Στο μάτι του ασίγαστου βαλκανικού κύκλωνα, παρέμεινε η πρώηνΓιουγκοσλαβία, όπου η πολεμική σύγκρουση συνεχίστηκε για τέταρτο κατά σειρά έτος. Με επίκεντρό της κυρίως τη Βοσνία, η γιουγκοσλαβική τραγωδία δε φαίνεται να έχει τέλος. Το στίγμα του πολέμου έδωσαν κατά τη διάρκεια του περασμένου χρόνου οι συγκρούσεις γύρω από τρία μεγάλα αστικά κέντρα, το Σεράγεβο, το Γκόραζντε και το Μπίχατς, οι συνδεδεμένες με αυτές ΝΑΤΟϊκές επεμβάσεις και η τελική διάσταση μεταξύ Ευρωπαίων και ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ άρχισαν να προωθούν σαφώς την ιδέα για επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Βοσνία μετά τις 5 του Φλεβάρη και την τραγική αιματοχυσία της αγοράς του Σεράγεβο με τους 68 νεκρούς. Αλλά η ρωσική παρέμβαση απέτρεψε τότε τους ΝΑΤΟικούς βομβαρδισμούς και οδήγησε μετά από λίγες βδομάδες σε μια εκεχειρία μεταξύ Σέρβων της Κράινα και Κροατών. Τα ΝΑΤΟικά αεροπλάνα απογειώθηκαν τελικά τον Απρίλη, κατά την κρίση του Γκόραζντε, και χτύπησαν σερβικές θέσεις, εν μέσω έντονων ρωσικών αντιδράσεων.

Η σταδιακή προσέγγιση μεταξύ Κροατών και μουσουλμάνων απέληξε σε συμφωνία για την ίδρυση ομοσπονδίας ανάμεσά τους με εναλλασσόμενη προεδρία. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε το Μάρτη υπό την αιγίδα των ΗΠΑ προέβλεπε ακόμη μια μελλοντική συνομοσπονδία με την Κροατία. Το νέο ειρηνευτικό σχέδιο της Ομάδας Επαφής (ΗΠΑ, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία), που διατυπώθηκε το Μάη, προς αντικατάσταση του αποτυχόντος σχεδίου Βανς - Οουεν, απέδιδε το 51% των βοσνιακών εδαφών στην κροατομουσουλμανική ομοσπονδία και το 49% στους Σέρβους, αλλά πάντα στα πλαίσια ενός ενιαίου κράτους. Η μουσουλμανική πλευρά αποδέχτηκε το σχέδιο μόνον εξαιτίας της βεβαιότητάς της ότι θα το απέρριπτε η σερβική, όπως και έγινε.

Μετά την απόρριψη του σχεδίου από το Πάλε, το Βελιγράδι διέκοψε τις διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις μαζί του, πετυχαίνοντας τη μερική χαλάρωση των εναντίον του κυρώσεων και την εκ νέου εμφάνισή του ως σοβαρού συνομιλητή των Μεγάλων και παράγοντα σταθερότητας στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Η μεγάλη φθινοπωρινή επίθεση των μουσουλμάνων, παρά τις πρώτες επιτυχίες της, απέληξε σε συντριπτικές ήττες και υποχωρήσεις, με επίκεντρο το Μπίχατς. Ο πόλεμος διευρύνθηκε, αφού σ' αυτόν μπήκαν και οι Σέρβοι της Κράινα και - για λίγες μέρες - ο τακτικός κροατικός στρατός. Οι ατυχείς μονομερείς αμερικανικές ενέργειες και οι ΝΑΤΟικές επιδρομές προκάλεσαν τις έντονες αντιδράσεις του Πάλε, αλλά και των Ευρωπαίων. Η χρονιά έκλεισε με δύο αποφασιστικής σημασίας αλλαγές: Πρώτον, την τοποθέτηση υπό αμφισβήτηση των δυνατοτήτων της αποστολής του ΟΗΕ στη Βοσνία και, δεύτερον, τη διεθνή αναγνώριση του δικαιώματος του Πάλε να σχηματίσει ομοσπονδία με τη Σερβία. Το τελευταίο αυτό προαναγγέλλει, βέβαια, το τέλος της ενιαίας Βοσνίας. Η συνάντηση Κάρτερ - Κάρατζιτς επισφράγισε τη νέα κατεύθυνση που προσέδωσαν οι Μεγάλοι στις προσπάθειές τους να "λύσουν" το γόρδιο δεσμό της πρώην Γιουγκοσλαβίας, αναγνωρίζοντας, εν τέλει, τα τετελεσμένα της δύναμης των όπλων.

