Στην τάξη, οι μαθητές σχηματίζουν ημικύκλιο. Ο δάσκαλος στέκεται όρθιος στο κέντρο, για να βλέπουν οι μαθητές καλά κάθε του κίνηση... Τα μαθήματα, που παραδίδονται, σε Σχολές Νοηματικής Γλώσσας διαφέρουν απ' αυτά των κοινών σχολών. Εδώ "μιλούν" τα χέρια, το βλέμμα, η έκφραση του προσώπου. Οι μαθητές πρέπει να είναι συγκεντρωμένοι. Αν τους "ξεφύγει" έστω μία λεπτομέρεια στην κίνηση του δασκάλου, αλλάζει το νόημα της πρότασης.

Στην Αθήνα η Σχολή Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας λειτουργεί στο Εθνικό Ιδρυμα Προστασίας Κωφών, που βρίσκεται στους Αμπελόκηπους. Τα πρωινά λειτουργεί ως δημοτικό σχολείο για τα κωφά και βαρήκοα παιδιά και τα απογεύματα - δύο φορές την εβδομάδα - για τους ενήλικες ακούοντες, που θέλουν να γίνουν διερμηνείς. Γυμνάσιο και λύκειο, λειτουργούν στην Αγία Παρασκευή και την Αργυρούπολη. Επίσης, λειτουργεί και δεύτερο δημοτικό σχολείο στη Φιλοθέη.

Σχολές Νοηματικής Γλώσσας υπάρχουν και σε άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας, όπως στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα, στο Βόλο, στις Σέρρες και στην Κρήτη. Σε κάθε περιοχή, όμως, η διάλεκτος είναι διαφορετική. Αυτό είναι ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κωφοί και ζητούν να αναγνωριστεί η νοηματική γλώσσα, να γίνει ενιαία και να τείνει στην αθηναϊκή διάλεκτο. Ετσι θα μπορέσει να γίνει το πρώτο βήμα για τη σύσταση επίσημης θέσης δασκάλου νοηματικής γλώσσας, την έκδοση εκπαιδευτικών βιβλίων και τη δημιουργία υποτμημάτων σε κάθε περιοχή, όπου θα διδάσκεται η τοπική διάλεκτος. Επίσης, θα μπορούσε να ιδρυθεί και Πανεπιστημιακή Σχολή για κωφούς. Σήμερα, οι κωφοί - όπως και οι ακούοντες - τελειώνουν πανεπιστημιακές σχολές, με τη βοήθεια διερμηνέων.

Αλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η ανεργία. Προβλήματα αντιμετωπίζουν επίσης στην ψυχαγωγία και την ενημέρωση. Τον τελευταίο χρόνο καθιερώθηκαν περιληπτικά τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων. Ωστόσο, από τις τηλεοπτικές εκπομπές και τις ελληνικές ταινίες, που προβάλλονται τόσο στην τηλεόραση όσο στον κινηματογράφο, απουσιάζουν οι υπότιτλοι.

Παρακολουθήσαμε το μάθημα στο τμήμα ενηλίκων της Νοηματικής Γλώσσας στη Σχολή της Αθήνας και συνομιλήσαμε με τον δάσκαλο Νίκο Γαλάνη και τη διερμηνέα Κασσιανή - Λουκία Βακάλη.Ο δάσκαλος είναι κωφός. Η νοηματική γλώσσα είναι η μητρική του και δε χρειάζεται πτυχίο για να τη διδάσκει. Βέβαια, μετά το σχολείο, σπούδασε στο ειδικό Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και παρακολούθησε σεμινάρια. Επίσης χειρίζεται περίφημα τη νοηματική γλώσσα στα αγγλικά, στα ισπανικά, στα δανέζικα και μετρίως στα αμερικανικά.

Η Κασσιανή - Λουκία Βακάλη, δεν είναι κωφή, αλλά βαρήκοη και δυσλεκτική. Η νοηματική είναι η δεύτερη μητρική της γλώσσα. Μολονότι έχει μόνο το 30% της ακοής της, εντούτοις τα 13 χρόνια σπουδών κατάφεραν να "κρύψουν" αυτή την ιδιαιτερότητά της. Μάλιστα, έχει μάθει να διαβάζει τόσο καλά τα χείλη, που δεν καταλαβαίνεις ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα με την ακοή της.

Με τον Ν. Γαλάνη μιλήσαμε με τη βοήθεια της Κ. Λ. Βακάλη. "Ακόμη νιώθουμε μειονεκτικά οι κωφοί έναντι των ακουόντων - μας είπε. Ο ρόλος του δασκάλου της νοηματικής γλώσσας δεν έχει αναγνωριστεί. Υπάρχει πολύχρονη εμπειρία, αλλά όχι επίσημη διδασκαλία από το κράτος". Μας εξήγησε ότι στη Σχολή τον διόρισε η Ομοσπονδία Κωφών και όχι η κυβέρνηση. "Μόλις αναγνωριστεί η γλώσσα, πολλά προβλήματα θα επιλυθούν", τόνισε.

Το τμήμα διερμηνέων στη Σχολή της Αθήνας αποτελούν 38 μαθητές και τα μαθήματα είναι δωρεάν. Ρωτήσαμε τον Ν. Γαλάνη αν μπορεί ο καθένας να "πάρει" μαθήματα. "Κατ' αρχήν, για να μάθεις τη γλώσσα και να γίνεις διερμηνέας, πρέπει "να το θέλει η ψυχή σου"", απάντησε. Πρόσθεσε ότι ο καθένας μπορεί να διδαχτεί τη νοηματική γλώσσα με μία απλή αίτηση που θα κάνει στη Σχολή. Ομως, σειρά προτεραιότητας έχουν οι κωφοί, οι βαρήκοοι, οι γονείς με παιδιά κωφά ή βαρήκοα και τα παιδιά που οι γονείς τους αντιμετωπίζουν τέτοιο πρόβλημα.

Οι σπουδές διαρκούν τέσσερα έως πέντε χρόνια - ανάλογα με την εμπειρία που έχει ο μαθητής - και άλλα δύο έως τρία χρόνια για τους διερμηνείς. (Οσοι ενδιαφέρονται να πάρουν περισσότερες πληροφορίες για την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα μπορούν να καλούν το 6434.629).

Ελενα ΦΥΝΤΑΝΙΔΟΥ