Το πακέτο των αντιεκπαιδευτικών μέτρων της κυβέρνησης χρησιμοποιεί για παραπλάνηση διάφορα ψευδώνυμα. Οι περισσότερες εξετάσεις, για να φτάσει κανείς στα ΑΕΙ/ΤΕΙ, παρουσιάζονται ως ελεύθερη πρόσβαση προς τα πανεπιστήμια. Πέρασε η εποχή, που η κυρίαρχη τάξη θεσμοθετούσε και ομολογούσε απροκάλυπτα τους ταξικούς της στόχους. Οι εξετάσεις λειτουργούσαν ως ταξικός επιλογέας και ρυθμιστής της ροής από βαθμίδα σε βαθμίδα. Στα 1;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;837 παρεμβάλλονται εξετάσεις από το δημοτικό στο ελληνικό σχολείο (προετοιμασία για εργασία) και εξετάσεις από το ελληνικό σχολείο στο γυμνάσιο (το οποίο προετοιμάζει για πανεπιστήμια). Το 1964 παρεμβάλλονται εξετάσεις από το γυμνάσιο στο λύκειο. Οι εισηγητικές εκθέσεις των νομοσχεδίων Τσιριμώκου το 1913 αναφέρουν χωρίς προσχήματα: "Πρέπει να παράσχουμε εις εκάστην κοινωνικήν τάξιν όσο το δυνατόν αρτιότερα την εις αυτήν αναγκαιούσα γενικήν μόρφωσιν". Γι' αυτό προτείνεται (Δομή Μέσης Εκπαίδευσης) το Αστικό Σχολείο για τη μέση τάξη και το γυμνάσιο για την ανώτερη τάξη που οδηγεί στο πανεπιστήμιο.

Σήμερα οι ανάγκες, για την ακρίβεια οι κατακτήσεις του λαού, δεν επιτρέπουν να ομολογούνται, και μάλιστα χοντροκομμένα, οι ταξικοί τους στόχοι. Ολες οι φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση είχαν στο επίκεντρό τους την αυξομείωση και την αλλαγή του εξεταστικού. Ολες δε αποσκοπούσαν στον περιορισμό της ροής προς τις αμέσως επόμενες βαθμίδες και κυρίως προς τα πανεπιστήμια. Ολες όμως απέτυχαν να δώσουν λύσεις στα μεγάλα προβλήματα της εκπαίδευσης. Οι αλλαγές του 1976 (Ν. 309) αποσκοπούσαν και αυτές να μειώσουν τη ζήτηση για πανεπιστημιακές σπουδές, προσφέροντας ως εναλλακτική λύση την τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση (ΤΕΛ - ΤΕΣ). Στην εισηγητική έκθεση του σημερινού νομοσχεδίου ομολογείται ότι τα ΤΕΛ δεν κατάφεραν να αποσυμφορήσουν την κίνηση προς τα ΑΕΙ. Αυτό που δεν επιτεύχθηκε με τις αλλαγές Ράλλη του 1976, προσπαθούν να το πετύχουν τώρα με ισχυροποίηση των φραγμών στη μόρφωση. Οι πολλαπλές και εξοντωτικές εξετάσεις από την Α Λυκείου μέχρι και τη Γ Λυκείου έχουνστόχο να μειώσουν τους απόφοιτους λυκείου, δηλαδή τους κατόχους του Απολυτηρίου Ενιαίου Λυκείου (όπως ξαναβαφτίστηκε το Εθνικό Απολυτήριο του Παπανδρέου), έτσι ώστε να πλησιάσουμε τα ευρωπαϊκά επίπεδα, όπου τίτλο λυκείου αποκτά το 40% περίπου (στη χώρα μας σήμερα το ποσοστό είναι 70%). Το ότι αυτός είναι ο στόχος, αποκαλύπτεται και από την απαγόρευση στο μαθητή να βελτιώσει τη βαθμολογία του (δεν επιτρέπεται σε κανένα στάδιο από την Α έως τη Γ Λυκείου)!

Ισχυρίζεται ο κύριος υπουργός στο νομοσχέδιο: "Η αναμενόμενη εξισορρόπηση μεταξύ προσφοράς και ζήτησης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και κυρίως πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, θα επιτρέψει στο Ενιαίο Λύκειο να λειτουργήσει αποτελεσματικά σε σύγκριση με τα σημερινά λύκεια, θα μειώσει τον ανταγωνισμό για την κατάληψη μιας θέσης στα ΑΕΙ/ΤΕΙ και, κατά συνέπεια, θα καταστήσει στις περισσότερες περιπτώσεις περιττή την παρακολούθηση φροντιστηρίων και ιδιαίτερων μαθημάτων". Στο κείμενο αυτό, υποστηρίζεται, αυθαίρετα, ότι θα επέλθει εξισορρόπηση ζήτησης και προσφοράς πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.

