"Γερακίνες" ονομάζεται ο αγροτοτουριστικός συνεταιρισμός γυναικών της Δαδιάς και το ίδιο βράδυ συναντάμε την πρόεδρό του. Είναι μια νέα και όμορφη γυναίκα, η Αθανασία Πιστόλα, μητέρα τριών παιδιών.

"Η προσπάθειά μας ξεκίνησε πριν λίγα χρόνια με την πρωτοβουλία πέντε γυναικών του χωριού. Στην αρχή, οι άντρες μάς αντιμετώπισαν με δυσπιστία, σήμερα βοηθούν όσο μπορούν. Εχουμε σαράντα μέλη, από τα οποία 32 είναι ενεργά, 30 - 50 χρόνων. Η αρχή ήταν δύσκολη - χρεώθηκαν οι γυναίκες, όμως οι έμποροι που τις γνώριζαν τις βοήθησαν. Χρειάστηκε να γίνει πολλή προσωπική δουλιά. Τώρα έχουμε και κεφάλαιο δικό μας και κέρδη που επενδύονται ξανά. Ετσι και τον τόπο μας ωφελούμε και οι γυναίκες έχουν ένα μεροκάματο, ένα κίνητρο να βγουν από το σπίτι. Εργάζονται εκ περιτροπής σε μια τοποθεσία λίγο πιο μακριά από το χωριό μας - "Κατραντζίδες" λέγεται, πλάθουν φύλλο με τυρί, πίτες, χυλοπίτες, τραχανά - νοστιμότατα.

Ζητήσαμε από ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα, το "Λίντερ", να μας χρηματοδοτήσουν, αλλά μας έδωσαν χρήματα μόνο για παρασκευαστήριο, όχι για να στήσουμε ταβέρνα και δωμάτια για τους επισκέπτες στη Δαδιά, όπως επιδιώκαμε. Πάμε καλά, ωστόσο, μας δυσκολεύει η απόσταση, ιδίως το χειμώνα, δεν έχουμε δικό μας μεταφορικό μέσον και χρειαζόμαστε μια γεννήτρια".

Την επομένη στους "Κατραντζίδες". Μια υπέροχη διαδρομή ανάμεσα σε δάση και ο χώρος αναψυχής ένα παραδεισένιο τοπίο. Οι γυναίκες του συνεταιρισμού επί το έργον να ψήνουν στα κάρβουνα λουκάνικα, μπριζόλες και να ετοιμάζουν νοστιμιές για τους ουκ ολίγους επισκέπτες. Γύρω - γύρω, μια απέραντη έκταση με λιμνούλες, πάπιες, ψάρια, κουνάβια, γήπεδο, ξύλινα σπιτάκια, ακόμα και ένα απολιθωμένο δέντρο. Μια ακόμα έκπληξη μπροστά σε ένα χώρο καθαρό, που δείχνει πόση αξία μπορεί να έχει η αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος, με την ενεργητική συμμετοχή των απλών ανθρώπων. Παράδεισος θα μπορούσε να είναι η Θράκη για τους κατοίκους της - κι όμως σήμερα δεν μπορεί να τους θρέψει!

Παρόμοια η εντύπωση και από ένα άλλο χωριό της περιοχής, το "Τυχερό". Ενα πραγματικά τυχερό χωριό. Μας παρακίνησε να πάμε κει μια νεαρή ξεναγός, η Αθηνά, που συνόδευε ένα γκρουπ Εγγλέζων νεαρών αγροτών, που ήρθαν να επισκεφτούν τη Δαδιά. "Να 'ρθείτε οπωσδήποτε στο χωριό μας και με παρέα". Εκείνη μας μίλησε πρώτη για τον συνεταιρισμό γυναικών του "Τυχερού", που φτιάχνουν γλυκά, κουρελούδες, αλλά και μεταξωτά. Την ξαναείδαμε λίγο πριν φύγουμε, στο τουριστικό κέντρο της Λίμνης, όπου υπάρχει κολυμβητήριο και εστιατόριο με ντόπια φαγητά.

