Το Ιράν, όπως άλλωστε και το Ιράκ, δεν είναι μόνο το λίκνο ενός από τους πλέον σημαντικούς πολιτισμούς της ανθρωπότητας και πιο συγκεκριμένα εκείνου των Αχαιμενιδών, ο οποίος και προσέδωσε στη χώρα μια κρατική υπόσταση και πρόσφερε στον κόσμο το αρχιτεκτονικό σύνολο της Περσέπολης. Είναι επίσης, και ιδίως σήμερα, μια χώρα σχετικά «αναπτυγμένη», η οποία διαθέτει υποδομές, βασικές βιομηχανίες, (πετρέλαιο, σιδηρουργία, αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά και παραγωγή φαρμάκων, τα οποία προσφέρονται σχεδόν δωρεάν στον πληθυσμό) και ένα εκπαιδευτικό και ερευνητικό σύστημα υψηλού επιπέδου.

Ακόμη και αν η παρουσία του κράτους είναι έντονη στην ιρανική οικονομία, το καθεστώς δεν είναι από τη φύση του μη συμβατό με μια ένταξη στο καπιταλιστικό παγκοσμιοποιημένο σύστημα. Αντιθέτως, οι αρχές στις οποίες στηρίζεται αυτό το καθεστώς του «πολιτικού Ισλάμ» - για να δανειστούμε μια έκφραση του Σαμίρ Αμίν - βρίσκουν πλήρως τη θέση τους στα πλαίσια μιας νεοφιλελεύθερης διαχείρισης της οικονομίας. Η εμμονή της «σύγκρουσης» που από το 1979 φέρνει αντιμέτωπο το Ιράν με την ηγεμονία των ΗΠΑ, δε σημαίνει ότι αυτή η χώρα έθεσε σε αμφισβήτηση (ή είχε την πρόθεση να θέσει) τα θεμέλια του καπιταλισμού στο έδαφός της.

Παρ' όλα αυτά, είναι δεδομένο ότι το ιρανικό έθνος ως τέτοιο παραμένει «ισχυρό»: Οι βασικές του συνιστώσες - λαϊκές και διευθύνουσες τάξεις - αρνούνται να δουν τη χώρα τους να ενσωματώνεται από θέση κυριαρχούμενης στο παγκόσμιο σύστημα ως έχει. Αυτός ο ισχυρός ιρανικός εθνικισμός - ο οποίος ιστορικά έπαιξε ένα θετικό ρόλο - ερμηνεύει σε μεγάλο βαθμό τις πραγματικές προόδους του εκσυγχρονισμού των επιστημονικών, τεχνολογικών, βιομηχανικών, και στρατιωτικών δυνατοτήτων που συντελέστηκαν από τα διαδοχικά καθεστώτα του Σάχη και του χομεϊνισμού. Το Ιράν αποτελεί ένα από τα σπάνια κράτη του Νότου που έχει ακόμη ένα εθνικό «αστικό» σχέδιο. Το αν αυτό το σχέδιο είναι δυνατόν να περατωθεί ή όχι (κάτι που είναι το πιο πιθανό), είναι μια άλλη ιστορία.

Μια αντίθεση εμφανίζεται, λοιπόν, ανάμεσα σε αυτές τις δύο διαστάσεις της ιρανικής πραγματικότητας εκ των οποίων η δεύτερη αφορά στους προσανατολισμούς της εξωτερικής πολιτικής της Τεχεράνης, η οποία μαρτυρεί τη βούλησή της να αντισταθεί στα ξένα κελεύσματα.

Ετσι, λοιπόν, πέρα από τον έλεγχο του πετρελαίου και συνεπώς μιας πρώτης τάξεως πηγής ανεφοδιασμού τόσο για τους υποταγμένους συμμάχους τους (Ευρώπη, Ιαπωνία) όσο και για τους εν δυνάμει ανταγωνιστές (Κίνα), τα γεράκια των Ηνωμένων Πολιτειών έλκονται σήμερα από την προοπτική να καταστρέψουν το Ιράν με ένα νέο «προληπτικό πόλεμο», διότι αυτό τείνει προς μια κριτική μάζα ικανή να επιδιώξει να στηρίξει ένα βιώσιμο εθνικό σχέδιο και να αναχθεί σε ένα διεθνή συνομιλητή, ο οποίος δε θα είναι δυνατόν να παρακαμφθεί.

