H "κατάσταση του Εθνους" ήταν το θέμα με το οποίο ασχολήθηκε διεξοδικά, στην πρόσφατη Σύνοδό του, το Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Στην έκθεση απολογισμού της κυβέρνησης, που παρουσίασε ο πρωθυπουργός Λι Πενγκ, τονίστηκε, μεταξύ άλλων, ότι οι ρυθμοί οικονομικής ανόδου στη ΛΔΚ θα πρέπει να περιοριστούν στην τάξη του 8 - 9% το χρόνο, για να ελεγχθεί ο πληθωρισμός, και ότι "η επιβίωση της χώρας" εξαρτάται από τον αγώνα ενάντια στη διαφθορά των δημοσίων υπαλλήλων και των στελεχών του κρατικού μηχανισμού.

Τα τρία τέταρτα της εισήγησης αφορούσαν τις εξελίξεις στον τομέα της οικονομίας. Σχετικά με τον προηγούμενο χρόνο, ο Λι Πενγκ χαρακτήρισε τις μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν στο χρηματιστικό, φορολογικό και νομισματικό σύστημα "αποφασιστικό βήμα προς τα μπρος, στα πλαίσια της εγκαθίδρυσης μιας σοσιαλιστικής οικονομίας της αγοράς". Το 1994, η οικονομία της Κίνας "σημείωσε μια ταχύρυθμη ανάπτυξη" για τρίτη συνεχή χρονιά και με μια άνοδο της τάξης 11,8%. Η οικονομική αυτή άνοδος είχε ως αποτέλεσμα την παραπέρα βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού, έτσι που η κοινωνική και πολιτική κατάσταση στη χώρα να είναι σταθερή.

Ο πληθωρισμός έφτασε στο 21,7%, πράγμα που προκάλεσε δυσαρέσκεια, αφού σημειώθηκε μια μεγάλη άνοδος των τιμών στα μέσα διατροφής. Αιτία της μεγάλης αυτής αύξησης των τιμών θεωρούνται, παράλληλα με "τις αντικειμενικές οικονομικές προϋποθέσεις", και "οι ελλείψεις στη δουλιά όλων των κυβερνητικών επιπέδων". Στόχος είναι η μείωση του πληθωρισμού στη διάρκεια αυτού του χρόνου στο 15%.

Προβλήματα προς λύση

Οι κυβερνητικές προτάσεις και αποφάσεις περιέχουν συγκεκριμένα "μακροοικονομικά μέτρα", όπως η πολιτική ελέγχου της ποσότητας του χρήματος που κυκλοφορεί, αλλά και των πιστώσεων και των επενδύσεων.

Ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι το ότι στην κυβερνητική απολογιστική έκθεση οι προτάσεις ισοδυναμούν συχνά με επισήμανση των προβλημάτων.

Ετσι, βλέπουμε:

α) Μια στροφή της προσοχής προς την αγροτική οικονομία.Εντονα τράβηξε την προσοχή το γεγονός ότι η εισήγηση της κυβέρνησης, για πρώτη φορά ύστερα από πολλά χρόνια, εμπεριέχει υποδείξεις σχετικά με το ύψος της συγκομιδής σιτηρών του τρέχοντος χρόνου, που θα πρέπει να φτάσει στους 455.000.000 τόνους. Η έκθεση σημειώνει ότι η καλλιεργήσιμη γη έχει παραπέρα συρρικνωθεί, γιατί οι αρχές έχουν αυθαίρετα απελευθερώσει τμήματά της για εκπλήρωση άλλων, μη αγροτικών, στόχων. Η κυβέρνηση της ΛΔΚ προγραμματίζει την αύξηση των επενδύσεων στην αγροτική οικονομία, για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα, μέσω της αύξησης προσφοράς μέσων διατροφής, οι αυξήσεις των τιμών, ένα από τα κύρια αίτια αύξησης των πληθωριστικών πιέσεων. Το σύστημα μεταφορών, αποθήκευσης και ανταλλαγής των αγροτικών προϊόντων θα πρέπει να βελτιωθεί ουσιαστικά.

