Τα στοιχεία δείχνουν ότι από χρόνο σε χρόνο αυξάνουν σημαντικά τον τζίρο τους, ενώ ταυτόχρονα ο όγκος των λιανικών πωλήσεων στο σύνολο της χώρας πέφτει. Πολλαπλασιάζουν μέσα από εξαγορές ή νέες ιδρύσεις τα καταστήματά τους, διαθέτοντας χώρους πώλησης δεκάδων χιλιάδων τ.μ. η κάθε μια, ενώ ταυτόχρονα κλείνουν δεκάδες χιλιάδες μικρές λιανεμπορικές επιχειρήσεις. Επιβάλλουν όρους όλο και πιο ασφυκτικούς στην εγχώρια μεταποιητική βιομηχανία ή βιοτεχνία, απ' την οποία προμηθεύονται - όσο προμηθεύονται - προϊόντα.

Η εξέλιξη αυτή προκαλεί ανησυχία και αγανάκτηση στους ΕΒΕ. Είναι χαρακτηριστικές οι αντιδράσεις σε Χίο, Λάρισα, Γιάννενα, Πάτρα, Ηράκλειο, είναι χαρακτηριστικές οι θέσεις που παίρνουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις τους.

Εντονες είναι επίσης οι καταγγελίες, αλλά και αντιδράσεις από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις των εμποροϋπαλλήλων, που βλέπουν να εντείνεται η εκμετάλλευσή τους, να τσακίζονται οι εργασιακές σχέσεις που είχαν κατακτήσει, να μειώνονται οι αμοιβές τους.

Ενας ορισμένος προβληματισμός αναπτύσσεται γενικότερα στους εργαζόμενους - καταναλωτές. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στα Γιάννενα στη συντονιστική επιτροπή συμμετέχουν όλοι οι φορείς (Ομοσπονδία ΕΒΕ, Εργατικό Κέντρο, Ενωση Αγροτικών Συνεταιρισμών, Εμπορικός Σύλλογος κ.ά.).

Οι συνέπειες στις επαρχιακές πόλεις είναι πολύ πιο εμφανείς.

Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση, η κυβέρνηση (υπουργείο Εμπορίου) υποχρεώνεται να δηλώνει κατανόηση στο πρόβλημα και ότι μελετά τη λήψη μέτρων, ώστε - με βάση το γαλλικό πρότυπο - να τεθούν περιορισμοί στο εμβαδό των μεγάλων πολυκαταστημάτων και σούπερ μάρκετ.

Είναι η ίδια κυβέρνηση, που, σαν συνέχεια της προηγούμενης, κάνει ό,τι είναι δυνατόν - στα πλαίσια της πολιτικής της ελεύθερης αγοράς - για να διευκολύνει τον έλεγχο και την κυριαρχία της από τα μονοπώλια.

Βέβαια ο ΣΕΛΠΕ, η "συνδικαλιστική" οργάνωση των πολυκαταστημάτων, βγήκε αμέσως και αντέδρασε στο ενδεχόμενο λήψης μέτρων.

* * *

Και είναι πολύ περισσότεροι αυτοί που θα συμφωνούσαν απλά με τη λήψη κάποιων μέτρων - όπως ο περιορισμός στο εμβαδό - στις περιπτώσεις που ο ανταγωνισμός, όπως συμβαίνει τώρα, ξεφεύγει από τα "θεμιτά" του όρια.

Πρόοδος γενικά στη διακίνηση των προϊόντων είναι ό,τι συμβάλλει στη γρήγορη, ισόρροπη και ομαλή ροή τους από την παραγωγή στην κατανάλωση με τη μεγαλύτερη δυνατή οικονομία σε εργασία και άλλους υλικούς πόρους.

Η μεγάλη λιανεμπορική επιχείρηση υπερτερεί απ' αυτή την άποψη από τη μικρή. Ομως το μέγεθος δεν είναι ο μόνος ή κύριος παράγοντας όπου εξαντλείται το πρόβλημα.

Κύριος παράγοντας είναι οι σχέσεις ιδιοκτησίας που καθορίζουν το κίνητρο λειτουργίας της επιχείρησης και τους γενικότερους όρους, τις γενικότερες οικονομικές σχέσεις που κυριαρχούν στην κοινωνία.

Η μεγάλη καπιταλιστική λιανεμπορική επιχείρηση είναι αναμφισβήτητα πρόοδος σε σχέση με το μικρό λιανεμπορικό κατάστημα.

Είναι όμως μια πρόοδος επώδυνη, γιατί σ' αυτήν κυριαρχεί το κίνητρο του ατομικού μέγιστου δυνατού κέρδους.

Τσακίζει τους μικρούς εμπόρους, υπερεντατικοποιεί την εκμετάλλευση των εμποροϋπαλλήλων, ασκεί αρνητικές επιδράσεις στην εγχώρια μεταποιητική βιομηχανία - βιοτεχνία, διαμορφώνει στρεβλά καταναλωτικά πρότυπα, επιβαρύνει το τελικό κόστος των προϊόντων με λειτουργίες που επιβάλλει ο ανταγωνισμός, διαμορφώνει προϋποθέσεις κερδοσκοπίας με τις τιμές σε βάρος του καταναλωτή.