Το κομβικό σημείο της σύγκρουσης είναι γνωστό ότι εντοπίζεται στο πεδίο των πυρηνικών ικανοτήτων που αναπτύσσει το Ιράν, διότι οι Ηνωμένες Πολιτείες απαγορεύουν σε αυτή τη χώρα το δικαίωμα να γίνει μια πυρηνική στρατιωτική δύναμη όπως και να προετοιμάσει τη μετά - πετρέλαιο εποχή με την ανάπτυξη της μη στρατιωτικής πυρηνικής ενέργειας. Εστω. Γιατί, όμως, οι ΗΠΑ αρνούνται τη γενική απαγόρευση της χρήσης των πυρηνικών όπλων; Μπορούμε στ' αλήθεια να δεχτούμε τη συλλογιστική, με βάση την οποία σε αντίθεση με τα «κράτη αλήτες» οι «δημοκρατίες» δε θα τα χρησιμοποιήσουν ποτέ; Η πλέον «εξελιγμένη» από αυτές τις «δημοκρατίες» δε χρησιμοποίησε ήδη την ατομική βόμβα ενάντια σε άμαχους, ενώ η Ιαπωνία είχε ηττηθεί στρατιωτικά από τη Σοβιετική Ενωση; Οι πιο «πολιτισμένες» από αυτές μήπως δεν είναι υπεύθυνες για τις πλέον τρομερές γενοκτονίες της σύγχρονης εποχής, συμπεριλαμβανομένης εκείνης του Ολοκαυτώματος;

Το ζήτημα της φύσης του καθεστώτος του Ιράν και της ενδεχόμενης δημοκρατικοποίησης θα πρέπει να αποσυνδεθεί από την απειλή πολέμου που οι ιμπεριαλιστές απευθύνουν ενάντια στον ιρανικό λαό, μια απειλή που είναι εντελώς απαράδεκτη. Οπως η αναγνώριση των εγκλημάτων του Σαντάμ Χουσεΐν (που έπληξαν επίσης τους κομμουνιστές, μήπως το ξεχνάμε;) δε νομιμοποιεί με κανένα τρόπο τον επιθετικό πόλεμο που η Ουάσιγκτον έχει επιβάλει στο μάρτυρα ηρωικό ιρακινό λαό. Αν αποφάσιζαν να κηρύξουν τον πόλεμο σε όλες τις δημοκρατίες του Νότου για να επιβάλουν τη «δημοκρατία» οι Ηνωμένες Πολιτείες δε θα είχαν πια σχεδόν κανένα σύμμαχο...

Ακόμη και αν αναιρούσαν την πρόθεσή τους να βομβαρδίσουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, οι ΗΠΑ δε θα εγκατέλειπαν την ιδέα να παίξουν στις αντιθέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στις κυρίαρχες τάξεις (οικονομική κυριαρχία της καπιταλιστικής μπουρζουαζίας) και διευθύνουσες τάξεις (πολιτική κυριαρχία των αγιατολάχ).

Θα πρέπει επειγόντως να οργανώσουμε μια παγκόσμια κινητοποίηση ενάντια σε κάθε προληπτικό πόλεμο κατά του Ιράν. Αυτή η καμπάνια θα πρέπει να συμπληρώνει εκείνη για την καταστροφή των όπλων μαζικής καταστροφής - και πάνω απ' όλα των πυρηνικών - για την απόσυρση των ιμπεριαλιστικών βάσεων που βρίσκονται σε ξένες χώρες, για την άμεση αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής από το Ιράκ και το Αφγανιστάν και για τη δημοκρατικοποίηση του ΟΗΕ.

Μετάφραση: Γιώργος Ρούσσης

* Ο Remy Herrera είναι ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) και διδάσκει οικονομία στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού.

ΣΗΜ.: Τα άρθρα συνεργατών μας απηχούν τις απόψεις τους.