Παπαγεωργίου Βασίλης

Η «Ευέλικτη Ζώνη» περιλαμβάνει μια σειρά από δραστηριότητες, εκτός αναλυτικού προγράμματος (εκτός δηλαδή του προγράμματος που από το υπουργείο εφαρμόζουν όλα τα σχολεία). Ετσι η επιλογή των προγραμμάτων εξαρτάται από κάθε σχολείο ξεχωριστά ακόμα και από κάθε τμήμα ίδιου σχολείου ξεχωριστά. Ανοίγει μ' αυτόν τον τρόπο ο δρόμος της διαφοροποίησης της διδασκαλίας, με ένα κομμάτι του προγράμματος σαφώς διαφορετικό και ένα κοινό για όλα τα σχολεία. Κοιτάζοντας κανείς τις θέσεις του ΠΑΣΟΚ (εμπνευστή του προγράμματος που σήμερα υλοποιεί η ΝΔ) για τις βασικές «γνώσεις» που θα πρέπει να παρέχει η υποχρεωτική Εκπαίδευση (γραφή, ανάγνωση, αγγλικά, αριθμητική, υπολογιστές, αρχές λειτουργίας της κοινωνίας), καταλαβαίνει ότι σταδιακά το αναλυτικό πρόγραμμα θα συρρικνώνεται και το υπόλοιπο ωρολόγιο πρόγραμμα θα περιλαμβάνει δραστηριότητες επιλεγμένες από κάθε σχολείο ξεχωριστά. Αλλωστε ο περιορισμός του περιεχομένου του ενιαίου προγράμματος έχει ήδη ξεκινήσει με την αφαίρεση ωρών διδασκαλίας της Ελληνικής, προκειμένου να «χωρέσει» στα σχολεία η «Ευέλικτη Ζώνη».

Η «επιτυχής» εφαρμογή της «Ευέλικτης Ζώνης» όμως αποτελεί βάση «αξιολόγησης» εκπαιδευτικών και κατ' επέκταση σχολείων και μαθητών. Αρα η «καλύτερη» εφαρμογή των δραστηριοτήτων της «Ευέλικτης Ζώνης» θα είναι αυτή που σε μεγάλο βαθμό θα διασφαλίσει στο δάσκαλο δουλιά, μισθό, επιβίωση. Από την άλλη, θα τον κατατάξει στη λίστα των «καλών» που θα προτιμάται από τα σχολεία. Και βέβαια το σχολείο που μπορεί να διαλέγει καθηγητές, μπορεί να διαλέξει και μαθητές, βάζοντας κριτήρια προκειμένου να διατηρήσει και το «ανταγωνιστικό» προφίλ του. Με το άνοιγμα δε των σχολείων στους «σπόνσορες» είναι περισσότερο από ξεκάθαρο ότι εκείνοι που επενδύουν στην Παιδεία θα είναι και αυτοί που βάζουν τα κριτήρια της όποιας «αξιολόγησης».

Ετσι ξεκινάει η κατηγοριοποίηση των σχολείων, απαραίτητη για να ξεκαθαριστεί από πολύ μικρές ηλικίες ποιανών οι γόνοι θα πάρουν περισσότερα εφόδια και ποιοι είναι εκείνοι που θα μείνουν στα «βασικά». Οπως σημείωσε στο «Ρ» ο Κώστας Παπλωματάς, στέλεχος του ΠΑΜΕ και μέλος του ΔΣ της ΔΟΕ, «η "ευελιξία" σημαίνει διαφοροποίηση του σχολικού προγράμματος μεταξύ των σχολείων και των τάξεων. Με αυτή ξεκινάει η κατάργηση του ενιαίου χαρακτήρα της μάθησης όλων των παιδιών. Εντάσσεται στη στρατηγική της "αυτονόμησης" κάθε σχολικής μονάδας, κάτι που επιδιώκουν και η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, για τον ταξικό διαχωρισμό της Εκπαίδευσης σε "καλά και όχι" σχολεία! Οδηγεί σε μια πιο αποσπασματική, κατακερματισμένη μάθηση από εκείνη των άλλων μαθημάτων».

