- Η λειτουργία αυτή των διεθνών σχέσεων τι προοιωνίζεται για τους λαούς;

- Θα έχουμε συγκρούσεις, επεμβάσεις στρατιωτικές για την καταστολή κάθε προσπάθειας που οι λαοί κάνουν για να διεκδικήσουν τη χειραφέτησή τους και θα παρεμβαίνουν, για να μην αφήνουν να εξελιχθεί μια πολιτική σύγκρουση σε μια χώρα, σε προσπάθεια του λαού της για αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών. Θα έχουμε τέτοιες παρεμβάσεις είτε με την έννοια της απειλής χρήσης βίας είτε και με καθαρή χρήση στρατιωτικών μέσων. Είδαμε ήδη στην Αλβανία να γίνεται κάτι τέτοιο, στη Βοσνία είχαμε μια ανάλογη παρέμβαση. Το μέλλον που επιφυλάσσουν στην ανθρωπότητα είναι αβέβαιο.

- Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ποια είναι η θέση και ποιος ο ρόλος των μικρών χωρών, όπως η δική μας;

- Το όλο σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τη συμμετοχή των μεσαίων και των μικρών χωρών. Αυτές είναι και τα στηρίγματα του συστήματος. Τη στιγμή, δηλαδή, που αυτές οι χώρες θα αποφασίσουν να μη συμμετέχουν συνειδητά στην προώθηση των στόχων αυτού του συστήματος, τότε αυτό θα καταρρεύσει.Οι Αμερικάνοι μόνοι τους με όλο το δυναμικό που έχουν δε θα είναι σε θέση να επιβάλουν αυτό που ονειρεύονται, την παγκόσμια διεθνή τάξη πραγμάτων, γιατί δε θα έχουν τη δύναμη.

- Ωστόσο, βλέπουμε χώρες, όπως η Ελλάδα, να διεκδικούν ένα ρόλο σ' αυτήν τη νέα τάξη και μάλιστα να διαγκωνίζονται μεταξύ τους.

- Είναι ο ρόλος του ραγιά, που επιδιώκει να έχει την εύνοια του αφεντικού του. Εδώ πρέπει να πούμε ότι ένα μέρος του κεφαλαίου στη χώρα μας, το οποίο πλέον δεν είναι ελληνικό, είναι ενταγμένο στις δομές των πολυεθνικών και τα συμφέροντά του ταυτίζονται με αυτά των πολυεθνικών. Είναι αυτοί που στηρίζουν μια τέτοια οργάνωση της ελληνικής και της διεθνούς κοινωνίας. Ομως, η πλειοψηφία των λαών δεν έχει να κερδίσει τίποτα απ' αυτήν τη διαδικασία, που βλέπουν τα δικαιώματά τους όλο και περισσότερο να περιορίζονται. Η διαρκής στρατιωτικοποίηση των διεθνών σχέσεων έχει αντίκτυπο στις εσωτερικές δομές κάθε κράτους, οι οποίες γίνονται όλο και πιο αυταρχικές, δεν ανέχονται πια διαμαρτυρίες και αντιστάσεις. Τα κράτη, στην προσπάθειά τους να τις κάμψουν, αξιοποιούν αρχικά όλα τα πολιτικά μέσα και, όταν δεν τους βγαίνει αυτό, δε διστάζουν να χρησιμοποιούν και αυτές τις στρατιωτικές δομές.

- Εμφανίζονται να υπάρχουν δύο διαφορετικές τάσεις, όσον αφορά την άμυνα και την ασφάλεια της Ευρώπης. Από τη μια, είναι οι λεγόμενοι "ατλαντιστές" και, από την άλλη, οι "ευρωπαϊστές". Πόσο υπαρκτές είναι οι αντιθέσεις τους και τι εκφράζουν;

