Η δέκατη "Μούσα"

"Εκείνοι που λένε ότι οι Μούσες είναι εννέα σφάλλουν. Είναι και η Σαπφώ από τη Λέσβο, η δεκάτη" (Πλάτων). Αν ο Ομηρος είναι ο "πατέρας" της επικής ποίησης, η Σαπφώ - εξαίσιο "τέκνο" του αιολικού πολιτισμού - ήταν η "μητέρα" της λυρικής ποίησης. Στην αρχαιότητα την θεωρούσαν ημίθεο, άξια να παραστέκει τον Απόλλωνα. Νομίσματα, αγάλματα, ανάγλυφα εικόνιζαν την ξακουστή, σ' όλο το μεσογειακό, το γνωστό τότε κόσμο, μορφή της. Τη μιμούνταν πολλοί και φημισμένοι ποιητές - Ελληνες και ξένοι. Εγραφαν γι' αυτήν οι φιλόσοφοι και ιστορικοί της αρχαιότητας, παραδίδοντας τη σκυτάλη του άπειρου θαυμασμού τους για το ριγμένο στην πυρά έργο της (το 380 μ.Χ., από την Εκκλησία του Βυζαντίου, όπως και του Αλκαίου) στους ποιητές του απείρου μέλλοντος. Παρά το σκοταδισμό του Βυζαντίου, του πάπα Γρηγορίου 6ου, που έκαψε το 1073 τις βιβλιοθήκες της Κωνσταντινούπολης και της Ρώμης, και των σταυροφόρων, που κατέστρεψαν το 1204 ό,τι απόμεινε από το έργο της, διασώζονται πολύτιμες γραπτές μαρτυρίες και κρίσεις. Για την προσωπικότητά της. Το "μυθικό" έρωτά της, το γάμο και την κόρη της. Την κοινωνική ζωή και προσφορά της. Τον παιδαγωγικό - πολιτισμικό χαρακτήρα του "Θιάσου" της (όπως αποκαλούνταν στη Λέσβο οι - πολιτιστικού και κοινωνικού περιεχομένου - σχολές και σύλλογοι για την καλλιέργεια των νεανίδων της αριστοκρατικής τάξης). Τις "εταίρες" της, λέξη που σήμαινε τότε τις "συντρόφισσες", "φίλες", "μαθήτριες" της φημισμένης σχολής της. Διασώζονται, όμως, και ελάχιστα σπαράγματα στίχων της, για να εμπνέουν στους κατοπινούς αιώνες την παγκόσμια λυρική ποίηση.

Η "Ωραία", η "Πότνια" (σεπτή), η "Λεσβία εξ Ερεσού" ποιήτρια του 6ου π. Χ. αι., η Σαπφώ της αιολικής διαλέκτου ποίησης, του τραγουδιού, της μουσικής και του χορού, είναι το θέμα του καλογραμμένου, εύληπτου από κάθε αναγνώστη, πλούσιου, σε ιστορικές και φιλολογικές πληροφορίες, βιβλίου της Κωνσταντίνας Τάκαρη "Σαπφώ. Η δέκατη μούσα. Μύθος και πραγματικότητα" (εκδόσεις Καλέντης). Τι θα 'ναι πάντα η Σαπφώ; Ο,τι η ποίηση. Καλύτερα το λέει ο Παλαμάς: "Ιδέα! Θείο ψέμα/ σωστή Μεσσίας! / Χαίρε, πνέε, Πνέμα/ της Φαντασίας! / Του Ομήρου το αίμα/ Σαπφώ! Ησαϊας! / Πάρε με, ρέμα/ ιερής μανίας".

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