής οικονομίας δεν παρέλειψαν να δηλώσουν ποια κυβέρνηση θα προτιμούσαν μετά τις εκλογές. Στις 15 του Αυγούστου βερολινέζικη εφημερίδα δημοσιοποιεί τις προτιμήσεις τους: Οχι κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού - δηλαδή SPD και Χριστιανοδημοκρατών. Αυτό, είπαν, για το λόγο ότι ένας τέτοιος κυβερνητικός συνασπισμός δε θα έχει τη δύναμη για «γρήγορες αποφάσεις για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις». Αυτό θα πει για τις έως τώρα μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης Σρέντερ - Φίσερ συν αυτές που προτείνει η Χριστιανοδημοκρατία της κυρίας Μέρκελ. Τις δηλώσεις στην εφημερίδα τις έκαναν ο πρόεδρος του Βιομηχανικού και Εμπορικού Επιμελητηρίου, δύο ηγετικά στελέχη του Ομοσπονδιακού Συνδέσμου της Γερμανικής Βιομηχανίας και ο πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Συνδέσμου του Μεγάλου και του Εξωτερικού Εμπορίου.

Αλλωστε, πρόσθεσε ένας από τους μεγαλοβιομηχάνους, ένας «μεγάλος συνασπισμός» θα άφηνε μέσα στο Μπούντεσταγκ σαν μοναδική αντιπολίτευση την αριστερή πτέρυγα, πράγμα που θα της προσκόμιζε νέα πελατεία.

Στο προεκλογικό παιχνίδι των μεγάλων αστικών κομμάτων παίζουν κάποιο ξεχωριστό ρόλο οι εκλογές της πρώην ΓΛΔ. Σοσιαλδημοκράτες και Χριστιανοδημοκράτες ηγέτες τους θυμήθηκαν τώρα, είτε για να τους καλοπιάσουν με προσφορά λίγων ευρώ, είτε για να τους βρίσουν ότι δεν καταλαβαίνουν να ψηφίσουν σωστά, όπως, π.χ., οι εκλογείς της Βαυαρίας.

Στο καλόπιασμα αποδείχνεται μαέστρος ο καγκελάριος Σρέντερ, που ακριβώς τώρα θυμήθηκε ότι οι άνεργοι Ανατολικογερμανοί της κατηγορίας Χαρτζ ΙΙ είναι δίκαιο να παίρνουν μελλοντικά 345 ευρώ, όπως οι Δυτικογερμανοί, και όχι 331 ευρώ, όπως μέχρι τώρα.

Οι Χριστιανοδημοκράτες είναι αντίθετοι και επιπλέον κατηγορούν τους κατοίκους του πρώην σοσιαλιστικού γερμανικού κράτους ότι εξαιτίας αυτών μπορεί να κερδίσει τις εκλογές η σοσιαλδημοκρατία και να μπει στο Μπούντεσταγκ με ενισχυμένη δύναμη το Αριστερό Κόμμα. Είναι πολύ χαρακτηριστική η υβριστική αποστροφή του Βαυαρού ηγέτη Εντμουντ Στόιμπερ σε ομιλία του ότι οι Ανατολικογερμανοί εκλογείς μοιάζουν με «τα πιο κουτά μοσχάρια που διαλέγουν μόνα τους τους σφαγείς τους». Ασφαλώς εκφράζεται σ' αυτό και η οργή του που για 6.000 ψήφους δεν εκλέχτηκε το 2002 καγκελάριος. Αυτοί είχαν προτιμήσει τον Σρέντερ.

Ενας άλλος, της αδελφής παράταξης της Χριστιανοδημοκρατίας, ο υπουργός Εσωτερικών του κρατιδίου του Βρανδεμβούργου, βρήκε την ευκαιρία, με τη διάπραξη ενός απαίσιου εγκλήματος από μια (μάλλον ψυχοπαθή) Ανατολικογερμανίδα, να ισχυριστεί ότι γι' αυτό και για παρόμοιες εκτροπές ευθύνεται το πρώην σοσιαλιστικό κράτος που «προλεταριοποίησε» τους κατοίκους. Φυσικά πήρε αμέσως την απάντηση από δεκάδες Ανατολικογερμανούς που με επιστολές τους στον Τύπο υπογράμμισαν την ανωτερότητα των προλεταριακών αισθημάτων αλληλεγγύης, φιλίας, συντροφικότητας, εντιμότητας και φιλεργίας στο πρώην σοσιαλιστικό καθεστώς και δεν παρέλειψαν να τονίσουν ότι ένας κανίβαλος στη Δυτική Γερμανία έφαγε τις σάρκες του θύματός του.

Μέσα σ' αυτό το κλίμα που δημιουργήθηκε ιδιαίτερα τις τελευταίες βδομάδες εντάσσεται και η υποδοχή που έγινε στη χριστιανοδημοκράτισσα κυρία Μέρκελ στην ανατολικογερμανική πόλη του Κότμπους. Η ίδια, μαζί με τον επίσης χριστιανοδημοκράτη υπουργό Εσωτερικών του Βρανδεμβούργου, που προαναφέραμε, προσπάθησαν να πείσουν τους ακροατές ψηφοφόρους ότι ως κυβέρνηση δε θα τους ξεχάσουν. Ομως πολλοί από τους 2.000 ακροατές - όχι μόνο αριστεροί - τους υποδέχτηκαν με σφυρίγματα αποδοκιμασίας. Φαίνεται ότι δεν μπόρεσαν να ξεχάσουν την υπόσχεση του πρώην, επίσης χριστιανοδημοκράτη καγκελάριου Χέλμουτ Κολ, που είχε υποσχεθεί «ανθούντα τοπία» και τους έφερε κλείσιμο κρατικών επιχειρήσεων και μεγάλη ανεργία.

Ετσι όταν στο τέλος της συγκέντρωσης ο τοπικός υποψήφιος χριστιανοδημοκράτης βουλευτής έδωσε το σύνθημα για το «Τραγούδι της Γερμανίας», αντιδιαδηλωτές τραγούδησαν τον εθνικό ύμνο της ΓΛΔ: «Αναστημένη από τα ερείπια».

Βέβαια, όλα αυτά δεν προδικάζουν προβλέψεις για τα εκλογικά αποτελέσματα, αλλά είναι ενδεικτικά των διαθέσεων στρωμάτων του πληθυσμού που δεν αποκλείουν να προοιωνίζονται προς τα πού μπορεί να γυρίσει ο δείχτης της ζυγαριάς.