Φυσικά, τα μέτρα που αναγγέλλονται δε φαίνονται να έχουν τίποτε το εντυπωσιακό. Ισως, πρόκειται για απατηλή εντύπωση. Μερικοί βλέπουν σ' αυτά μια ήδη αξιοσημείωτη στροφή από το πλήρες "αλαλούμ" της υπαίθρου, που απειλεί με χαοτική διολίσθηση. Η μήπως και μια προειδοποίηση ότι η κυβέρνηση δε βλέπει πια λόγο για να περιμένει τους επενδυτές να επενδύσουν αυτοί στην επαρχία, όπως επί πολλά χρόνια μάταια περιμένει;

β) Επισήμανση μερικών διοικητικών προβλημάτων.Σχετική με τα παραπάνω είναι και η επισήμανση ότι οι διοικητές των επαρχιών θα πρέπει "να καταστούν υπεύθυνοι για τα προβλήματα του ρυζιού". Αυτοί, μελλοντικά, θα πρέπει προσωπικά να φροντίσουν για το πρόβλημα αυτό, ώστε η συγκομιδή να αυξηθεί και, ταυτόχρονα, οι επαρχίες τους να γίνουν αυτάρκεις.

Δεν πρόκειται απλώς για διαχειριστικά θέματα.

Η μεγάλη ανάγκη της Κίνας σε επενδυτικά κεφάλαια και, μάλιστα, στους μη αγροτικούς τομείς, οι τεράστιες διαστάσεις της χώρας κλπ. είχαν ανοίξει μεγάλα περιθώρια για τοπικούς πολιτικούς ηγέτες, από τη μια μεριά, να παραμερίσουν τα αγροτικά συμφέροντα προς όφελος των υπολοίπων και, από την άλλη, να παραβλέψουν τα εθνικά συμφέροντα προς όφελος των τοπικών. Αποτελεί, άραγε, το παραπάνω εδάφιο προειδοποίηση;

γ) Ενδείξεις μιας πιο "σφιχτής" δημοσιονομικής πολιτικής.Ο Λι Πενγκ τόνισε ότι η πρακτική του προηγουμένου χρόνου έχει δείξει ότι η κυβέρνηση "θα πρέπει παραπέρα να διακανονίσει τις τιμές των πιο βασικών καταναλωτικών αγαθών". Ενδειξη ότι το επαρχιακό "αλαλούμ" δεν είναι το μόνο που η κυβέρνηση προσπαθεί να αντιμετωπίσει;

Αυτήν την εντύπωση, πάντως, έδωσαν μερικές άλλες τοποθετήσεις.

"Θα πρέπει κανείς να είναι καλά προετοιμασμένος να σφίξει περισσότερο τα λουριά και να τηρεί σταθερά τις αρχές, προκειμένου να υπάρχουν εγγυήσεις για τα έξοδα, τα οποία είναι απαραίτητα για τομείς καίριας σημασίας και μείωση των εξόδων στους γενικούς τομείς. Η καταπολέμηση της ανόδου των τιμών, η ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας, το δυνάμωμα των μεταρρυθμίσεων στις κρατικές επιχειρήσεις και μια βελτίωση της μακροοικονομικής κατεύθυνσης θα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της οικονομικής πολιτικής", δήλωσε στη Σύνοδο ο Πρόεδρος της Κρατικής Επιτροπής Σχεδιασμού Σεν Γινχουά.

Σ' αυτό το κεφάλαιο πρέπει να ενταχθούν και ορισμένες τοποθετήσεις που θέτουν όχι μόνο σοβαρά διαχειριστικά αλλά και σοβαρά θεωρητικά προβλήματα. Οπως, π. χ., η τοποθέτηση του πρωθυπουργού Λι Πενγκ ότι "η κυβέρνηση δεν έχει κάνει αρκετά πράγματα για να συγκρατήσει, ως ένα βαθμό,τις επενδύσεις".

Ο πρωθυπουργός φαίνεται να υπαινίσσεται έμμεσα κάτι που όλοι συνήθως ξεχνάμε. Οι φτωχές και καθυστερημένες χώρες (όπως η Κίνα) έχουν, βέβαια, ανάγκη τις επενδύσεις, αλλά όχι σε οποιοδήποτε ποσό και σε οποιονδήποτε κλάδο σε οποιαδήποτε στιγμή. Χωρίς το στοιχείο του πολιτικού επιτελικού σχεδιασμού, οι επενδύσεις αυτές μπορεί να προκαλέσουν, αντί ωφέλειας, καταστροφή. Και, πάντως, εκτεταμένες και επικίνδυνες δυσαναλογίες, όπως έδειξε η εμπειρία της ΛΔΚ.