Αυτό βέβαια δεν τεκμηριώνεται πουθενά μέσα στο νόμο. Δηλαδή, η απλή μετονομασία του σημερινού τίτλου του λυκείου σε Απολυτήριο Ενιαίου Λυκείου (ΑΕΛ) είναι αρκετή για να επιφέρει την εξισορρόπηση; Δύο τρόποι υπάρχουν για να έχουμε εξισορρόπηση ζήτησης και προσφοράς πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Ο πρώτος είναι να αυξηθούν οι προσφερόμενες θέσεις των ΑΕΙ/ΤΕΙ, ώστε ο αριθμός των θέσεων να ταυτιστεί με τον αριθμό των σημερινών υποψηφίων. Αν γίνει αυτό, δηλαδή να αυξηθούν οι θέσεις, θα έχουμε εξισορρόπηση και στο σημερινό σύστημα. Ο δεύτερος τρόπος είναι η μείωση της ζήτησης, η μείωση των υποψηφίων. Η μείωση αυτή μπορεί να επιτευχθεί φυσιολογικά ή βίαια. Φυσιολογικά, θα έχουμε μείωση υποψηφίων, αν προσφερθούν στον απόφοιτο λυκείου αξιόπιστες εναλλακτικές λύσεις προς την αγορά εργασίας. Αυτό απαιτεί κατάλληλες πολιτικές αποφάσεις, απαιτεί αλλαγές στο επίπεδο της κοινωνίας και της οικονομίας, κάτι που δεν προϋποθέτει το θεσμό του ΑΕΛ. Προφανώς, η μείωση των υποψηφίων θα επιτευχθεί μέσω του ΑΕΛ, με τη μείωση των αποφοίτων του λυκείου, δηλαδή με την ένταση των ταξικών φραγμών. Και αν ακόμη ταυτιστεί (αυτή είναι η επιδίωξή τους) ο αριθμός των υποψηφίων με τον αριθμό των θέσεων των ΑΕΙ/ΤΕΙ, δε θα έχουμε σε καμιά περίπτωση ελεύθερη πρόσβαση. Γιατί ο μεγάλος συνωστισμός θα γίνεται στις πύλες των ΑΕΙ και θα παίζουν το ρόλο του επιλογέα. Τα περί περιορισμού, ή εξάλειψης των φροντιστηρίων και των ιδιαίτερων μαθημάτων, ακούγονται ως κακόγουστο αστείο. Τα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα είναι αποτέλεσμα των κοινωνικών ανισοτήτων, που το σχολείο αναπαράγει, της ποιότητας της δημόσιας εκπαίδευσης και της μεγάλης ζήτησης πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Η παραπαιδεία δεν είναι γέννημα του σημερινού συστήματος, του σημερινού σχολείου, αλλά έρχεται από παλιά: Το 1956 ο υπουργός Παιδείας, Χ. Χριστόπουλος, εκδίδει διάταγμα που απαγορεύει τα ιδιαίτερα μαθήματα, τόσο στο σπίτι, όσο και στους σχολικούς χώρους. Το 1979, με υπουργική εγκύκλιο, τέθηκαν πιο αυστηροί όροι λειτουργίας των φροντιστηρίων.

Είναι δε σίγουρο ότι με το ΑΕΛ θα γιγαντωθεί παραπέρα η παραπαιδεία. Οι πολλαπλές εξετάσεις στη Β και Γ Λυκείου, τα περισσότερα μαθήματα που εξετάζονται για να εισέλθει κάποιος σε ΑΕΙ/ΤΕΙ, τα διαγνωστικά τεστ, θα οδηγήσουν με βεβαιότητα, στην αύξηση της παραπαιδείας. Και την επέκτασή της σε νέους τομείς, π. χ. εξοικείωση με τα διάφορα τεστ.

Η στήριξη, η ενίσχυση, η ποιοτική αναβάθμιση της δημόσιας δωρεάν παιδείας, η γενναία χρηματοδότησή της, η λήψη μέτρων αντισταθμιστικού χαρακτήρα για χιλιάδες μαθητές, η προσφορά αξιόπιστης διεξόδου για τον απόφοιτο λυκείου θα περιορίσουν σημαντικά την παραπαιδεία μέχρι την πλήρη απαγόρευσή της.

