"Χαστούκι" στην προεκλογική, δήθεν, ευαισθησία του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ για κοινωνικά προβλήματα αποτελούν τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τις δαπάνες "κοινωνικής προστασίας".

Τα δυο κόμματα υπόσχονται, πομπωδώς, λύσεις στα εκρηκτικά κοινωνικά προβλήματα με τη μετεκλογική "επέκταση" των ευρωπαϊκού προτύπου και στη χώρα μας. Μάλιστα, ο πρωθυπουργός, Κ. Σημίτης, παρουσίασε ως έναν από τους βασικούς λόγους για την προκήρυξη των πρόωρων εκλογών την "αναμόρφωση του κοινωνικού κράτους, ώστε να καταστεί δικαιότερο". Η δήθεν αναμόρφωση που υπόσχεται ο πρωθυπουργός, όχι μόνο δε θα καταστήσει το "κοινωνικό κράτος" δικαιότερο, αλλά θα διαλύσει και τους υπάρχοντες "κοινωνικούς ιστούς ασφάλειας", που υποσχέθηκε ο Κ. Σημίτης στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησής του (29.1.1996). Και τούτο, γιατί, όπως αναφέρει η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, οι αρμόδιοι για την κοινωνική ασφάλιση υπουργοί, "κατά την άτυπη συνάντησή τους στο Παρίσι στις 2.2.1995 με σκοπό να συζητήσουν τη χρηματοδότηση της κοινωνικής προστασίας, επανέλαβαν τη δέσμευσή τους στο ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο και ζήτησαν την αύξηση της αποτελεσματικότητας του συντονισμού".

Σύμφωνα, λοιπόν, με στοιχεία της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων που συνεδρίασε στις Βρυξέλλες στις 31.10.1995, η εξέλιξη των κατά κεφαλήν δαπανών για παροχές κοινωνικής προστασίας παρουσίασαν - σε σταθερές τιμές του 1985 - μια δραματική πτώση. Ετσι, όπως φαίνεται στον Πίνακα Ι, ενώ την περίοδο 1980 - 1985 η ετήσια αύξηση των κατά κεφαλήν δαπανών ήταν 10%, την αμέσως επόμενη πενταετία (1985 - 1990) έπεσε στο 1,5%. Την τριετία 1990 - 1993 η ετήσια αύξηση των κατά κεφαλήν δαπανών έπεσε ακόμα πιο κάτω, στο 1%.Η δραματική κατάσταση για τη χώρα μας σημειώνεται τη στιγμή που σε γενικό επίπεδο στην Ευρώπη η ετήσια εξέλιξη των αντίστοιχων δαπανών αυξήθηκε από 2% την πενταετία 1980 - 1985 σε 4% την περίοδο 1990 - 1993.

Η "κοινωνική προστασία" είναι ένας ευρύτερος όρος και βασικά περιλαμβάνει- για να μιλήσουμε με τους ελληνικούς όρους - τις δαπάνες για την κοινωνική ασφάλιση, την υγεία και την πρόνοια.

Οι χρονικές περίοδοι που παρουσιάζει η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι σημαδιακές:

• Την περίοδο 1980 - 1985 υπήρξε μια σχετική ώθηση στους παραπάνω τομείς. Θυμίζουμε τη θεσμοθέτηση και εφαρμογή του Εθνικού Συστήματος Υγείας, καθώς και τη διαμόρφωση των κατώτερων συντάξεων του ΙΚΑ (1.1.1986) στα 20 ημερομίσθια του ανειδίκευτου εργάτη.

Να σημειωθεί πως με τις ρυθμίσεις αυτές μπορεί να ερμηνευτεί το γεγονός ότι η εξέλιξη των κατά κεφαλή δαπανών για την κοινωνική προστασία εμφανίζει μια ετήσια αύξηση 4,5% στη χώρα μας συνολικά για την περίοδο 1980 - 1993 (Πίνακας ΙΙ). Ετσι "δικαιολογείται" και ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, που έλεγε στους συνταξιούχους το Μάη του 1994 ότι το ΠΑΣΟΚ μετάνιωσε για εκείνες τις περιορισμένες παροχές, γιατί τις βρίσκει τώρα μπροστά του.

• Από το 1985 και μετά αρχίζουν τα σταθεροποιητικά προγράμματα, με αρχιτέκτονα το σημερινό πρωθυπουργό και υπουργό των τότε κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, Κ. Σημίτη.

Με την έναρξη των προγράμματος λιτότητας, σταμάτησε η ανάπτυξη του ΕΣΥ, έμειναν κενό γράμμα οι εξαγγελίες για τα κέντρα υγείας αστικού τύπου και τον οικογενειακό γιατρό, ενώ το ΕΚΑΒ έμεινε στα σπάργανα και τρέχουν τώρα να το εντάξουν στα κοινοτικά προγράμματα.