Η εφαρμογή των δραστηριοτήτων της «Ευέλικτης Ζώνης» απαιτεί χρήματα (για εργασίες, έρευνα, δακτυλογράφηση, φωτογραφίες, παρουσιάσεις κλπ), τα οποία όμως δεν περιλαμβάνονται στην - ούτως ή άλλως πενιχρή - χρηματοδότηση από το υπουργείο. Ετσι ο εκπαιδευτικός μετατρέπεται σε μάνατζερ, που βγαίνει «στη γύρα» για αναζήτηση χρημάτων. Μια συχνότατη πηγή είναι οι γονείς, που δεν τους έφταναν όλα τα υπόλοιπα έξοδα για τη «δημόσια δωρεάν» Παιδεία, προστίθεται ένα ακόμα βάρος. Οπως σημείωσε στο «Ρ» η Βάνα Τζιαντζή, πρόεδρος της Ανωτάτης Συνομοσπονδίας Γονέων Μαθητών Ελλάδας, «με την "Ευέλικτη Ζώνη" οι γονείς φορτώνονται επιπλέον άγχος να βρουν τα υλικά για το θέμα (αν έχουν χρόνο και γνωρίζουν) αλλά και να πληρώνουν τα έξοδα. Οπως συμβαίνει με το μάθημα της Τεχνολογίας στο Γυμνάσιο, οι γονείς εξετάζονται μαζί με τα παιδιά τους και δημιουργείται άλλη μια ανισότητα κοντά στις άλλες. Δε θέλουμε ούτε να φανταστούμε αυτόν τον αχταρμά να διαμορφώνεται και να πλασάρεται από την "τοπική κοινωνία" (δημάρχους, επιχειρηματίες και άλλους άσχετους με την παιδαγωγική επιστήμη παράγοντες) ως εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που το υλικό του θα χορηγούν - δίκην παιδαγωγού - η ΑΙΜ, η STOP, η RENAULT, τα GOODYS και άλλες "καλόκαρδες" εταιρίες».

Το «άνοιγμα» στην τοπική κοινωνία, που τόσο προβάλλεται ανάμεσα στους στόχους της «Ευέλικτης Ζώνης», αφορά πρώτα και κύρια στη χρηματοδότηση και στοχεύει τόσο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (αυξάνοντας τα δημοτικά τέλη, θεσμοθετώντας τροφεία κλπ) όσο και στην τοπική αλλά και την πολυεθνική επιχείρηση.

Η μόνιμη διαφήμιση που διασφαλίζουν οι επιχειρήσεις μέσα από την ανταποδοτική - προφανώς - επένδυση χρημάτων στην Εκπαίδευση είναι ένας εύκολα πραγματοποιήσιμος στόχος. Η παρουσία του σήματος της τάδε οδοντόκρεμας την ώρα, για παράδειγμα, της δραστηριότητας «Αγωγή Υγείας» δημιουργεί στο μυαλό του μαθητή σαφείς συνειρμούς. Και βέβαια δημιουργεί και το ερώτημα τι είδους εκπαιδευτική δραστηριότητα μπορεί να επιτελέσει το στόχο της, ως εκπαιδευτική, όταν κατευθύνεται από συγκεκριμένη επιχείρηση με στόχο το δικό της κέρδος.

Και επειδή η ιδιωτικοποίηση έχει πολλά πλοκάμια, είναι ξεκάθαρο ότι μια επιχείρηση που «σέβεται τον εαυτό της», όταν «επενδύσει» σε ένα σχολείο θα ζητήσει και τα ανάλογα ανταλλάγματα. Ακόμα και αν η ποσότητα των χρημάτων είναι μικρή, το κεφάλαιο δεν εμποδίζεται να διεκδικήσει τα περισσότερα κέρδη που μπορεί να αποκομίσει. Και τα κέρδη δεν μπορούν να περιορίζονται στη διαφήμιση, όταν μπροστά του ανοίγεται ο δρόμος της παρέμβασης στο περιεχόμενο του σχολείου, στο περιεχόμενο της γνώσης που θα έχουν οι αυριανοί εργαζόμενοι.