- Η Συνθήκη του Μάαστριχτ προβλέπει την υιοθέτηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση της Δυτικοευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) και τη μετεξέλιξη της δεύτερης σε εργαλείο, που θα εγγυάται και θα υπερασπίζεται την ασφάλεια της Ευρώπης, θα είναι, ουσιαστικά, η στρατιωτική δομή της. Η ΔΕΕ, παρόλο ότι γεννήθηκε πριν από το ΝΑΤΟ, αδράνησε, γιατί η αποστολή αντιμετώπισης των σοσιαλιστικών χωρών ανατέθηκε στο αμερικανοκρατούμενο ΝΑΤΟ. Η αναζωογόνηση της ΔΕΕ τα τελευταία χρόνια συνδέεται και με την ανάγκη υπερπήδησης του εμποδίου των περιορισμένων ορίων δράσης που είχε το ΝΑΤΟ. Στην πορεία, άρχισαν να μοιράζονται οι ρόλοι και ιδιαίτερα τα κόστη από τη λειτουργία του ΝΑΤΟ. Με πρωτοβουλία των Αμερικάνων, θεωρήθηκε ότι η ΔΕΕ μπορούσε να μετεξελιχθεί στον "ευρωπαϊκό πυλώνα" του ΝΑΤΟ.Μέχρι τώρα δε, όλες οι συζητήσεις και οι αποφάσεις που έχουν παρθεί πάνε προς αυτήν την κατεύθυνση. Στη Συνάντηση του Βερολίνου το 1996, αποφασίστηκε να δημιουργηθούν μεικτές δυνάμεις επιχειρήσεων, που θα μπορούν να διατεθούν για επιχειρήσεις υπό τη διοίκηση της ΔΕΕ, ύστερα, όμως, από έγκριση του ΝΑΤΟ, στις περιπτώσεις που το τελευταίο θα αποφάσιζε να μην συμμετέχει. Η όλη συζήτηση δε μετακινείται από το πλαίσιο που θέλουν οι Αμερικάνοι, δηλαδή να είναι υπό τον πλήρη έλεγχό τους αυτές οι μεικτές δυνάμεις.

Ετσι έχουν τα πράγματα, σε πολιτικό επίπεδο όμως εμφανίζονται μια σειρά από πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες, είτε γιατί το πιστεύουν, είτε γιατί θέλουν να δικαιολογήσουν τη συμμετοχή των χωρών τους στο ΝΑΤΟ, όπως εν μέρει γίνεται εδώ από το ΠΑΣΟΚ, προβάλλουν τη ΔΕΕ σαν εκείνο το στρατιωτικό οργανισμό, που είναι αμιγώς ευρωπαϊκός και που σε τελική ανάλυση, μόλις ανδρωθεί, θα έρθει σε ρήξη με το ΝΑΤΟ. "Εμείς οι Ευρωπαίοι θα διώξουμε τους Αμερικάνους και θα μπορούμε να παίξουμε το δικό μας ρόλο και σε στρατιωτικό επίπεδο",λένε. Και δεν μπορεί να αποκλείσει κανείς ότι σε ορισμένους, ιδιαίτερα σε Γερμανούς ή και σε Γάλλους, μπορεί να υπάρχουν τέτοιες σκέψεις, αλλά είναι πάρα πολύ νωρίς για να εκφραστούν με αυτήν τη μορφή στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Το ότι από κει και πέρα υπάρχουν τριβές μεταξύ Ευρωπαίων και Αμερικανών είναι υπαρκτό, απόδειξη είναι το γεγονός ότι η Γαλλία διεκδίκησε να έχει ένα κυρίαρχο ρόλο στη νέα δομή του ΝΑΤΟ, ζητώντας τον αρχηγό της Νότιας Πτέρυγας, που όμως δεν έγινε αποδεκτό. Οι τριβές αυτές δεν έχουν να κάνουν με το ρόλο του ΝΑΤΟ, αλλά με τους συσχετισμούς στο εσωτερικό αυτού του οργανισμού και οι λαοί δεν έχουν να προσδοκούν τίποτα.

- Απέναντι σ' αυτήν την κατάσταση, ποια είναι η θέση της Ρωσίας;