Ασύγκριτα μεγαλύτερη πρόοδος σε σχέση με το καπιταλιστικό μονοπώλιο στο λιανεμπόριο είναι η μεγάλη λιανεμπορική επιχείρηση συνεταιριστικής ή κρατικής ιδιοκτησίας, διότι έχει τις προϋποθέσεις να δώσει θετική διέξοδο στους μικρούς εμπόρους και γενικότερα μικροϊδιοκτήτες και ταυτόχρονα να λειτουργεί προς όφελος συνολικά των εργαζομένων.

Βέβαια, κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει μόνο αν υπάρχει εργατική εξουσία που θα έχει κρατικοποιήσει πρώτ' απ' όλα τη μεγάλη παραγωγή, το πιστωτικό σύστημα και το μεγάλο εισαγωγικό εμπόριο και πάντα κάτω από εργατικό - λαϊκό έλεγχο.

Αυτή είναι η μόνη φιλολαϊκή προοπτική.

* * *

1. Να μπουν ουσιαστικοί περιορισμοί στην ασύδοτη δράση των μεγάλων πολυκαταστημάτων ή σούπερ μάρκετ που ήδη λειτουργούν. Τέτοιοι περιορισμοί μπορούν να αφορούν το εμβαδό τους, έλεγχο στην πολιτική τιμών που ακολουθούν, έλεγχο στους όρους προμηθειών που επιβάλλουν, έλεγχο στις δαπάνες διαφήμισης που κάνουν, αυξημένη φορολογία τους (που να σημειώσουμε ότι είναι ελάχιστη), εφαρμογή ωραρίου μειωμένου με 3 απογεύματα κλειστά και βεβαίως κατοχύρωση της κυριακάτικης αργίας, κατοχύρωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων σ' αυτά.

2. Να μην δοθεί καμιά νέα άδεια λειτουργίας τέτοιου πολυκαταστήματος ή σούπερ μάρκετ. Αντίθετα, να δοθούν ισχυρά κίνητρα για τη δημιουργία συνεταιριστικών πολυκαταστημάτων και σούπερ μάρκετ (μέσω του αναπτυξιακού νόμου, μέσω μιας ευνοϊκής χρηματοδότησης από το πιστωτικό σύστημα, κατάργηση του 35% φορολογίας των κερδών τους).

Είναι φανερό ότι δε συμφωνούμε με την άνιση αντιμετώπιση που υπάρχει σήμερα υπέρ των πολυκαταστημάτων και σούπερ μάρκετ. Δε συμφωνούμε ούτε με την ισότιμη μεταχείριση, γιατί απλούστατα δεν μπορεί να υπάρξει. Συμφωνούμε υπέρ της άνισης μεταχείρισης, υπέρ των συνεταιριστικών μορφών, γιατί αυτό εξυπηρετεί το γενικότερο συμφέρον κι ας αντίκειται μια τέτοια αντιμετώπιση όσο θέλει στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς. Εννοείται ότι τα ισχυρά κίνητρα για τους συνεταιρισμούς τα υποστηρίζουμε κάτω από καθεστώς λαϊκού ελέγχου.

* * *

Αλλα αιτήματα πιο άμεσα, πιο εύκολα στην κατάχτησή τους δυστυχώς δεν υπάρχουν.

Οι κομμουνιστές πρέπει με τη δράση τους να μπολιάσουν το σ.κ. των ΕΒΕ μ' αυτά τα αιτήματα.

Ομως, όσο κι αν φαίνεται ίσως περίεργο, τα αιτήματα αυτά έχει μεγάλη σημασία να γίνουν υπόθεση του εργατικού κινήματος. Είναι γνωστό ότι οι ΕΒΕ από τη φύση τους έχουν περισσότερες αυταπάτες και ταλαντεύσεις.

Μόνο όταν το εργατικό κίνημα εμφανιστεί μπροστά τους, στην πράξη, σαν μια δύναμη που μπορεί να τους υπερασπιστεί από την εκμετάλλευση και καταπίεση των μονοπωλίων, δημιουργούνται οι σταθερές προϋποθέσεις για τη συμμετοχή των στρωμάτων αυτών σε συνεπή αντιμονοπωλιακή, προοδευτική πάλη.

Χρήστος ΚΟΡΤΖΙΔΗΣ

-----------------------------------------------------------------------

σποτ

Ασύγκριτα μεγαλύτερη πρόοδος σε σχέση με το καπιταλιστικό μονοπώλιο στο λιανεμπόριο είναι η μεγάλη λιανεμπορική επιχείρηση συνεταιριστικής ή κρατικής ιδιοκτησίας, διότι έχει τις προϋποθέσεις να δώσει θετική διέξοδο στους μικρούς εμπόρους και γενικότερα μικροϊδιοκτήτες και ταυτόχρονα να λειτουργεί προς όφελος συνολικά των εργαζομένων

------------------------------------------------------------