• Την τριετία 1990 - 1993 κυβέρνησε η ΝΔ, που έκανε πολλαπλές θεσμικές παρεμβάσεις στον υγειονομικό τομέα, υποκύπτοντας στους νόμους της αγοράς, με δραματικές επιπτώσεις.

- Ψηφίστηκε ο νόμος 2071/92, με κύριο χαρακτηριστικό την εφαρμογή του παρτ - τάιμ για τους νοσοκομειακούς γιατρούς, μια ρύθμιση αποτυχημένη, όπως ομολόγησε το Μάρτη του 1995 ο πρώην υπουργός Γ. Σούρλας κατά την παρουσίαση του προγράμματος της ΝΔ για την υγεία.

- Αλλαξε τον τρόπο χρηματοδότησης του συστήματος υγείας. Αντί το κράτος να επιχορηγεί για την κάλυψη των ελλειμμάτων τα νοσοκομεία, η επιχορήγηση δόθηκε πλέον στα ασφαλιστικά ταμεία - σύστημα που ισχύει και σήμερα. Σύμφωνα με υπολογισμούς, σε τρέχουσες τιμές πριν μια εξαετία, η απόφαση εκείνη σήμανε μια μετακύληση 50 δισ. δραχμών από τα ασφαλιστικά ταμεία προς τον ιδιωτικό τομέα υπηρεσιών υγείας.

- Ταυτόχρονα, αύξησε - δυο φορές σε δυο χρόνια - τα νοσήλια και σε σχέση με το 1990 η αύξηση αυτή ανήλθε στο 600%. Τα ασφαλιστικά ταμεία τινάχτηκαν στον αέρα. Ως αποτέλεσμα εκείνων των αποφάσεων - που εφάρμοσαν με συνέπεια και οι μετέπειτα κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ - έγινε για πρώτη φορά ελλειμματικός ο κλάδος υγείας του ΙΚΑ από το 1994 και μετά. Ακόμα θεσπίστηκε το περίφημο χιλιάρικο για τα εξωτερικά ιατρεία και το πεντοχίλιαρο για την είσοδο στα δημόσια νοσοκομεία, με το επιχείρημα ότι θα δοθούν ως κίνητρα στους υγειονομικούς, αλλά και αυτά τα κονδύλια τα έφαγε η "μαύρη τρύπα".

- Θεσπίστηκε η συμμετοχή των ασφαλισμένων από 10 - 25% στα φάρμακα, ως αντίμετρο στην υπερκατανάλωση και άσκοπη χρήση των φαρμάκων. Το αποτέλεσμα ήταν αντίθετο. Οι φαρμακευτικές δαπάνες παρουσίασαν έκρηξη και το 1995 ξεπέρασαν τα 500 δισ. δραχμές. Ετσι τώρα ο Μ. Εβερτ βγαίνει και δηλώνει ότι θα βρει από το φάρμακο 100 δισ. δραχμές.

- Μετά το 1992, υπήρξε μια έκρηξη των διαγνωστικών κέντρων, που, αν και αυτοτοποθετούνται στο χώρο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, είναι κατά κύριο λόγο κρατικοδίαιτα. Στο τέλος του 1993, είχε υπολογιστεί ότι μόνο το ΙΚΑ είχε πληρώσει πάνω από δυο δισ. για αξονικές τομογραφίες, λόγω της έλλειψης αξονικών τομογράφων στο Ιδρυμα.

Τόσο η ΝΔ, όσο και το ΠΑΣΟΚ - παρά τα αλλεπάλληλα σχέδια Προεδρικών Διαταγμάτων - δεν τόλμησαν να θέσουν ούτε όρους και κανόνες λειτουργίας των διαγνωστικών κέντρων.

Επιπλέον η ΝΔ έκανε τις δραματικές εκείνες ασφαλιστικές ρυθμίσεις με τους νόμους 1902/90, 1976/91 και 2084/92, που εξαθλίωσε τους συνταξιούχους.Το αποτέλεσμα των πολιτικών και των δύο κομμάτων φαίνεται στον Πίνακα ΙΙΙ: Η χώρα μας είναι τελευταία στις δαπάνες κοινωνικής προστασίας ως ποσοστό (17%) επί του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος.

Στη μετεκλογική ατζέντα τους τα κόμματα του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ έχουν νέα σχέδια:

• Το ΠΑΣΟΚ έχει έτοιμο ένα νομοσχέδιο για τα δημόσια νοσοκομεία και τη δημόσια υγεία που μεταθέτει το βάρος της χρηματοδότησης στα ασφαλιστικά ταμεία και καταργεί τη μονιμότητα για τους νεοεισερχόμενους γιατρούς στο ΕΣΥ. Επίσης, έχει τελειώσει την προπαρασκευή για να οδηγήσει τα νοσοκομεία στο δανεισμό για την κάλυψη των χρεών τους, που η ίδια η κυβέρνηση δημιούργησε.