Οι υπόλοιπες χώρες των Βαλκανίων, μολονότι βιώνοντας τον αντίκτυπο της γιουγκοσλαβικής κρίσης σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, βρέθηκαν μπροστά σε διαφορετικούς δρόμους και προβλήματα.

Η Αλβανίαεμφανίστηκε πνιγμένη από τη φοβερή οικονομική της κρίση και τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις, που αφειδώλευτα παρείχε το 1993 προς τους Αλβανούς του Κοσσυφοπεδίου και της ΠΓΔ της Μακεδονίας. Η αποτυχία, ακριβώς, της κυβέρνησης Μπερίσα να αντιμετωπίσει τα δύο αυτά συγκεκριμένα ζητήματα σύμφωνα με τις προεκλογικές της υποσχέσεις βρίσκεται κατά βάθος πίσω από τις μεθοδεύσεις των διάτρητων καταδικών σε πολύχρονη φυλάκιση του ηγέτη των Σοσιαλιστών Φάτος Νάνο τον Απρίλη, του πρώην Προέδρου Ραμίζ Αλία το Μάη και των Ελλήνων μειονοτικών το Σεπτέμβρη. Και οι τρεις αυτές καταδίκες συνοδεύτηκαν από διώξεις σε βάρος των δημοσιογράφων, ενώ η τρίτη προκάλεσε την έντονη διαταραχή των ήδη δυσχερών σχέσεων με την Ελλάδα. Η απόρριψη του νέου σχεδίου Συντάγματος από τον αλβανικό λαό στο δημοψήφισμα του Νοέμβρη αποτέλεσε μια σημαντική ήττα για τον Πρόεδρο Μπερίσα, που έκτοτε εμφανίζεται μάλλον σιωπηλός και αμήχανος.

Για την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ),το 1994 ήταν μια χρονιά οικονομικής ασφυξίας, αφού είχε στο βορρά της την οικονομικά αποκλεισμένη Νέα Γιουγκοσλαβία και στο νότο της το ελληνικό εμπάργκο που της επιβλήθηκε το Φλεβάρη. Ο Πρόεδρος Γκλιγκόροφ και ο κομματικός σχηματισμός που τον υποστηρίζει κατάφεραν να κερδίσουν τις εκλογές του Οκτώβρη, ισορροπώντας ικανοποιητικά πάνω στο σκοινί που τεντώνουν από τη μια πλευρά οι εθνικιστές του VMRO και από την άλλη οι Αλβανοί της χώρας. Η διαφορά με την Ελλάδα, με επίκεντρο το όνομα, είναι ίσως το σοβαρότερο από τα εξωτερικά προβλήματα της χώρας και ελπίζεται ότι το νέο έτος θα φέρει τη λύση του.

Η Βουλγαρία, αντιμετωπίζοντας τη δίκη της οικονομική κρίση, αλλά και ένα οξύ πρόβλημα εγκληματικότητας, οδηγήθηκε αρχικά σε λύσεις τεχνοκρατικής διακυβέρνησης και τελικά σε πρόωρες εκλογές, οι οποίες έγιναν στις 18 του Δεκέμβρη. Η, απρόσμενη ως προς το μέγεθός της, νίκη των Σοσιαλιστών και η συντριπτική ήττα της Δεξιάς άλλαξαν το πολιτικό σκηνικό. Οι Σοσιαλιστές θα σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση, αλλά στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής δε φαίνεται ότι θα χαράξουν και πολύ διαφορετικό δρόμο.

Η Ρουμανία, τέλος, μολονότι δε γνώρισε τις κυβερνητικές ανακατατάξεις άλλων βαλκανικών χωρών, έζησε τις δυναμικότερες εργατικές κινητοποιήσεις και διαμαρτυρίες όλων των Βαλκανίων, που σάρωσαν επανειλημμένα το Βουκουρέστι και άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας.

Οπως και να έχουν τα πράγματα και παρά τις επιμέρους όψεις τους, το αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι πως η κατάσταση στα Βαλκάνια, που, την τελευταία τετραετία, είναι ίσως η περισσότερο αποσταθεροποιημένη περιοχή του βορείου ημισφαιρίου, είναι ακόμη εξαιρετικά ρευστή και σε ορισμένες περιοχές εκρηκτική. Με δύσκολες και πολύπλοκες σχέσεις ανάμεσά τους, οι βαλκανικές χώρες στρέφονται σταθερά πλέον προς την Ευρώπη ή και τους Αμερικανούς, προσδοκώντας "βοήθειες" και "προστασίες" κάθε λογής. Κανείς, ωστόσο, δε γνωρίζει πού μπορεί να οδηγήσει η εκάστοτε συγκεκριμένη επιλογή.