Ενα παράδειγμα της παρέμβασης του κεφαλαίου έρχεται από την Αγγλία, με τις σχολικές «Ακαδημίες» (σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης που χρηματοδοτούνται εν μέρει από τον ιδιωτικό τομέα). Στις 17 που υπάρχουν μέχρι σήμερα, το αντάλλαγμα στους «σπόνσορες» είναι να έχουν λόγο στον καθορισμό της διδακτέας ύλης και τις μεθόδους που επιλέγονται. Ωστόσο, οι «σπόνσορες» καλύπτουν πολύ μικρό ποσοστό των λειτουργικών εξόδων των σχολείων (περίπου 2 εκατ. λίρες σε σύνολο 25 εκατ. λιρών) και παρ' όλα αυτά είναι εκείνοι που «κάνουν κουμάντο» στο περιεχόμενο της Εκπαίδευσης!

Και κάνοντας βέβαια κουμάντο οι «σπόνσορες» στο περιεχόμενο, έχουν λόγο και στην πρόσληψη εκπαιδευτικών. Επιπλέον θα καθορίζουν και τα «κριτήρια» που θα πρέπει να πληρούν οι μαθητές για να γίνουν δεκτοί.

Επειδή η «Ευέλικτη Ζώνη» ...βρωμάει από όποια πλευρά και αν την κοιτάξει κανείς, το ίδιο το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων αποκαλύπτει τους στόχους των υπερασπιστών της. Η «Επιχειρηματικότητα», δραστηριότητα στο πλαίσιο του «Οικονομία και Εγώ», είναι ένα τρανταχτό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο το κεφάλαιο προωθεί σχεδιασμένα τη χειραγώγηση των νεανικών συνειδήσεων από την πολύ τρυφερή ηλικία του Δημοτικού.

Η επιχειρηματικότητα, ερμηνεύεται ως η «στάση - νοοτροπία του ατόμου στην καθημερινή ζωή όσο και στις εργασιακές του δραστηριότητες». Και είναι βέβαια ξεκάθαρο ότι δεν πασχίζει η κυβέρνηση να διδάξει το σύνολο των μαθητών της χώρας πως να γίνουν επιχειρηματίες! Εκείνο που πολύ συγκεκριμένα θέλει να περάσει είναι πώς το παιδάκι από μικρό μικρό θα προσαρμόζεται στη λογική του κέρδους (του εργοδότη) και της συμβολής στο κέρδος (από την απλήρωτη εργασία του). Μόνο που δε θα μαθαίνει τίποτα για εκμετάλλευση της εργατικής του δύναμης, για τάξεις και ταξική πάλη, για εργασιακά δικαιώματα.

Χαρακτηριστικό ότι η έννοια της επιχειρηματικότητας προσεγγίζεται (από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο), μεταξύ άλλων, ως: «αποδοχή του στοιχείου της αβεβαιότητας και μετουσίωσή του σε πράξη». Με άλλα λόγια, να είναι από νωρίς προσαρμοσμένο το αυριανό εργατικό δυναμικό στη λογική της «αλλαγής επαγγελμάτων», της ανάγκης διαρκούς επανακατάρτισης, της μη σταθερής δουλιάς. Προετοιμασμένο να ζει με το φόβο της απόλυσης, με την αβεβαιότητα που διαρκώς θα τον πειθαναγκάζει να σκύβει το κεφάλι, να μη λέει κουβέντα, να «κοιτάει τη δουλιά του»...

Ο Κώστας Παπλωματάς υπογράμμισε ότι «Η "Ευέλικτη Ζώνη" θα στεγάσει όλα τα "προγράμματα" (περιβαλλοντικά, υγείας κλπ.), που προωθούν την ιδεολογική χειραγώγηση των μαθητών με τους πιο σύγχρονους όρους, με την άμεση εμπλοκή εταιριών - χορηγών. Στο χορό αυτό μπαίνει τώρα και η "επιχειρηματικότητα των μαθητών", για να εμπεδώσουν τα παιδιά τον καπιταλισμό! Θα ασκηθούν, μάλιστα, σε αυτόν, "πουλώντας" την πολιτιστική εκδήλωση ή την εφημερίδα της τάξης τους! Μάθημα εμπορευματοποίησης των πάντων ήδη στο Δημοτικό!»...