Πολύπλευρου ενδιαφέροντος - ιστορικού, εθνογραφικού, λαογραφικού και γενικότερα πολιτισμικού, κινηματογραφικού και φωτογραφικού - όχι μόνο και ούτε κυρίως ελληνικής διάστασης, αλλά βαλκανικής, είναι το cd - ROM "ΑΔΕΛΦΟΙ ΜΑΝΑΚΙΑ. Πρωτοπόροι της εικόνας στα Βαλκάνια",που κυκλοφόρησαν (αρχικά 2.000 αντίτυπα) οι εκδόσεις "Καστανιώτη" και παρουσίασαν χτες ο σκηνοθέτης Φώτος Λαμπρινός,ο καθηγητής φωτογραφίας στα ΤΕΙ Αθήνας Δημήτρης Τζίμας και ο Γιώργης Εξαρχος,επί πολλά χρόνια ερευνητής του θέματος αυτού και συγγραφέας και του βιβλίου "Αδελφοί Μανάκια. Πρωτοπόροι του κινηματογράφου στα Βαλκάνια" (1991, εκδόσεις "Γαβριηλίδη").

Το cd - ROM είναι έργο πολλών συντελεστών. Την αρχική ιδέα του Γιώργου Σορολοπίδη υλοποίησαν οι: Γιώργης Εξαρχος - έρευνα, κείμενα, φωτογραφικό και κινηματογραφικό αρχείο. (To βιβλίο του Γ. Εξαρχου περιείχε 120 φωτογραφίες. Τα cd - ROM, περίπου 500, ενώ μετά την έκδοση ο Γ. Εξαρχος συνέλεξε και άλλες εφτά φωτογραφίες). Φώτος Λαμπρινός - κείμενα, κινηματογραφικό αρχείο και σχολιασμός 24 ταινιών, που περιέχει το cd - ROM από τις 67 που είχαν των Μανάκια. (Στις 24 ταινίες περιλαμβάνονται και οι 8 που περιέχονται στην τηλεοπτική σειρά, που για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του '80 έκανε γνωστές στην Ελλάδα ταινίες των Μανάκια, "Το πανόραμα του αιώνα" που σκηνοθέτησαν οι Φώτος Λαμπρινός - Λέων Λοϊσιος και προβλήθηκε από την ΕΤ-1. Σημειώνουμε ότι ο Φ. Λαμπρινός συμπεριέλαβε και άλλο υλικό των Μανάκια σε ντοκιμαντέρ του, που προβλήθηκε το 1984 στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ενώ πλήρες υλικό από τις ταινίες τους περιέλαβε στην ταινία του "Γλέντι γενεθλίων ή μια βουβή βαλκανική ιστορία"). Καλλιτεχνικοί συντελεστές είναι οι: Βασίλης Κολοβός (αφήγηση), Γιώργος Παπαδάκης (μουσική, ηχητική επένδυση), Διονύσης Τσακνής (μουσική του εισαγωγικού τραγουδιού), "Των Βαλκανίων οι πρόσφυγες"), Παρασκευάς Καρασούλος (στίχοι), Λαυρέντης Μαχαιρίτσας (τραγούδι).

Η έκδοση αυτή, με τη χρήση των ηλεκτρονικών πολυμέσων, έρχεται να γνωρίσει σε πλατύτερο κοινό τη μεγάλη, πρωτοπόρα προσφορά στο βαλκανικό χώρο, των φωτογράφων και κινηματογραφιστών Γιαννάκη και Μίλτου Μανάκια,την οποία πρόβαλε διεθνώς η ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου "Το βλέμμα του Οδυσσέα".Των οθωμανών υπηκόων, γεννημένων στο βλάχικο χωριό Αβδέλλα των Γρεβενών (όταν γεννήθηκαν, το χωριό ανήκε στο τούρκικο κράτος), αλλά που μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους δημιούργησαν και εντάχθηκαν σε διαφορετικά κράτη (Αλβανία, Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, Τουρκία). "Οι Μανάκια, λόγω της εποχής τους, ήταν Βαλκάνιοι κινηματογραφιστές και όχι Ελληνες, όπως ορισμένοι από κινηματογραφικό εθνικισμό θέλουν να τους εμφανίζουν", σημείωσε ο Φ. Λαμπρινός.

Αρχικά φωτογράφοι, ο Γιαννάκης και ο Μίλτος Μανάκιας,αφού αγόρασαν την κινηματογραφική μηχανή "Bioscope 300", με έδρα τους αρχικά τα Γιάννενα και μετά το Μοναστήρι (Μπίτολια), όργωσαν και κινηματογραφικά τα Βαλκάνια. Την πρώτη τους ταινία, τις "Υφάντρες" (1905), τη γύρισαν στη γενέτειρά τους. Ολες τους οι ταινίες (συνολικά 1.500 μέτρα φιλμ) γυρίζονταν εκ του φυσικού. Απαθανάτιζαν τη ζωή των απλών ανθρώπων, αλλά και την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Γι' αυτό, δικαίως, θεωρούνται από όλες τις ευρωπαϊκές σχολές κινηματογραφίας ως οι πρωτοπόροι του κινηματογραφικού, κυρίως του εθνογραφικού ντοκουμέντου.