Οσον αφορά το ασφαλιστικό σύστημα, "Κύριος οίδεν" τι μπορεί να προκύψει από την αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος που υπόσχεται ο πρωθυπουργός. Πάντως από όσα έχει γράψει ο ίδιος το 1992 στα "Νέα", καθώς και το περίφημο πόρισμα της επιτροπής Τζουμάκα της ίδιας εποχής, προκύπτει ένα ασφαλιστικό σύστημα τύπου Χιλής και της Νέας Ζηλανδίας, που υιοθετούν οι βιομήχανοι, όπως προκύπτει από την έκθεση του Ινστιτούτου τους (ΙΟΒΕ) το Φλεβάρη του 1996.

Κεντρική ιδέα αυτών των προτάσεων είναι ένα τριφασικό ασφαλιστικό σύστημα, το οποίο θα έχει τα εξής χαρακτηριστικά: Ενα ελάχιστο ποσό σύνταξης για όλο τον πληθυσμό, που θα το δίνει το κράτος (ή "εθνική" σύνταξη, όπως τη λέει το ΠΑΣΟΚ). Μια δεύτερη κλίμακα - υποχρεωτική - με ανταποδοτικό χαρακτήρα και μια τρίτη κλίμακα, η οποία θα βασίζεται στην ιδιωτική ασφάλιση και θα έχει προαιρετικό χαρακτήρα.

• Η ΝΔ έχει διακηρύξει ότι θα μετατρέψει τα νοσοκομεία σε "αυτοτελείς παραγωγικές μονάδες", "μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που θα λειτουργούν με βάση τις αρχές της ελεύθερης οικονομίας, με ανταγωνιστικά κριτήρια". Επίσης έχει ανακοινώσει ότι θα καταργήσει τη μονιμότητα των εργαζομένων στα νοσοκομεία.

Για το ασφαλιστικό σύστημα, η ΝΔ εμμένει στους νόμους που ψήφισε και σιωπά για την κατάσταση των συνταξιούχων και για όλα τα ζητήματα προτείνει διακομματικές επιτροπές και ...περίσσεια διαλόγου.

Πάντως, όσον αφορά το υγειονομικό σύστημα, η φιλοσοφία και των δυο κομμάτων διαπερνάται από τις προτάσεις των ξένων εμπειρογνωμόνων, που είχε φέρει ο πρώην υπουργός Υγείας Δ. Κρεμαστινός. Η Επιτροπή αυτή έχει καταγγελθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ως διαλυτήριο των συστημάτων υγείας.

Τέλος, όσον αφορά την Πρόνοια, εκτός από την εγκατάλειψη και από τα δυο κόμματα, αναπτύσσονται επικίνδυνες και εξευτελιστικές για τον άνθρωπο πρωτοβουλίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έβγαλε υπουργική απόφαση για τη λειτουργία ιδιωτικών Μονάδων Φροντίδας Ηλικιωμένων, με σκοπό να προσελκύσει ξένους επενδυτές.

Από την ίδια φιλοσοφία διαπνέονται και οι δηλώσεις του πρωθυπουργού Κ. Σημίτη, όταν ανακοίνωσε τη χορήγηση των επιδομάτων κοινωνικής αλληλεγγύης - των διαβόητων ΕΚΑΣ - στους συνταξιούχους: "Η Ελλάδα, είπε, είναι η τελευταία χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που δεν έχει ακόμα υιοθετήσει αυτό το θεσμό και με τη θέσπισή του κάνουμε ένα σημαντικό βήμα εκσυγχρονισμού κοινωνικής αλληλεγγύης και προσαρμογής στα δεδομένα των αναπτυγμένων κρατών".

Οι παιδικοί σταθμοί φυτοζωούν και το βάρος τους μετατίθεται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Καθαρά προνοιακοί οργανισμοί, όπως ο Εθνικός Οργανισμός Πρόνοιας (ΕΟΠ), έφτασε στο χείλος του κλεισίματος, καθώς πριν μερικούς μήνες χρειάστηκε έκτακτη επιχορήγηση. Μάλιστα, ο ΕΟΠ χρειάστηκε να κάνει δραματικές περικοπές από τη φροντίδα ανάπηρων παιδιών για να τα βγάλει πέρα.

Και αντί της ενίσχυσης η κυβέρνηση μελετά - όπως έχει ακουστεί διά στόματος των οικονομικών υπουργών - την κατάργηση των "άχρηστων" και "περίσσιων" οργανισμών και πρωτίστως περιλαμβάνει τους οργανισμούς πρόνοιας.

Οσον αφορά την Πρόνοια, εκτός από την εγκατάλειψη και από δυο κόμματα, αναπτύσσονται επικίνδυνες και εξευτελιστικές για τον άνθρωπο πρωτοβουλίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έβγαλε υπουργική απόφαση για τη λειτουργία ιδιωτικών Μονάδων Φροντίδας Ηλικιωμένων, με σκοπό να προσελκύσει ξένους επενδυτές