Κάθε χρόνο η τελετή αποφοίτησης των μελών των θεραπευτικών κοινοτήτων είναι μια ξεχωριστή μέρα για το Κέντρο Θεραπείας των Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ). Είναι μια κορυφαία στιγμή, που επαναλαμβάνεται εδώ και 15 χρόνια - από τότε δηλαδή που άρχισε να λειτουργεί η πρώτη θεραπευτική κοινότητα. Αυτή η μέρα συμβολίζει το επιστέγασμα ενός επίπονου αγώνα για απεξάρτηση και επανένταξη στην κοινωνία, εκείνων που είχαν μπλεχτεί στα δίκτυα των ναρκωτικών.

Φέτος η τελετή αποφοίτησης έγινε στο Θέατρο του Κολεγίου Αθηνών στις 20 Δεκέμβρη του 1998. Ο υπογράφων είχε την τιμή να προσκληθεί στην αποφοίτηση των 55 παιδιών απ' τις θεραπευτικές κοινότητες της "Ιθάκης", της "Στροφής", της "Εξόδου", της "Παρέμβασης", της "Διάβασης" και του "Νόστου".

Ηταν μια συγκλονιστική εμπειρία. Τα αισθήματα ήταν εναλλασσόμενα, καθώς έρχονταν στο νου τα κουρασμένα πρόσωπα εκείνων των παιδιών στην Ομόνοια, που σου ζητάνε "κανένα κατοστάρικο"... Στην εκδήλωση για την αποφοίτηση έβλεπες νέους ευπαρουσίαστους που δε σε υποψίαζαν καν ότι διάβηκαν τα μονοπάτια του θανάτου. Ακουγες κάποιους να μιλάνε για τα παιδιά τους κι άλλους να λένε για τις προτιμήσεις τους, όσον αφορά το φύλο των παιδιών που θα αποκτήσουν στο μέλλον.

Η αποφοίτηση συνοδεύτηκε και με βίντεο από τη ζωή στις θεραπευτικές κοινότητες. Ηταν φοβερή εκείνη η στιγμή που δείχνει την πρωινή συγκέντρωση στην "Ιθάκη" και ακούγονται οι φωνές - σε διαφορετικούς τόνους - των συγκεντρωμένων: "Είμαι ο Γιώργος" ή "Είμαι η Ελένη". Και η ανταπάντηση όλων των συγκεντρωμένων: "Και ο Γιώργος είναι εντάξει" ή "Και η Ελένη είναι εντάξει".

Η δυνατή φωνή - άλλοτε κραυγή - είναι μια στιγμή κάθαρσης μα και συναπόφασης για τη δύσκολη πορεία.

Κάθε περίπτωση απόφοιτου κρύβει μια βασανιστική πορεία. Μιας πορείας που δείχνει να επιμερίζεται στα "τρία". Βέβαια το Γολγοθά τον βαδίζει ο χρήστης των ουσιών. Αυτός παίρνει και τη μεγάλη απόφαση για την απεξάρτηση. Αλλά για να τα βγάλει πέρα, πρέπει να συνδράμουν ακόμα η οικογένεια και το προσωπικό των κοινοτήτων. Ολοι πρέπει να έχουν αποθέματα ψυχής για να αντέξουν. Τι σημαίνει αντοχή, το δείχνουν τα λόγια μιας μάνας: "Είχα, είπε, ξεχάσει πώς είναι το χαμόγελο στη ζωή εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Σ' ευχαριστώ παιδί μου που σήμερα μου χάρισες το χαμόγελο ξανά".

Ολοι οι απόφοιτοι παρακολούθησαν τα προγράμματα των κοινοτήτων τουλάχιστον τρία χρόνια κι έμειναν "καθαροί". Κάποιοι έκαναν διακοπές και επανήλθαν. Ενας ξεκίνησε το 1992 και το τελείωσε φέτος σε ηλικία 42 χρόνων. Ολοι τους - εκτός από "καθαροί" - βρήκαν ξανά και το βηματισμό της ζωής. Αλλος τέλειωσε το λύκειο ή μπήκε σε κάποια ανώτερη σχολή. Αλλος έμαθε μια τέχνη ή εκπαιδεύτηκε κάπου. Κάποιοι - το σπουδαιότερο απ' όλα - δημιούργησαν δική τους οικογένεια. "Αυτό είναι το καλύτερο δώρο στην κόρη μου" είπε ένας απ' τους απόφοιτους.

Η αποφοίτηση από μια θεραπευτική κοινότητα δεν είναι κάποιο χαρτί που πιστοποιεί ότι ο πρώην χρήστης θα μείνει "καθαρός" στην υπόλοιπη ζωή του. Η"καθαρότητα" θα εξαρτηθεί απ' τη συνέχιση της μάχης κάθε στιγμή στην υπόλοιπη ζωή. Αλλωστε, σύμφωνα με τα λεξικά, μια ερμηνεία της αποφοίτησης είναι η περάτωση των σπουδών, χωρίς όμως και την απόκτηση του διπλώματος.

Οποια ερμηνεία κι αν διαλέξει κανείς για την αποφοίτηση το σημαντικότερο όλων είναι το μήνυμα που στέλνει προς την κοινωνία: Οτι υπάρχει η ελπίδα της εξόδου απ' τα ναρκωτικά μέσα απ' τη βασανιστική πορεία.

Ο σπόρος της πρώτης θεραπευτικής κοινότητας, πριν 15 χρόνια, έβγαλε γερές ρίζες. Σήμερα υπάρχουν πολλές κοινότητες. Και θα υπήρχαν ακόμα περισσότερες- που θα ταίριαζαν και σε περισσότερους χρήστες - αν η πολιτεία δε μετρούσε και την τιτάνια μάχη της απεξάρτησης με τους δείκτες για την Οικονομική και Νομισματική Ενωση και ενίσχυε οικονομικά - αντί να περικόπτει τα κονδύλια - τις θεραπευτικές κοινότητες.

Γιώργος ΜΟΥΣΓΑΣ