Η μείωση της αξιοπιστίας των ΜΜΕ, η συνεχιζόμενη διελκυστίνδα μεταξύ μέσων και πολιτικής εξουσίας, η επανάληψη των καταγγελιών για τα "διαπλεκόμενα συμφέροντα", δεν μπορούν και δεν πρέπει να εκτοπίσουν από το επίκεντρο της συζήτησης το μείζον θέμα, δηλαδή το δημοκρατικό και συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της ενημέρωσης. Δικαίωμα για τον πολίτη, υποχρέωση για τα μέσα ενημέρωσης με εγγυητή την εκτελεστική εξουσία.

***

Πριν από δύο χρόνια το αγαπημένο θέμα των τηλεοπτικών σταθμών ήταν η σχέση των ΜΜΕ (δηλαδή των ιδίων) με τους πολιτικούς και την πολιτική. Για την ακρίβεια, το θέμα ήταν η σχέση μεταξύ των κυρίαρχων (από την άποψη της θεαματικότητας) μέσων με την πολιτική εξουσία, με τις δυνάμεις που εναλλάσσονται στην κυβερνητική εξουσία. Συζητήσεις επί συζητήσεων με αφορμή τις καταγγελίες περί "διαπλεκομένων συμφερόντων", οικονομικών, πολιτικών και εκδοτικών, είχαν αποτέλεσμα να διαπιστωθεί ότι στη "διαμάχη" αυτή δεν υπάρχει άσπρο και μαύρο, αφού και οι δύο πλευρές έχουν μετακινηθεί στην ίδια γκρίζα απόχρωση της αναξιοπιστίας και της συναλλαγής. Τότε βέβαια τα ΜΜΕ εκμεταλλεύτηκαν τη γενικά διαπιστωμένη αναξιοπιστία των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων και εμφανίστηκαν να κερδίζουν τον πρώτο γύρο.

Τώρα περάσαμε στο δεύτερο γύρο, όπου οι εκπρόσωποι της πολιτικής εξουσίας αξιοποιούν τη γενικά διαπιστωμένη αναξιοπιστία των μέσων για περάσουν στην αντεπίθεση. Τα όσα είδαμε και ακούσαμε τις τελευταίες μέρες με πρωταγωνιστή τον υπουργό Δικαιοσύνης, Ευάγγελο Γιαννόπουλο, κατά του ραδιοτηλεοπτικού σταθμού "Σκάι", είναι ενδεικτικά. Η εισβολή δικαστικών λειτουργών και αστυνομικών οργάνων στις εγκαταστάσεις του σταθμού, με σκοπό τη σύλληψη των μηνυθέντων, από τον υπουργό Δικαιοσύνης, δημοσιογράφων, είναι γεγονός πρωτοφανές και πράξη απαράδεκτου πολιτικού αυταρχισμού και σίγουρα δεν μπορεί να αποδοθεί - τουλάχιστον μόνο - στον υπερβάλλοντα ζήλο του αρμόδιου εισαγγελέα.

Αν όμως ο εκπρόσωπος της πολιτικής εξουσίας έχει το δικαίωμα και τη δυνατότητα να "αποφασίζει και να διατάσσει" όταν θεωρεί ότι θίγεται από τα ΜΜΕ, ο πολίτης συνεχίζει να μένει ουσιαστικά απροστάτευτος, χωρίς δικαιώματα απέναντι στον αυταρχισμό της πολιτικής εξουσίας, αλλά και την ανεξέλεγκτη εξουσία των μέσων ενημέρωσης. Και δεν αναφερόμαστε μόνο στις περιπτώσεις όπου θίγεται η τιμή και η υπόληψη του οποιουδήποτε, αλλά κυρίως την επιχείρηση χειραγώγησης της συνείδησης και της βούλησης των πολιτών με μοχλό τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης και τη συνενοχή της οικονομικής και πολιτικής ολιγαρχίας.

Είναι γεγονός ότι διανύουμε μια εποχή όπου ο πολίτης δέχεται έναν άνευ προηγουμένου καταιγισμό ειδήσεων και πληροφοριών, ως αποτέλεσμα της μεγάλης ανάπτυξης της τεχνολογίας και της πληροφορικής. Είναι όμως γεγονός και ότι ποτέ πριν ο πολίτης δεν είχε τη σημερινή δυσκολία να αποκτήσει μια σαφή εικόνα των εξελίξεων, της πραγματικότητας που τον περιβάλλει. Τελικά φαίνεται ότι επιβεβαιώνονται όσοι υποστηρίζουν ότι το δικαίωμα της ενημέρωσης αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο κίνδυνο σε μια εποχή εκρηκτικής ανάπτυξης των ΜΜΕ. Η αποθέωση του δείκτη της θεαματικότητας οδηγεί στη μετατροπή της ενημέρωσης σε εμπόρευμα, πράγμα που απαιτεί τη μετατροπή του τηλεθεατή, ή του ακροατή, ακόμα και του αναγνώστη, σε καταναλωτή. Από κει και πέρα όλα νομιμοποιούνται. Αφού τα κυρίαρχα ΜΜΕ καλλιεργούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα καταναλωτικά πρότυπα στην κοινωνία, έρχονται εκ των υστέρων να επικαλεστούν, μέσω των μετρήσεων, την "κοινή γνώμη" για να προχωρήσουν παραπέρα. Υπάρχει πιο πρόσφορο έδαφος για την επιβολή των κυρίαρχων πολιτικών επιλογών;

***

Δάνης ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Αφού τα κυρίαρχα ΜΜΕ καλλιεργούν και επιβάλλουν τα συγκεκριμένα καταναλωτικά πρότυπα στην κοινωνία, έρχονται εκ των υστέρων να επικαλεστούν, μέσω των μετρήσεων, την "κοινή γνώμη" για να προχωρήσουν παραπέρα. Υπάρχει πιο πρόσφορο έδαφος για την επιβολή των κυρίαρχων πολιτικών επιλογών;