Τα Χριστούγεννα έφτασαν, η Πρωτοχρονιά πλησιάζει, η ανταλλαγή των δώρων θ' αρχίσει. Και τα μικρά παιδιά θα βγάλουν τις μάλλινες κάλτσες απ' την ντουλάπα για να τις κρεμάσουν στο τζάκι ή στο στολισμένο δέντρο. Μόνο που αυτές οι κάλτσες είναι πολύ μικρές για να χωρέσουν την "Μπάρμπι", την γκαρνταρόμπα της, το τροχόσπιτό της και όλα τα υπόλοιπα αξεσουάρ που τη συνοδεύουν... Και μπροστά σ' αυτή τη δυσαναλογία της "παραδοσιακής κάλτσας" και της "μοντέρνας κούκλας" τίθεται το ερώτημα: Το σημερινό βιομηχανοποιημένο παιγνίδι πόσο συμβάλλει στην πνευματική και συναισθηματική ισορροπία του παιδιού, στη σωματική, συναισθηματική και πνευματική ανάπτυξή του;

Η Μαρία Χουρδάκη,καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, μιλώντας στο "Ρ" επισημαίνει πως η αξία του παιχνιδιού είναι πολύ μεγάλη, αφού ουσιαστικά προετοιμάζει τον αυριανό ενήλικα. Η σχέση παιχνιδιού και παιδιού είναι ουσιαστικά "σχέση ζωής", γι' αυτό και εκπέμπει "SOS" στους γονείς, τονίζοντας πως πρέπει με πολύ μεγάλη προσοχή να επιλέγουν τα παιχνίδια των παιδιών τους. Ολόκληρη η συνέντευξη της Μ. Χουρδάκη έχει ως εξής:

- Το παιχνίδι είναι ακριβώς η γενική πρόβα πριν από τη σοβαρή παράσταση του ρόλου, που κάθε μέλος της κοινότητας καλείται να παίξει, έλεγε ο Τζόμο Κενιάτα, πρώην πρωθυπουργός της Κένυας. Τι επιπτώσεις έχουν, λοιπόν, τα σημερινά παιχνίδια στον αυριανό ενήλικα;

- Υπάρχει μια δόση αλήθειας στην άποψη αυτή. Γιατί πραγματικά η πρόβα είναι αναγκαία προετοιμασία για κάθε θεατρική παράσταση. Υπάρχουν όμως και διαφορές. Δεν είναι στο σχήμα, αλλά στην ουσία. Η θεατρική διαδικασία είναι ευκαιριακό γεγονός και δεν αφορά όλους τους ανθρώπους. Ενώ το παιχνίδι είναι ισχυρή ανθρώπινη ανάγκη, σίγουρα προετοιμασία, μα για όλη τη διάρκεια της ζωής. Είναι διαρκής εκπαίδευση, διαρκής ανανέωση. Το παιχνίδι ζωντανεύει και οργανώνει την παιδική ηλικία μας, γίνεται όμως με διάφορες μορφές ανάγκη για κάθε φάση της ζωής μας. Η επιστήμη της ψυχολογίας που μελετά διεξοδικά τη διαμόρφωση και εξέλιξη του ατόμου, υπογραμμίζει ιδιαίτερα την αξία του παιχνιδιού. Και ζημιώνονται πολύ όσοι το στερούνται. Είναι το φροντιστήριο της ζωής, ιδιαίτερα το συλλογικό παιχνίδι.

- Τι γνώμη έχετε για τα πολεμικά παιχνίδια που αγοράζουν οι γονείς στα παιδιά τους;

- Θα ήταν ιδανικό να μη δίνουμε στα παιδιά μας πολεμικά παιχνίδια, που αναπτύσσουν την ανάγκη της βίας, της επιθετικότητας. Γνωρίζω πως θα υπάρξουν ενστάσεις, που αναφέρονται στην άποψη ότι όλες οι συνθήκες της ζωή μας και τα προγράμματα της τηλεόρασης δυστυχώς αναφέρονται στον πόλεμο και στα πολεμικά παιχνίδια. Θεωρώ λοιπόν, ότι η καλύτερη λύση - και η μόνη εφικτή - θα είναι ν' αναπτύσσουν οι γονείς στο παιδί όλες τις φιλειρηνικές απόψεις τους, ως προς τον αληθινό ή τον ψεύτικο πόλεμο με τα παιχνίδια. Μ' αυτόν το τρόπο, περνούμε στα παιδιά τη φιλοσοφία μας ως προς την αξία της ειρήνης και την αφήνουμε ως ιδανικό για μέλλον.