δ) Μερικά προβλήματα ιδεολογικής φύσης.Ο Κινέζος πρωθυπουργός τόνισε ότι θα πρέπει με περισσότερη αποφασιστικότητα ν' αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη εγκληματικότητα και, πριν απ' όλα, η διαφθορά. Επίσης, ανακοίνωσε τη διενέργεια μιας πλατιάς καμπάνιας, στο επίκεντρο της οποίας θα βρίσκονται παραδειγματικές εργασίες και εκείνοι που αποτελούν παραδείγματα άμυνας της σοσιαλιστικής κουλτούρας ενάντια στην "εξύμνηση του χρήματος" και τον "υπέρμετρο ατομικισμό". Ο πρωθυπουργός κάλεσε τους αντιπροσώπους να διδαχτούν "από το παράδειγμα των συντρόφων, οι οποίοι προσφέρουν αξιοθαύμαστη και ανιδιοτελή εργασία".

Προβλήματα πολύ γνωστά και όχι μόνο στην Κίνα.

Ο Λι Πενγκ αναφέρθηκε στην "παραπέρα οικοδόμηση της σοσιαλιστικής δημοκρατίας": Τα κυβερνητικά σώματα όλων των επιπέδων θα πρέπει να τελούν όλο και περισσότερο κάτω από τον αντίστοιχο έλεγχο των Λαϊκών Κογκρέσων και να αποδίδουν μεγαλύτερη σημασία στα συμφέροντα των λαϊκών μαζών. Μερικές από τις τοποθετήσεις του δημιουργούν εντύπωση:

"Η εξουσία μας έχει δοθεί από το λαό και δε θα πρέπει να γίνει κατάχρησή της για προσωπικά συμφέροντα ή προς όφελος μικρών ομάδων".

Μπορεί κανείς να αναρωτηθεί γιατί ο Λι Πενγκ θεώρησε αναγκαίο να υπενθυμίσει ότι στην Κίνα υπάρχει η σοσιαλιστική (και όχι, ας πούμε, η αστική) δημοκρατία. Κυρίως, όμως, απαιτείται ερμηνεία των άλλων του παρατηρήσεων. Υπογράμμιση, άραγε, ότι μερικοί επιχειρηματίες δεν μπορούν να αφήνονται να ενεργούν περίπου κατά το δοκούν;

Ενδιαφέρον είχε επίσης και η έκθεση για τα στρατιωτικά θέματα που παρουσίασε στη Σύνοδο ο υπουργός Συντονισμού Λιου Ζονγκλί. Προβλέπεται αύξηση του στρατιωτικού προϋπολογισμού κατά 21%, αλλά συνολική διατήρησή του στα ίδια αναλογικά επίπεδα με το 1995.

Το κρίσιμο ερωτηματικό

Το ερώτημα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι προφανές, δεν είναι;

Ποιος είναι ο λόγος που δίνεται από τον ξένο Τύπο τόση προσοχή στον σύνοδο του ΕΛΚ και στις ομιλίες, τις τοποθετήσεις, τις προτάσεις και τις ψηφοφορίες των αξιωματούχων της ΛΔΚ; Στο κάτω κάτω, δεν είναι η πρώτη ούτε η μόνη χώρα που το Κοινοβούλιο συζητά τέτοια θέματα.

Η απάντηση είναι εξίσου προφανής:

Γιατί υπάρχουν ισχυρές δυνάμεις που όχι μόνο ενδιαφέρονται (σ' αυτό, ασφαλώς, δεν είναι οι μόνες) για τις εξελίξεις στη μεγάλη αυτή χώρα της Ανατολικής Ασίας, αλλά και θέλουν να ασκήσουν πιέσεις για να τις κατευθύνουν. Ετσι, ασφαλώς, εξηγείται η μόνιμη αναφορά τους (που δείχνει και τη μόνιμη αγωνία τους) στο ρόλο της κινεζικής κυβέρνησης, την οποία θέλουν να αποκλείσουν από κάθε παρέμβαση που θα τις εμπόδιζε.

Και, φυσικά, μπορούμε από τώρα να είμαστε βέβαιοι ότι από αυτή την προσπάθεια δε θα παραιτηθούν τόσο εύκολα.

Α. Π. - Ν. Η.