Πολεμικός πυρετός επικρατεί, τις τελευταίες μέρες, στον Περσικό Κόλπο. ΗΠΑ και Βρετανία ενισχύουν, με αμείωτο ρυθμό, τις στρατιωτικές τους δυνάμεις στην περιοχή, αποστέλλοντας χιλιάδες άνδρες και μαχητικά αεροσκάφη. Το ενδεχόμενο μιας ένοπλης σύρραξης μοιάζει να είναι κοντινό όσο ποτέ άλλοτε, καθώς οι διπλωματικές διαμεσολαβήσεις δεν έχουν, μέχρι στιγμής, αποφέρει τους καρπούς, που η Ουάσιγκτον, κατά κύριο λόγο, και το Λονδίνο, κατά δεύτερο, θα προθυμοποιούνταν να αποδεχτούν.

Η αμερικανική και βρετανική ηγεσία απέρριψαν την τελευταία ιρακινή πρόταση, που επεξεργάστηκε η Βαγδάτη σε συνεργασία με Ρώσους και Γάλλους διπλωμάτες, σύμφωνα με την οποία τα πολυσυζητημένα Προεδρικά Μέγαρα του Σαντάμ θα ανοίξουν τις πύλες τους στους επιθεωρητές της ειδικής επιτροπής ελέγχου του ιρακινού αφοπλισμού με εξαίρεση 8 Μέγαρα, που θα είναι σε θέση να ελέγξουν, επί 2 μήνες, ειδικοί απεσταλμένοι του Συμβουλίου Ασφαλείας και του ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν.

Με βάση την επιχειρηματολογία που χρησιμοποίησαν Αμερικανοί και Βρετανοί διπλωμάτες, το "μήλον της έριδος" της υπάρχουσας διαμάχης είναι η πρόσβαση στα Προεδρικά Μέγαρα, προκειμένου να ελεγχθεί το κατά πόσο υπάρχουν κρυμμένα βιολογικά και χημικά όπλα. Μετά την απόρριψη, όμως, και αυτής της πρότασης, που στην ουσία δίνει απάντηση σε όλα τα "αιτήματα της διεθνούς κοινότητας", γίνεται σαφές ότι η παρούσα κρίση ουδεμία σχέση έχει με τα Προεδρικά Μέγαρα. Αλλωστε, αξίζει να τονιστεί ότι ο επικεφαλής της ειδικής επιτροπής του ΟΗΕ Ρίτσαρντ Μπάτλερ, ο οποίος ανακίνησε το ζήτημα, δεν έχει παρουσιάσει καμία απόδειξη για την ύπαρξη των όπλων αυτών.Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ και ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ρόμπιν Κουκ αναφέρθηκαν, επανειλημμένως, στα στοιχεία που έχει η ειδική επιτροπή του ΟΗΕ για τα όπλα μαζικής καταστροφής, στοιχεία, όμως, που ποτέ δε διευκρινίστηκαν και δε δόθηκαν στη δημοσιότητα.

Η προσεκτική προσέγγιση της κατάστασης, όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα, πίσω από τις μεγαλόστομες υποκριτικές δηλώσεις "περί ενδιαφέροντος για το καλό της ανθρωπότητας" και όλα τα συναφή, αποκαλύπτει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο ότι η σχεδιαζόμενη στρατιωτική επιχείρηση σε βάρος του Ιράκ ήταν, μάλλον, προαποφασισμένη παρά αναπόφευκτη κατάληξη μιας διπλωματικής αποτυχίας.Οσο εντείνεται ο διπλωματικός μαραθώνιος, τόσο αποδεικνύεται ότι η επικείμενη ανάληψη στρατιωτικής δράσης δεν έχει κανέναν από τους στόχους ή τις αιτίες που παρουσιάζονται. Μάλιστα, θα μπορούσε κανείς να πει ότι σε αντίθεση με άλλες φορές που είχε, τουλάχιστον, προταχθεί και ένα αρκετά εύλογο πρόσχημα, αυτή τη φορά η δύναμη των όπλων θα χρησιμοποιηθεί χωρίς να υπάρχει ούτε καν πρόσχημα.

Η επιθυμία της Ουάσιγκτον να επαναδιαβεβαιώσει τον κυρίαρχο ρόλο της στην περιοχή του Περσικού, να διασφαλίσει τον απόλυτο έλεγχο στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, να δώσει ένα σαφές μήνυμα υπεροχής και ισχύος σε όσους τόλμησαν να την αμφισβητήσουν, εξυπηρετώντας τα δικά τους συμφέροντα (π. χ. Γαλλία, Ρωσία), να θέσει τις βάσεις για την επέκταση της επιρροής της στην ευρύτερη περιοχή της Ασίας και να επαναπροβληθεί ως παγκόσμιος χωροφύλακας και ρυθμιστής αποκαλύπτεται ξεκάθαρα και ποικιλοτρόπως.Δεν είναι καθόλου τυχαίος ο τρόπος με τον οποίο οι Αμερικανοί διπλωμάτες περιόδευσαν ανά τον κόσμο για να εξασφαλίσουν "τη διεθνή υποστήριξη". Μέσα από τις ίδιες τις δηλώσεις της Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράιτ προκύπτει σαφώς ότι οι ΗΠΑ ουδέποτε αναζήτησαν "συμμάχους". Αναζήτησαν αποδέκτες στα σχέδιά τους.