- Το ΝΑΤΟ, στην προσπάθειά του να φτιάξει τη νέα δομή του και να διαμορφώσει το νέο χώρο επιρροής του, κάνει προσεκτικά βήματα απέναντι στη Ρωσία. Ξεκίνησε μια πρωτοβουλία με τη δημιουργία μιας μεικτής επιτροπής που συζητάει τα θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Η πρόθεση του ΝΑΤΟ είναι καθαρή, να αποδυναμώσει τη Ρωσία, να την απογυμνώσει από τους φυσικούς της συμμάχους και από εκείνους τους γεωγραφικούς χώρους, από τους οποίους η Ρωσία και παλιότερα η Σοβιετική Ενωση αντλούσε βασικές πηγές ενέργειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Σύνοδο αυτή ο Σολάνα, αναφερόμενος στη Ρωσία σε μια αποστροφή του λόγου του, είπε εκβιαστικά "η Ρωσία να μην αρνείται λύσεις, αλλά να συνεργάζεται για λύσεις".Είναι φανερό ότι επιδίωξή τους είναι να τραβήξουν τη Ρωσία σε μια συναίνεση στους δικούς τους σχεδιασμούς και φυσικά, όταν αυτή αντιτίθεται, στο βαθμό που έχει τη δυνατότητα να το κάνει, δημιουργείται αμέσως ρήξη, τριβή και αντιπαλότητα, την οποία και προσπαθούν με πολιτικά και διπλωματικά μέσα να προωθήσουν, αλλά και με εκβιασμούς, δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή η Ρωσία εξαρτάται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Υπάρχει, ταυτόχρονα, και ένας προσανατολισμός για διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς τη Μεσόγειο. Η διαδικασία αυτή άρχισε με την επιλογή 6 χωρών, της Αιγύπτου, του Ισραήλ, της Ιορδανίας, η Τυνησίας, του Μαρόκου και της Μαυριτανίας. Για το σκοπό αυτό, οργανώνονται πυκνές συναντήσεις, γίνονται διαβουλεύσεις και προωθούνται συνεργασίες σε πρακτικούς τομείς, όπως της πληροφόρησης, του πολιτικού σχεδιασμού εκτάκτων αναγκών, της ενημέρωσης σε θέματα χειρισμού κρίσεων. Το πότε θα ολοκληρωθεί αυτή η διεύρυνση, είναι θέμα ωρίμανσης της στιγμής, έτσι ώστε να είναι έτοιμη και η κοινή τους γνώμη και τα πολιτικά τους στελέχη.

Υπό αυτό το πρίσμα, των σχεδίων διεύρυνσης της επιρροής του ΝΑΤΟ, πρέπει να δούμε και τη στρατιωτική συνεργασία Ισραήλ και Τουρκίας. Εξάλλου και εμείς σαν χώρα επιδιώξαμε να κάνουμε ασκήσεις με το Ισραήλ. Φυσικά, αυτό μπορεί να εξυπηρετεί και δικούς μας τακτικούς στόχους, όπως εξυπηρετεί και τακτικούς στόχους της Τουρκίας η συγκεκριμένη συμμαχία, όμως η συνεργασία σε στρατιωτικό επίπεδο μιας δύναμης που είναι στο ΝΑΤΟ με μια εκτός ΝΑΤΟ οδηγεί προς την κατεύθυνση της εξοικείωσης της δραστηριότητάς τους στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Επίσης δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η ελληνική κυβέρνηση δίνει εξετάσεις στο ΝΑΤΟ και ακριβώς στα πλαίσια του ανταγωνισμού που έχει με την Τουρκία, για το ποιος θα κερδίσει την εύνοια των συμμάχων, προσπαθεί να παίξει όσο το δυνατόν καλύτερα το ρόλο του καλού μαθητή.

- Η άλλη όψη του νομίσματος της νέας πραγματικότητας, που διαμορφώνεται, είναι οι λαοί και τα κινήματά τους. Τι δυνατότητες υπάρχουν για να παρέμβουν;

- Η δομή της νέας διεθνούς τάξης που διαμορφώνεται, από τη μια, στηρίζεται στις ενδιάμεσες χώρες και, από την άλλη, στρέφεται ενάντια σ' αυτές και στους λαούς τους. Το ΝΑΤΟ προσφέρει τα ερείσματα που χρειάζεται το κεφάλαιο για να κάνει σε κοινωνικό επίπεδο την επίθεσή του στα δικαιώματα των εργαζομένων. Είναι φανερό, για να μπορέσει κανένας να αντιστρέψει αυτήν την κατάσταση, θα πρέπει οι λαοί σε κάθε χώρα ξεχωριστά, αλλά και σε συνεργασία μεταξύ τους, να αρχίσουν να προβάλλουν τις αντιστάσεις τους. Αντιστάσεις για να καθυστερήσουν αυτήν την πορεία, που ορμητικά έχει ξεκινήσει μετά τις ανατροπές στις σοσιαλιστικές χώρες, και για να μπορέσουν να δημιουργήσουν μια συσσώρευση δυνάμεων, τέτοια που θα τους επιτρέψει να αντεπιτεθούν. Είναι μια διαδικασία δύσκολη, όμως είναι η μόνη που τελικά μπορεί να προσφέρει στην ανθρωπότητα μια προοπτική. Ολος αυτός ο εκφυλισμός που βλέπουμε σήμερα, το αμόκ που έχουν μεταδώσει στον κόσμο για να κυνηγάει το κέρδος, το μικρό ή το μεγάλο, πρέπει κάποια στιγμή να αντιστραφεί και να ξανάρθουν στο προσκήνιο οι αξίες της αλληλεγγύης και της συλλογικότητας. Ο άνθρωπος πρέπει να ξαναβρεί τη θέση του σαν κυρίαρχο ον στον πλανήτη μας.

