Εικοσαετία κοντεύει να κλείσει από τότε που η Μελίνα Μερκούρη, πρώτη υπουργός Πολιτισμού του ΠΑΣΟΚ, διαπνεόμενη -φύσει και θέσει- από αληθινή αγάπη για την πολιτιστική κληρονομιά μας και αναγνωρίζοντας και την επιστημονική γνώση, αλλά και συμμεριζόμενη την πικρή εμπειρία των αρχαιολόγων από την οργιώδη δράση των ντόπιων και ξένων αρχαιοκαπήλων και την ανεπάρκεια του Ποινικού Κώδικα σ' αυτό τον τομέα, υποσχέθηκε την άμεση σύνταξη όχι μόνο νέου αρχαιολογικού νόμου, που να αφορά και στην πρόληψη της αρχαιοκαπηλίας, αλλά και ενός ακόμα νόμου για την πάταξη της αρχαιοκαπηλίας με αυστηρότατες ποινές και όχι με τις γελοιωδέστατες που επιβάλλει ο Ποινικός Κώδικας. Στην πρώτη θητεία της έγιναν κάποιες φιλότιμες προσπάθειες για σύνταξη των σχετικών νομοσχεδίων. Για το δεύτερο έγιναν και κάποιες επαφές με το υπουργείο Δικαιοσύνης. Και πέραν τούτου ουδέν... Εκτοτε άμετρες κλοπές αρχαιοτήτων έγιναν - ακόμα και ολόκληρο μουσείο άδειασε, της Κορίνθου. Εκτοτε άμετρες φορές οι υπουργοί Πολιτισμού υποσχέθηκαν - με αφορμή διάφορα αρχαιοκαπηλικά περιστατικά - τη σύνταξη αρχαιολογικού και αντιαρχαιοκαπηλικού νόμου.

Στο «παζλ» των εκάστοτε υπουργικών υποσχέσεων προστέθηκε προχθές και ο νυν υπουργός Θ. Πάγκαλος. Αφορμή της υπόσχεσης ήταν η επιστροφή από την Αυστραλία - με παρέμβαση της αυστραλιανής κυβέρνησης - 35 αρχαίων αντικειμένων (ανακαλύφθηκαν από τις εργασίες του Μετρό στο Πανεπιστήμιο, στον Κεραμεικό και στο Σύνταγμα) και 2 σύγχρονων αντιγράφων βυζαντινών εικόνων, τα οποία κλάπηκαν από την αρχαιοκαπηλική σπείρα του Πυλαρινού από αποθήκη της 3ης Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, επί της οδού Μελιδώνη 12 στον Κεραμεικό. Τα αρχαία, τα οποία ήταν τοποθετημένα στο τραπέζι της συντήρησης, κλάπηκαν μετά τα μεσάνυχτα της 12ης προς 13η Ιανουαρίου του 1994. Κάποια από τα κλεμμένα αρχαία βρέθηκαν στην Αυστραλία, στην γκαλερί κάποιου Μποττάρο - συνεργάτη του Πυλαρινού - ο οποίος ισχυρίστηκε ότι τα αγόρασε από την Ελβετία. Στην προκειμένη, δηλαδή, περίπτωση αν δε βοηθούσε η κυβέρνηση της Αυστραλίας αγοράζοντάς τα από τον αρχαιοκάπηλο γκαλερίστα και επιστρέφοντάς τα στην Ελλάδα, θα μετρούσαμε και πάλι οριστικές απώλειες.

Η επιστροφή αυτών των αρχαιοτήτων είναι ευχάριστο γεγονός. Οχι όμως και η ανακριβέστατη άποψη του υπουργού ότι «η αρχαιοκαπηλία και το εμπόριο τέχνης αντιμετωπίζεται από την Πολιτεία ως ένα ιδιαίτερα ειδεχθές έγκλημα». Μόνο ως ιδιαίτερα ειδεχθές δεν αντιμετωπίζεται. Γι' αυτό και το έγκλημα αυτό αυξάνεται, αφού και αυστηρά μέτρα φύλαξης δεν παίρνονται και οι λιγοστοί αρχαιοκάπηλοι που «εντοπίζονται» (άλλο σκοτεινό θέμα είναι το ποιοι, πώς, από ποιους και γιατί «εντοπίζονται» μερικοί) και συλλαμβάνονται, απαλλάσσονται με ποινές... της πλάκας.

Γι' αυτό και τίποτα ουσιαστικό δεν προοιωνίζονται τα λόγια του Θ. Πάγκαλου: «Πρόθεσή μας είναι στον αρχαιολογικό νόμο, που έρχεται, να επιδεινώσουμε τις σχετικές ποινές, ώστε να είναι ιδιαίτερα επαχθής η τιμωρία όσων επιδίδονται άμεσα ή έμμεσα σε αυτήν. Επίσης σκοπός μας είναι να συνεννοηθούμε με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, για να καταστήσουμε τους χρόνους της παραγραφής μεγαλύτερους. Γιατί ένα από τα προβλήματα που συχνά παρουσιάζονται σε τέτοιες υποθέσεις, δεδομένου του χαρακτήρα της παράνομης πράξης, είναι ότι επέρχεται παραγραφή και είναι δύσκολη η δίωξη».