Στη γη του Ορφέα και του Διονύσου, εκτός από το βιότοπο της Δαδιάς, υπάρχει και το Δέλτα του Εβρου. Ενας από τους σπανιότερους υδροβιότοπους της Ευρώπης. Μπορείς να τον επισκεφθείς και οργανωμένα - αν επικοινωνήσεις με το τουριστικό κέντρο του Δήμου Φερών. Ξαφνιάζει η φυσική καλλονή, ιδιαίτερα αν κάνεις μια περιήγηση με βάρκα. Μαγικά τοπία, λιμνοθάλασσες, λωρίδες γης που εισχωρούν στο νερό, μικροσκοπικά φιορδ, βάλτοι, καλαμιές, αμμουδιές, νησίδες, όπου σταθμεύουν στο ατέλειωτο ταξίδι τους πλήθος αποδημητικά πουλιά από τη Βόρεια Ευρώπη, αλλά και την Αφρική. Πελεκάνοι, κορμοράνοι, ερωδιοί, κύκνοι, χήνες, αγριόπαπιες, γλάροι. Καλύβες ψαράδων. Μέσα στην ομίχλη ξεπροβάλλει ένα ονειρικό τοπίο: Είναι μια τουρκική πόλη εκεί, στο βάθος διακρίνονται οι μιναρέδες της. "Τώρα θα μας κοιτάνε", λέει ο συνταξιδιώτης μας στην ίδια βάρκα. Δέος, φόβος, αντιπαλότητα βρικολακιάζουν σ' αυτό το ειρηνικό τοπίο, όπου όλοι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ζουν ευτυχισμένοι δίπλα στην πανέμορφη φύση.

Σταθμός στην περιήγησή μας, το Σουφλί. Η μεταξένια πολιτεία του παρελθόντος. Μεταξωτά πάντα στις προθήκες των μαγαζιών, όμως η σηροτροφία έχει συρρικνωθεί, παρά την κάποια ανάκαμψη που υπάρχει. Τα κουκουλόσπιτα ερειπώνονται στο πέρασμα του χρόνου, όπως και το εργοστάσιο του Τζιβρέ που οδήγησε με την υπερεκμετάλλευση τόσες νέες εργάτριες στον τάφο. Το μουσείο μεταξιού έχει να διηγηθεί μια ολόκληρη ιστορία αγώνων των απλών ανθρώπων... Στο σταθμό λεωφορείων, οικογένειες μουσουλμάνων μαζί με ηλικιωμένους που απολαμβάνουν τον καφέ τους. Ο σιδηρόδρομος, λίγα μέτρα από τα σύνορα, οδηγεί στις πόλεις και τα χωριά του Εβρου... Σκόρπιες οι εντυπώσεις από μια σύντομη επίσκεψη, εικόνες που συνθέτουν ένα μωσαϊκό μιας πραγματικότητας....

Το τρένο ανεβαίνει στα βόρεια. Διδυμότειχο τσιμεντοποιημένο. Σκυλάδικα. Οαση η παλιά πόλη, ψηλά. Στις ρίζες της, ξεκουραζόμαστε σε ένα καφενείο και μιλάμε με έναν ηλικιωμένο κάτοικο.

"Ναι, φεύγουν οι νέοι. Τι εγκαταλείπουν; Μήπως μια γη άγονη, ένα φτωχό τόπο; Οχι, βέβαια. Πλούσια χωράφια αφήνουν, καρπερά, βοσκοτόπια και γόνιμο χώμα. Ομως, τι να κάνουν; Να ζουν σαν τους παππούδες τους; Να μη ζουν σαν άνθρωποι; Οι τιμές ολοένα πέφτουν, η Ευρωπαϊκή Ενωση δε θέλει μεγάλη αγροτική παραγωγή. Λίγοι μεγαλοαγρότες. Καμιά σχεδόν παραγωγική επένδυση, καμιά προσπάθεια για δημιουργία νέων απασχολήσεων. Θα έλεγε κανείς ότι κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μην προκόψουμε!".

Για τα προβλήματα των γυναικών στην περιοχή, μας μιλά η Σούλα Βλυσσίδου, μέλος του ΔΣ της ΟΓΕ.

