ΑΛΒΑΝΙΑ

Χρονιά βίας, νοθείας

και οικονομικής δυσπραγίας...

Υπήρξαν ορισμένα γεγονότα που χαρακτήρισαν την περυσινή χρονιά στην Αλβανία: η έκρηξη, το Φεβρουάριο, παγιδευμένου αυτοκινήτου έξω από σούπερ μάρκετ στα Τίρανα, με αποτέλεσμα το θάνατο 4 ανθρώπων, για την οποία οι αρχές ασφαλείας συνέλαβαν ως υπόπτους σχεδόν αποκλειστικά πρώην στελέχη της μυστικής αστυνομίας Σιγκουρίμι. Οι δίκες πρώην κομμουνιστών και όποιων τόλμησαν να αναφέρουν ότι ακολούθησαν τον κομμουνισμό. Οι εκλογές της βίας και της νοθείας, πρώτα για την εκλογή νέας Βουλής (Μάιος - Ιούνιος) και κατόπιν οι δημοτικές (Οκτώβριος). Η αποκήρυξη του μαρξισμού από το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Ηταν μια χρονιά που πολλοί Αλβανοί θα ήθελαν να ξεχάσουν...

Οι γενικές εκλογές του Μαϊου και του Ιουνίου σημαδεύτηκαν από αστυνομοκρατία, βία, και - όπως κατήγγειλε η αντιπολίτευση - εκτεταμένη νοθεία: οι εικόνες ξυλοδαρμών στελεχών της αντιπολίτευσης και πολιτών, αμαυρώνουν την εικόνα. Τελικά, λίγο πριν τη λήξη του πρώτου γύρου, η αντιπολίτευση σχεδόν στο σύνολό της αποχώρησε. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν σαρωτική νίκη του Δημοκρατικού Κόμματος (95 έδρες επί συνόλου 140, ήδη από τον πρώτο γύρο) και ο Πρόεδρος Σαλί Μπερίσα επιχαίρει: ενεπλάκη από την αρχή ενεργά στην εκλογική διαδικασία. Παρά μάλιστα τις αιτιάσεις διεθνών παρατηρητών (ΟΑΣΕ, Ελσίνκι Ουότς) για παρατυπίες και παραβιάσεις κατά τη διάρκεια της διαδικασίας (μέχρι και νεκροί ψήφισαν... ), και το αίτημα επανάληψης των εκλογών, ο Μπερίσα χαρακτηρίζει τη διαδικασία "ελεύθερη και δίκαια". Οι Σοσιαλιστές του Φάτος Νάνο έλαβαν 5 έδρες κι η Ενωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (συμμετείχαν εκπρόσωποι της ελληνικής μειονότητας) 2. Στον δεύτερο γύρο του Ιουνίου σε 9 περιφέρειες, η συμμετοχή δεν ξεπέρασε το 35%. Πάντως το Δημοκρατικό Κόμμα κέρδισε ξανά. Κατά τα τελικά αποτελέσματα της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής, κατέλαβε 122 επί συνόλου 140 εδρών, το Σοσιαλιστικό Κόμμα 10, το Ρεπουμπλικανικό 3, η Ενωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 3 και το Εθνικιστικό Κόμμα 2. Στην επίσημη έκθεσή του για τις εκλογές, ο ΟΑΣΕ κατηγόρησε τις αλβανικές αρχές για επανειλημμένες παραβιάσεις του εκλογικού νόμου, αλλά ο Μπερίσα δεν... πτοήθηκε και ξανακέρδισε τις επαναληπτικές εκλογές σε 17 περιφέρειες από τις οποίες απείχε η αντιπολίτευση. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης, σε ένδειξη διαμαρτυρίας, δεν παρέστησαν στην πρώτη συνεδρίαση της Βουλής.

Τον Ιούλιο ο Μπερίσα όρκισε νέα κυβέρνηση με 26 μέλη, 17 υπουργούς και 9 γραμματείς του κράτους, πρωθυπουργό τον Αλεξάντερ Μέξι, αντιπρόεδρο και υπουργό Εξωτερικών τον Τριτάν Σιέχου και υπουργό Αμυνας τον Σιαφέτ Ζουλαλί. Οι δημοτικές εκλογές τελικά δε διέφεραν και πολύ από τις βουλευτικές: την 20ή και την 28η Οκτωβρίου, το Δημοκρατικό Κόμμα κατέγραψε μια "άνετη" (όπως δήλωσε ο Μπερίσα) νίκη, εκλέγοντας τελικά 58 δημάρχους επί συνόλου 64 στην αλβανική επικράτεια και 267 κοινοτάρχες σε σύνολο 310. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα εξέλεξε μόλις 4 δημάρχους, ενώ η Ενωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κανέναν. Και πάλι, η αντιπολίτευση κατήγγειλε νοθεία του αποτελέσματος, όμως και πάλι συνάντησε κυνική στάση από πλευράς κυβέρνησης και αδιαφορία από πλευράς διεθνούς κοινότητας.