Το υπουργείο Παιδείας και οι προπαγανδιστές του ισχυρίζονται ότι με το ΑΕΛ, το λύκειο αποκτά την αυτοτέλειά του. Τα περί αυτοτέλειας του λυκείου επαναλαμβάνονται από το 1964, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Βέβαια, δεν εννοούν το ίδιο πράγμα όλοι, όταν αναφέρονται στην αυτοτέλεια του λυκείου. Γιατί πλήρης αυτοτέλεια του λυκείου από το κοινωνικοοικονομικό γίγνεσθαι και από την επόμενη βαθμίδα των ΑΕΙ δεν μπορεί να υπάρξει. Στεγανά μεταξύ των βαθμίδων εκπαίδευσης δεν μπορούν και δεν πρέπει να υπάρχουν. Ετσι, δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν στεγανά μεταξύ λυκείου και πανεπιστημίου. Το ζήτημα είναι αν αυτή η λειτουργία του λυκείου είναι η μοναδική ή συνυπάρχει με τις άλλες λειτουργίες, δηλαδή την παροχή γενικής εκπαίδευσης και βασικών εφοδίων για την εργασία και τη ζωή, την υψηλού επιπέδου μόρφωση και κυρίως αν ο τίτλος του λυκείου δίνει διέξοδο, μπορεί να "εξαργυρωθεί στο Χρηματιστήριο" των κοινωνικών αξιών. Το ΑΕΛ συνδέει ακόμα περισσότερο το λύκειο με τα ΑΕΙ, γιατί κάθε διαδικασία στο λύκειο (προφορική, γραπτή βαθμολογία) ταυτίζεται με τη διαδικασία εισόδου στα πανεπιστήμια. Η πορεία προς τα ΑΕΛ ταυτίζεται με την πορεία εισόδου στα ΑΕΙ, άρα θα έχουμε μεγαλύτερη εξάρτηση του λυκείου από τα ΑΕΙ/ΤΕΙ. Από τη στιγμή που το λύκειο και όλη η εκπαίδευση δεν αναβαθμίζεται ποιοτικά και ο τίτλος του δεν προσφέρει διέξοδο, τότε ενισχύεται η "εξάρτηση" του λυκείου από τα ΑΕΙ.

Τέλος, προβάλλεται και το επιχείρημα ότι μέχρι σήμερα, η είσοδος στα ΑΕΙ/ΤΕΙ εξαρτάται μόνον από μια εξέταση, ενώ με το ΑΕΛ δίνονται πολλαπλές ευκαιρίες. Είναι, όμως, έτσι; Μέχρι σήμερα έδινε κάποιος εξετάσεις σε 4 μαθήματα, αφού ολοκλήρωνε το λύκειο και μπορούσε να επαναλάβει τις εξετάσεις για όσα χρόνια ήθελε και για όσα μαθήματα ήθελε. Αντίθετα, με το ΑΕΛ απαγορεύεται η επανεξέταση για βελτίωση της βαθμολογίας.

Η είσοδός του στα ΑΕΙ/ΤΕΙ θα εξαρτάται, στην ουσία, από τις καθοριστικές περιφερειακές εξετάσεις στη Β Λυκείου. Αν κάποιος αποτύχει σε αυτές, τότε "χάνει" έδαφος και δεν έχει την ευκαιρία, για όλη του τη ζωή να βελτιώσει τη βαθμολογία του. Οποιος ξεφύγει με επιτυχία τη Β Λυκείου, δεν μπορεί να είναι ήσυχος γιατί τον περιμένουν τα διαγνωστικά τεστ, τα οποία ρυθμίζουν σε ποια σχολή θα εισέλθει κάποιος χωρίς δυνατότητα βελτίωσης ούτε σ' αυτά.Και στη μια περίπτωση και στην άλλη, οι ταξικοί φραγμοί είναι ο στόχος και το αποτέλεσμα. Η λύση των εκπαιδευτικών προβλημάτων δεν περνά μέσα από την αλλαγή του εξεταστικού και ούτε υπάρχει ικανοποιητική λύση στο εξεταστικό, χωρίς αναβάθμιση της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης και πέρα και έξω από το συγκεκριμένο κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο και τις διεξόδους που αυτό προσφέρει.

Σάββας ΣΑΒΒΑΣ

Εκπρόσωπος της ΔΕΕ στην ΟΛΜΕ