- Ποια θα πρέπει να είναι τα κριτήρια ενός γονιού στην επιλογή των παιχνιδιών; Θα πρέπει να υποκύπτει στις πιέσεις του παιδιού, που συνήθως προκύπτουν από τις διαφημίσεις;

- Η αγορά των κατάλληλων παιχνιδιών έχει μεγάλη σημασία. Βασικό κριτήριο για τους γονείς θα πρέπει να είναι η ηλικία του παιδιού. Αν το παιχνίδι αντιστοιχεί σε μικρότερη ηλικία, το παιδί δεν ενδιαφέρεται, το αφήνει στην άκρη. Αν αντιστοιχεί σε μεγαλύτερη, το κουράζει. Οι γονείς, δυστυχώς, συνηθίζουν ν' αγοράζουν στο παιδί τους παιχνίδια πιο περίπλοκα, πιο δύσκολα. Είναι και εδώ, η πολύ γνωστή ψυχολογία των γονέων που βιάζονται να μεγαλώσουν το παιδί τους σε γνώσεις, σε προβληματισμούς, με το γνωστότατο επίσης δεδομένο τους, ότι το παιδί τους είναι "πολύ έξυπνο". Μ' αυτό τον τρόπο, χωρίς να το θέλουν, το καταδικάζουν σε μόνιμη απογοήτευση.

Αλλο κριτήριο είναι το υλικό της κατασκευής του παιχνιδιού. Τα πλαστικά πιο εντυπωσιακά, πιο φτηνά, προτιμούνται. Ομως τα ξύλινα δε χάνουν ποτέ την αξία τους. Είναι προϊόν της φύσης και δένονται αυθόρμητα με το ένστικτο του παιδιού. Υστερα είναι πιο στερεά, αντέχουν. Γενικά το παιδί, καθώς αισθάνεται ανασφάλεια, δε δέχεται ανασφαλείς καταστάσεις ή ανασφαλή αντικείμενα.

Αρνητικό είναι και το γεγονός ότι οι γονείς παίρνουν μαζί τους τα μικρά παιδιά όταν τους αγοράζουν παιχνίδια. Ομως η κίνηση στο μαγαζί, τα πολλά φανταχτερά παιχνίδια το ζαλίζουν. Μπερδεύεται, εκνευρίζεται και κλαίει. Η συμμετοχή του παιδιού, ως δημοκρατική διαδικασία, αποκτά σημασία μετά τα έξι χρόνια, όταν έχει αναπτυχθεί κάπως η κριτική σκέψη. Οι γονείς δεν πρέπει να αγοράζουν στο παιδί καθετί που του αρέσει. Θα δίνονται όμως όλες οι εξηγήσεις. Ακόμη κι όταν το "απαγορευτικό" είναι το κόστος των παιχνιδιών, πρέπει να εξηγήσουν στο παιδί ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν. Ως προς την τηλεόραση, σ' όλες τις περιπτώσεις, καλό είναι να αποφεύγεται. - Ακόμα κι όταν η επιλογή των παιχνιδιών από τους γονείς είναι σωστή, τα παιδιά πόσο χρόνο πρέπει να διαθέτουν παίζοντας μ' αυτά; Μήπως οι σημερινές συνθήκες ζωής (διαμερίσματα, ελάχιστοι ελεύθεροι χώροι) κάνουν ακόμα πιο απαραίτητη την ανάγκη του ομαδικού παιχνιδιού;

- Στο ατομικό παιχνίδι το παιδί εξασκεί τη νοημοσύνη του, τη φαντασία του και δημιουργεί. Στο συλλογικό, στην ομάδα μαθαίνει τις ανθρώπινες σχέσεις, την κοινωνικοποίηση, τη συνεργασία με τους άλλους, την αξία της φιλίας. Ομως οι γονείς έχουν πάθος με το διάβασμα και την καρέκλα. Οσο κάθεται το παιδί και διαβάζει είναι ευτυχείς. Σίγουρα οι γνώσεις είναι ανάγκη της εποχής μας, μα το παιχνίδι είναι βασική ανάγκη του ανθρώπου σε όλες τις εποχές. Ιδιαίτερα στις συνθήκες της σημερινής εποχής με τα μικρά διαμερίσματα και την απομόνωση των ανθρώπων. Χάθηκε το παιχνίδι στο δρόμο, χάθηκε η γειτονιά, χάθηκε η γνήσια ζωή, πλαστικοποιήθηκαν όλα και έγιναν ψεύτικα.

Ως προς το χρόνο που έχει ανάγκη το παιδί για να παίξει, δεν μπορούν να δοθούν συνταγές. Είναι σχετικός με την προσωπικότητα και το νευρικό σύστημα του παιδιού. Τα υπερκινητικά παιδιά δεν κάθονται πολύ στην καρέκλα. Χρειάζονται κίνηση. Η καλύτερη λύση σε αυτή την περίπτωση είναι ο αθλητισμός.