Γύρω από τέτοιους στόχους, έχουν συμφέρον να συσπειρωθούν ευρύτερα στρώματα, και η εργατική τάξη και τα μεσαία στρώματα και οι αγρότες και οι νεολαίοι και οι γυναίκες. Ολοι αυτοί, που σήμερα θίγονται από τις δραστηριότητες του κεφαλαίου, των πολυεθνικών, που έχουν σαν στήριγμα αυτές τις δομές, μια από τις οποίες είναι το ΝΑΤΟ. Αυτό προτείνουμε και για τη χώρα μας. Αυτά τα στρώματα που θίγονται από τη δραστηριότητα του ιμπεριαλισμού να συντονίσουν τη δράση τους και με πολλαπλές συσπειρώσεις, σε μικρές κατηγορίες και ευρύτερα, να δημιουργήσουν ένα πολιτικό υποκείμενο, που θα είναι το μέτωπο, και το οποίο πιο ολοκληρωμένα θα προβάλει την εναλλακτική λύση.

- Βλέπουμε, όμως, λαούς να εμφανίζονται υπέρ της ένταξης στους μηχανισμούς του ΝΑΤΟ...

- Γίνεται μια πλύση εγκεφάλου, που τα πρώτα χρόνια είχε κάποιο αντίκρισμα, γιατί οι λαοί αναζητούσαν κάτι το διαφορετικό. Σήμερα όμως, και αυτοί οι λαοί έχουν συσσωρεύσει εμπειρίες. Οσο περνάει ο χρόνος, τόσο λιγότερο δημοφιλείς γίνονται το ΝΑΤΟ και η ΕΕ. Δεν έχουν αλλάξει τα μέτωπα στον κόσμο. Οι διαχωριστικές γραμμές εξακολουθούν να είναι ίδιες. Πηγάζουν από την αντίθεση εργασίας - κεφαλαίου. Η κοινωνία μας εξακολουθεί να είναι ταξική, με τη διαφορά ότι εκτός από την εργατική τάξη και ευρύτερα στρώματα θίγονται από τις δραστηριότητες του ιμπεριαλισμού.Αυτοί που κάποτε ήταν το στήριγμα του κεφαλαίου σήμερα είναι οι φυσικοί σύμμαχοι της εργατικής τάξης και έχουν κοινούς στόχους αντιμονοπωλιακούς, αντιιμπεριαλιστικούς.

Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι ένας διαχρονικός χρυσός κανόνας είναι ότι η δύναμη των ισχυρών πηγάζει από την αδυναμία των πολλών απλών ανθρώπων. Οταν οι απλοί άνθρωποι συνειδητοποιούν τη δύναμη που έχουν, τότε έρχονται τα πάνω - κάτω.Ολες οι μεγάλες ανατροπές στην ιστορία της ανθρωπότητας έγιναν ακριβώς όταν συνειδητοποίησαν οι από κάτω τη δύναμη που έχουν αυτοί στα χέρια τους. Βέβαια, στους τόσους αιώνες που έχουν περάσει, έχουν συσσωρεύσει και οι ιμπεριαλιστές τις εμπειρίες τους, γνωρίζουν τα αδιέξοδά τους και προσπαθούν να αμβλύνουν τις αντιθέσεις, μερικές φορές τα καταφέρνουν, όμως είναι τόσο μεγάλα τα αδιέξοδα στα οποία σπρώχνουν την ανθρωπότητα, ώστε στο τέλος θα ανατραπούν.

Κυριάκος ΖΗΛΑΚΟΣ