Στο Καζαχστάν εισάγεται ο θεσμός της πολιτικής παρακολούθησης. Σχετικά μ' αυτό, το Διεθνές Γραφείο του Καζαχστάν για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και την Τήρηση της Νομιμότητας απηύθυνε ανοιχτή επιστολή στον Πρόεδρο της ομώνυμης Δημοκρατίας, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ, στα μέλη του Συνταγματικού Συμβουλίου της Δημοκρατίας, τη Γενική Εισαγγελία και στα μέλη της προεδρικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Θέμα της επιστολής είναι η μαζική καταπάτηση των δικαιωμάτων των πολιτών της χώρας από μέρους των δομών της εξουσίας. Στην επιστολή, εκφράζεται η μεγάλη ανησυχία για την κατάσταση των δικαιωμάτων του ατόμου και του πολίτη στο Καζαχστάν, ιδιαίτερα για τα πολιτικά δικαιώματα, καθώς και για το μέλλον των δημοκρατικών εξελίξεων στη χώρα. Την άνοιξη και το φθινόπωρο του 1997, οι αρχές είχαν καταφύγει στις άμεσες διώξεις κατά των οργανωτών και μετεχόντων στις ειρηνικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας. Στην Αλμά Ατά και την Καραγκάντα, στο Παβλοντάρ και το Ουράλσκ, στο Κουστανάι και το Κεντάου, στο Ζανάτας και το Ουστ - Καμενογκόρσκ, οι οργανωτές και οι μετέχοντες σε ειρηνικές συγκεντρώσεις, πορείες και κινητοποιήσεις, στις οποίες συμμετείχαν οι απεγνωσμένοι από τη βαρύτατη κοινωνικοοικονομική κατάσταση άνθρωποι, υπέστησαν διώξεις, συλλήψεις, ψυχολογικές πιέσεις.

Επίσης ποινική δίωξη έχει ασκηθεί για την οργάνωση της πρωτοφανούς πορείας διαμαρτυρίας των εργαζομένων για τη μη καταβολή των μισθών, ενάντια στους ηγέτες των ελεύθερων συνδικάτων του Κεντάου και των ανθρακωρύχων του Ζανάτας για την πραγματοποίηση πικετοφοριών με ανάλογους στόχους. Οι εισαγγελικές προειδοποιήσεις προς τους εκπροσώπους των κοινωνικών οργανώσεων της αντιπολίτευσης έγιναν ο κύριος τρόπος επικοινωνίας των αρχών με τους ετερόδοξους πολίτες. Χαρακτηριστική από την άποψη αυτή είναι η οδηγία από τις 22 Οκτώβρη 1997 του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών του Καζαχστάν, στην οποία, ειδικότερα, αναφέρεται: "Οι ηγέτες και τα στελέχη διαφόρων κοινωνικών ενώσεων, παραβιάζοντας το Σύνταγμα και τη νομοθεσία της Δημοκρατίας του Καζαχστάν, πραγματοποιούν κλειστές (μυστικές) συγκεντρώσεις, κοινές συνεδριάσεις, με το πρόσχημα της εξέτασης των εσωτερικών τρεχόντων γεγονότων. Ωστόσο, στην ουσία, συζητούνται σ' αυτές ζητήματα της πολιτικής και κοινωνικοοικονομικής κατάστασης στη χώρα, επεξεργάζονται σχέδια για κινητοποιήσεις των πολιτών". Και στη συνέχεια ο αναπληρωτής υπουργός καταλήγει ότι "ο νόμος, όχι μόνο δίνει το δικαίωμα, αλλά υποχρεώνει τα όργανα δημόσιας τάξης να παραβρίσκονται κατά τη διεξαγωγή των συγκεντρώσεων... των κοινωνικών οργανώσεων".

Παραθέτοντας αυτά τα στοιχεία στην ανοιχτή επιστολή του, το Διεθνές Γραφείο του Καζαχστάν για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και την Τήρηση της Νομιμότητας καταλήγει στο συμπέρασμα: "Πρόκειται για έναν ολοκληρωτικό αστυνομικό πολιτικό έλεγχο που εισάγεται στη χώρα. Είναι προφανές ότι η εν λόγω οδηγία αφορά πριν απ' όλα τα πολιτικά κόμματα και τις κοινωνικές οργανώσεις της αντιπολίτευσης, δηλαδή τίθεται σε λειτουργία ο γνωστός από τις προεπαναστατικές εποχές θεσμός της πολιτικής παρακολούθησης και του πολιτικού χαφιεδισμού. Στη χώρα εισάγεται η αρχή της υποθετικής ενοχής, αφού, όπως συνάγεται από το προαναφερόμενο ντοκουμέντο, η παρουσία εκπροσώπων των οργάνων της τάξης στις συγκεντρώσεις των κοινωνικών οργανώσεων επιβάλλεται "για την πρόληψη εγκλημάτων, τη συμμετοχή στην αποκάλυψη, εξιχνίασή τους..." κλπ. Δηλαδή, υποτίθεται ότι τα μέλη των κοινωνικών οργανώσεων σχεδιάζουν εγκληματικές πράξεις και τα όργανα της τάξης συμμετέχουν στις συγκεντρώσεις τους, με σκοπό την πρόληψη της διάπραξης παραβιάσεων του νόμου και εγκλημάτων. Η εφαρμογή της προαναφερόμενης οδηγίας περιορίζει άμεσα το δικαίωμα των πολιτών στην ελευθερία γνώμης, στην ανταλλαγή και διάδοση των πληροφοριών.

Ακριβώς γι' αυτό, αναφέρεται στην επιστολή, "το Διεθνές Γραφείο του Καζαχστάν για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και την Τήρηση της Νομιμότητας θεωρεί απαραίτητο να κάνει γνωστή αυτή την ανοιχτή επιστολή στα διεθνή νομοπροστατευτικά όργανα και στη διεθνή κοινή γνώμη, με την ελπίδα ότι θα παράσχουν την αναγκαία βοήθεια στους πολίτες του Καζαχστάν για το σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών του ανθρώπου και των πολιτών".

Ναντιέζντα ΓΚΑΡΙΦΟΥΛΙΝΑ