"Τα χωριά φθίνουν, ο πληθυσμός μειώνεται, νέοι και νέες φεύγουν. Η ανεργία είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα των νέων του Εβρου σήμερα. Σ' ό,τι αφορά ειδικότερα τις γυναίκες, τα προβλήματα είναι πιο οξυμένα στις μειονότητες και ανάμεσα στις Ελληνοπόντιες. Ψάχνουν οποιαδήποτε δουλιά να βρούνε. Ενα πολύ μεγάλο τμήμα του γυναικείου πληθυσμού είναι λειτουργικά αναλφάβητες. Κοντά στα άλλα προβλήματα είναι και η πορνεία, κυρίως ανάμεσα σε ξένες που έρχονται εδώ συνήθως σαν τουρίστριες. Οι περισσότερες βιοτεχνίες ιματισμού, όπου οι γυναίκες δούλευαν φασόν, έχουν κλείσει, ή κλείνουν και μεταφέρονται στη Βουλγαρία, γιατί εκεί τα μεροκάματα είναι πολύ φθηνά. Το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας είναι αυτό των γυναικών. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα: το εργοστάσιο υφαντουργίας "Ο Εβρος", όπου απέλυσαν τις παλιές εργαζόμενες...

Ετσι, ο κόσμος εξακολουθεί να φεύγει από τη γη του και πώς να μη φύγει, όταν οι τιμές των γεωργικών προϊόντων διαρκώς μειώνονται; Σιτάρι, καλαμπόκι, βαμβάκι, τεύτλα, χτυπιούνται. Κι όμως, θα μπορούσε να υπάρξει αγροτική ανάπτυξη και βιομηχανική με μεγαλύτερη αξιοποίηση των αγροτικών προϊόντων: Σπορελαιουργία, ζωοτροφές, παιδικές τροφές, αξιοποίηση του βαμβακιού και πολλά άλλα θα μπορούσαν να γίνουν. Ενίσχυση των συνεταιρισμών, ενίσχυση της σηροτροφίας...

Η κτηνοτροφία βρίσκεται σε κάθετη πτώση, με τις ασθένειες που ακολουθούν η μια την άλλη. Ολο και περισσότερα ζώα σφάζονται. Και η μετανάστευση καλά κρατεί - εξωτερική, αλλά και εσωτερική. Δε γίνονται έργα παραγωγικής ανάπτυξης, αλλά έργα, όπως η κατασκευή της Εγνατίας, που θα προσφέρουν δουλιά μόνο για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα.

Οι κοινότητες αντιτίθενται στην αναγκαστική συνένωση των κοινοτήτων με τον "Καποδίστρια". Γιατί ό,τι έχουν καταφέρει οι ίδιες για τους κατοίκους τους οι δήμοι θα τα παραλάβουν και θα τα κάνουν έργα στις πόλεις, θα φορολογούν τους πολίτες, θα δώσουν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές σε ιδιώτες και τους φόρους θα τους απομυζά ο δήμος", καταλήγει η Σούλα Βλυσσίδου.

Πολύ αρνητικά σχόλια ακούσαμε από γυναίκες της περιοχής για δημοσίευμα απογευματινής εφημερίδας με μεγάλη κυκλοφορία, που έκανε τελευταία ρεπορτάζ για την πορνεία στη Θράκη. Οχι πως το ρεπορτάζ δεν περιείχε πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία. Ομως ο τρόπος που ήταν γραμμένο - τάχα με χιούμορ - έμοιαζε με διαφήμιση των υπηρεσιών που προσφέρουν οι ξένες γυναίκες ελευθερίων ηθών. Κι όχι μόνο... Διαβάζουμε:

"Φαντάζεσαι φίλε μου, τι πράμα είναι, μια ζωή να πλαγιάζεις μόνο με τη χοντρή αγρότισσα γυναίκα σου και αίφνης εκεί που περιμένεις να πεθάνεις απελπισμένος να παρουσιάζονται μπροστά σου εκατοντάδες πεντάμορφες νεράιδες;", γράφει ο συντάκτης. Που βέβαια δεν κάνει τον κόπο να ρωτήσει τι λέει η ίδια η "χοντρή αγρότισσα" για τη ζωή που περνάει με τον άντρα της, τα προβλήματα που έχουν - και εξαιτίας των συνθηκών ζωής - το τι μοναξιά, στέρηση και εγκατάλειψη νιώθει, ούτε την αδικία που της γίνεται, να βλέπει τα χρήματα που κέρδισαν με κοινούς κόπους να πετιούνται στα σκουπίδια...

Επιμέλεια: Αλίκη ΞΕΝΟΥ - ΒΕΝΑΡΔΟΥ