Τα Τίρανα ανέλαβαν τον Μάρτιο την πρωτοβουλία σύγκλησης μιας διάσκεψης για την ασφάλεια στα νότια Βαλκάνια, στην οποία κάλεσαν τις ΗΠΑ, την Ελλάδα, την Τουρκία, την ΠΓΔΜ, τη Βουλγαρία και την Ιταλία, να συμμετάσχουν. Στη διάσκεψη, η οποία ξεκίνησε την 31η Μαρτίου, η Ελλάδα δεν έλαβε μέρος, επειδή όπως υποστήριξε η Αθήνα "δεν προσκλήθηκαν όλες οι βαλκανικές χώρες". Τον Απρίλιο, τα Τίρανα απέσπασαν στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ, ύψους 100 εκατ. δολαρίων. Τον Ιούλιο, στην Μπίζα, κέντρο διεξαγωγής ασκήσεων του στρατού, πραγματοποιήθηκαν πολυεθνικά γυμνάσια της Αλβανίας, των ΗΠΑ, της Ιταλίας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Τουρκίας, των Σκοπίων και της Σλοβενίας, η οποία συμμετέχει υπό το καθεστώς του παρατηρητή. Σκοπός, η διερεύνηση των δυνατοτήτων δημιουργίας μιας βαλκανικής δύναμης ταχείας επέμβασης.

Τον Αύγουστο, η Βουλή της χώρας (κατ' ουσίαν, δηλαδή, η κυβέρνηση και οι βουλευτές του Μπερίσα) ψηφίζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, για την οποία είχε δεσμευθεί έναντι του Συμβουλίου της Ευρώπης - περί τήρησής της, ούτε λόγος, βέβαια...

Οι κινήσεις της κυβέρνησης Μπερίσα για τον οικονομικό "εκδυτικισμό" της χώρας εκφράσθηκαν, τον Μάιο, με τη δημιουργία του πρώτου - υποτυπώδους, όπως παραδέχθηκαν οι πάντες - Χρηματιστηρίου Αξιών των Τιράνων. Πρόκειται για τον πρώτο τέτοιου είδους θεσμό στην ιστορία της χώρας. Πάντως, οι... κακές γλώσσες μίλησαν για "δίοδο ξεπλύματος" του μαφιόζικου χρήματος - μια κατηγορία που μένει εκκρεμής.

Τα Τίρανα επιχείρησαν να αντλήσουν οικονομική βοήθεια από χώρες οι οποίες επιχειρούν να δημιουργήσουν ζώνες πολιτικοοικονομικής επιρροής στα Βαλκάνια: τον Μάρτιο, η Αλβανία έλαβε οικονομική βοήθεια από τη Γερμανία, ύψους 48 εκατομμυρίων μάρκων, για τον εκσυγχρονισμό του αεροδρομίου της.

Η οικονομική δυσπραγία, πάντως, σε τομείς όπου παραδοσιακά δραστηριοποιούνται οι Αλβανοί πολίτες, υπήρξε κάτι περισσότερο από εμφανής. Τον Ιούνιο, οι κτηνοτρόφοι αντιμετώπισαν πολυάριθμα κρούσματα μελιταίου πυρετού σε κοπάδια ζώων. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, μαζί με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, αποφάσισαν εσπευσμένα να χρηματοδοτήσουν τον εμβολιασμό τους. Αλλά φυσικά επρόκειτο για μια "πυροσβεστικού" τύπου επέμβαση, με μόνο προσωρινή επίδραση.

Το βιοτικό επίπεδο των απλών πολιτών περιέπεσε σε κακά χάλια: δεν είναι τυχαίο ότι - τουλάχιστον - είκοσι τρεις άνθρωποι βρήκαν το θάνατο από πολιομυελίτιδα, το 1996. Η κυβέρνηση, όμως, περί άλλων ετύρβαζε - αν και, στις 4 Οκτωβρίου, περισσότεροι από 200 χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι απήργησαν διαμαρτυρόμενοι για την αύξηση στην τιμή του ψωμιού και των καυσίμων - ουδεμία σημασία δόθηκε από τους Αλβανούς οικονομικούς υπουργούς.