Η Μαντλίν Ολμπράιτ δεν έκρυψε ποτέ ότι δεν έκανε διάλογο με τους συνομιλητές της, αντίθετα δήλωνε σαφώς πως "ενημέρωσε", "παρουσίασε τα επιχειρήματά της", όπως άλλωστε έκαναν και οι υπόλοιποι Αμερικανοί διπλωμάτες. Κανένα θέμα δεν τέθηκε προς διάλογο στα πλαίσια αυτής της "εκστρατείας εξασφάλισης συμμάχων", η οποία είχε, προφανώς, ως στόχο να συγκεντρώσει δορυφόρους γύρω από τη μία και μοναδική άποψη, αυτή της Ουάσιγκτον. Και μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι η αμερικανική διπλωματία πέτυχε, σε μεγάλο βαθμό το στόχο της, χρησιμοποιώντας με έξυπνο τρόπο τις σχέσεις εξάρτησης, οικονομικής ή και πολιτικής, που έχει φροντίσει, εδώ και καιρό, να διαμορφώσει με μια σειρά από χώρες.

Χαρακτηριστικό, άλλωστε, είναι το παράδειγμα της Σαουδικής Αραβίας, πιστής συμμάχου των ΗΠΑ, με τις οποίες τη συνδέουν στενοί οικονομικοί δεσμοί εξάρτησης. Η σαουδαραβική ηγεσία απέφυγε να ταχθεί ξεκάθαρα στο πλευρό της Ουάσιγκτον, πιεζόμενη από την αυξανόμενη επιρροή των εξτρεμιστών ισλαμιστών στο εσωτερικό της, εντούτοις φρόντισε, μέσω του Συμβουλίου Συνεργασίας στον Κόλπο, να ενισχύσει τη σύμμαχό της, προειδοποιώντας τον Ιρακινό ηγέτη ότι θα είναι ο μόνος υπεύθυνος της διαφαινόμενης αποτυχίας των διπλωματικών συνομιλιών.

Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, εκμεταλλευόμενη εσωτερικά προβλήματα, σχέσεις εξάρτησης, αναμετρήσεις εξουσίας, η Ουάσιγκτον φαίνεται, προς στιγμήν, να έχει εκπληρώσει το σχέδιό της. Εχει καταφέρει να ζέψει στο άρμα της τις ηγεσίες πολλών κρατών, καθιστώντας τες συμμέτοχους σε μια στρατιωτική επέμβαση, που θα αιματοκυλήσει για άλλη μια φορά τον ταλανισμένο ιρακινό λαό και θα εξυπηρετήσει τα δικά της συμφέροντα. Χρησιμοποιώντας τις στρατιωτικές τους βάσεις, που έχουν φροντίσει να σπείρουν σε μια σειρά από χώρες, οι ΗΠΑ εμπλέκουν στη στρατιωτική αναμέτρηση ακόμη και όσες χώρες δεν έχουν συνταχθεί τυπικά και επίσημα στο πλευρό τους, όπως ίσως είναι η Ελλάδα. Η ανυπαρξία της επίσης "δήλωσης νομιμοφροσύνης" στην Ουάσιγκτον δε σημαίνει ότι οι αμερικανικές βάσεις που φιλοξενεί στο έδαφός της μια χώρα δε συμμετέχουν, στον ένα ή τον άλλον βαθμό, είτε ως σταθμοί ανεφοδιασμού είτε με τα ραντάρ τους, στη στρατιωτική επέμβαση στο Ιράκ.

Είναι σαφές ότι η σιωπή δεν καθιστά κανέναν λιγότερο υπεύθυνο για το αιματοκύλισμα, ούτε φυσικά τον καθιστά ουδέτερο, καθώς η συμμετοχή των στρατιωτικών βάσεων που έχει στο έδαφός του στον "Κεραυνό της Ερήμου" τον θέτει αυτομάτως στο πλευρό των επιτιθέμενων θεωρητικά και πρακτικά. Με τον τρόπο αυτό η Ουάσιγκτον μοιράζει στους σιωπηλούς ή μη "συμμάχους" της τις ευθύνες, τις συνέπειες, αλλά και τα ενδεχόμενα στρατιωτικά αντίποινα των αμυνόμενων, ενώ κρατά για τον εαυτό της τα κέρδη της νίκης.

Η σιωπηλή ουδετερότητα και υποτιθέμενη αποστασιοποίηση δεν μπορεί να εξουδετερώσει τις ευθύνες και να απομακρύνει τις συνέπειες. Δεν είναι δυνατόν να θεωρεί κανείς τα χέρια του καθαρά και τη συνείδησή του ήσυχη απέναντι στο απροκάλυπτο αιματοκύλισμα που σχεδιάζεται σε βάρος του ιρακινού λαού, αν δεν αποκλείσει κάθε ανάμειξή του, μέσα από την απομάκρυνση των αμερικανικών βάσεων, σε ένα ακόμη έγκλημα σε βάρος της ανθρωπότητας και αν δεν αγωνιστεί, με όλες του τις δυνάμεις, για την αλλαγή των συσχετισμών ισχύος που το προκαλούν.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