"Ηρωας" ...και του καιρού μας

Μικρό στο σχήμα του, αλλά ογκώδες, αφού σ' έναν τόμο περιλαμβάνονται τέσσερις. Κάθε άλλο, όμως, παρά απωθεί τον αναγνώστη αυτό το βιβλίο. Ούτε τον αναγνώστη, που αγνοεί τον Γάλλο δραματουργό και πεζογράφο Αλέν - Ρενέ Λεσάζ (1668 - 1747) και το είδος του μυθιστορήματος που αποκλήθηκε "πικαρέσκο", το οποίο "γέννησε" ο αναγεννησιακός "Χρυσός Αιώνας" της Ισπανίας και "κατέκτησε" αργότερα και άλλα ευρωπαϊκά πλάτη της λογοτεχνίας. Πολύ περισσότερο θα ελκυστεί αυτός ο αναγνώστης, αν ξεκινήσει την ανάγνωσή του από τα πολύ κατατοπιστικά περί του μυθιστορηματικού είδους προλεγόμενα - σημειώσεις (Δημήτρης Αρμάου), για ν' απολαύσει στη συνέχεια, μέσω της χυμώδους μεταφραστικής γλώσσας (Κυριάκος Αθανασιάδης), το αριστούργημα του Λεσάζ "Ζιλ Μπλας" (κυκλοφορεί για πρώτη φορά στα νεοελληνικά χρόνια, εκδόσεις "Γκούτενμπεργκ").

Ο αναγνώστης, που έχει διαβάσει τον "Δον Κιχώτη" του Θερβάντες, έχει πάρει γεύσεις (ίσως, χωρίς να το ξέρει) του "πικαρέσκο". Του καυστικού χιούμορ, δηλαδή, που δε χαρίζεται σε κανέναν - σ' όποια τάξη κι αν ανήκει - και σε κανένα κουσούρι του, πολύ περισσότερο στην απατεωνιά, στη φιλοχρήματη αρπακτικότητά του. Που δεν πτοείται, μπροστά στη δύναμη, στους θεσμούς και θεματοφύλακες μιας καταπιεστικής, πανούργας ή ηλίθιας εξουσίας, σε τίτλους αριστοκρατικούς, κοινωνικά αξιώματα. Της περιπαικτικής σάτιρας, δηλαδή, που η αλήθεια της για όλα τα εξαχρειωμένα ήθη της κοινωνίας και των ανθρώπων,"τσούζει"... Θυμηθείτε το εξελληνισμένο ρήμα "πικάρω" και θα καταλάβετε ότι ο Λεσάζ, με το μυθιστόρημά του, τα σούρνει σε κάθε πανούργο, τυχοδιώκτη, απατεώνα, έστω κι αν είναι ισχυρός, χωρίς ν' αφήνει στο απυρόβλητο και τον λαϊκό, που είναι αετονύχης, μπαγαπόντης, ή ένα ανάλογο του δικού μας Καραγκιόζη. Τη λογοκρατούμενη γαλλική κοινωνία του καιρού του, "πικάρισε" ο ρεαλιστής ηθογράφος Λεσάζ, γράφοντας το μυθιστόρημα αυτό επί είκοσι χρόνια. Ο μύθος διαδραματίζεται στην Ισπανία του 16ου αιώνα, ενώ ο κεντρικός ήρωας, Ζιλ Μπλας, ξεκινά φτωχός 17χρονος και καταλήγει μεσήλικας σχεδόν και πλούσιος.

"Το βιβλίο αυτό είναι ηθικό, όσο κι η πείρα", "Ενα αριστούργημα. Ενας ηθικός πίνακας, εμψυχωμένος από την ανθρώπινη ζωή", χαρακτήρισαν μελετητές το έργο του Λεσάζ. Ενα έργο του γαλλικού Διαφωτισμού, επίκαιρο και διδακτικό για την ανήθικη, την εξαχρειωμένη εποχή μας.

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