Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά τη Συνθήκη του Ντέιτον για τη λεγόμενη ειρήνη στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, οι ηγέτες χωρών και οι αξιωματούχοι διεθνών οργανισμών που συμμετέχουν στο "Σύμφωνο Σταθερότητας Νοτιοανατολικής Ευρώπης", πραγματοποίησαν στα τέλη της βδομάδας διάσκεψη κορυφής στο Σεράγεβο. Σε μια πόλη - πρωτεύουσα του πρώτου επίσημου προτεκτοράτου των μεγάλων δυνάμεων στην Ευρώπη, που υφίσταται και ως "διπλό σύμβολο": Αφ' ενός γιατί το Σεράγεβο (δηλαδή η σημερινή Βοσνία - Ερζεγοβίνη...) είναι η ζωντανή απόδειξη του τέλματος στο οποίο έχει περιέλθει η χώρα, κυρίως εξαιτίας των προσπαθειών "αναδόμησής" της στη βάση της Συνθήκης του Ντέιτον (1995), αφ' ετέρου γιατί η περίπτωση αυτή προδιαγράφει, έστω και σε αδρές γραμμές, τι μέλλει γενέσθαι και σε άλλες χώρες των Βαλκανίων, που σήμερα τόσο πρόθυμα - ή μάλλον απερίσκεπτα... - έθεσαν εαυτούς υπό τη σκέπη ενός "Συμφώνου Σταθερότητας", που ουσιαστικά λειτουργεί με σκοπό την αποσταθεροποίηση πολλαπλών στάτους κβο στην περιοχή.

Από την έκθεση που έδωσε στα μέσα της περασμένης βδομάδας στη δημοσιότητα το Ινστιτούτο "Διεθνής Ομιλος Κρίσεων",συμπεραίνεται πως το "Ντέιτον" έχει αποτύχει οικτρά. Οι μοναδικές "πρακτικές επιτυχίες" του περιορίζονται στο "φτιασίδωμα" του κεντρικού τομέα της πόλης Σεράγεβο (επισκευές δημόσιων και ιστορικών κτιρίων, ανοικοδόμηση νέων στη θέση κατεστραμμένων από τον πόλεμο), τη θέσπιση κοινού νομίσματος με αντιστοιχία το γερμανικό μάρκο και την υποτυπώδη συγκρότηση κάποιων ομοσπονδιακών θεσμών διακυβέρνησης. Σ' όλα τα υπόλοιπα, και ιδιαίτερα στους τομείς της οικονομίας και της απασχόλησης, η Συνθήκη Ντέιτον (της επιβολής της οποίας προϊσταται ο "έπαρχος" της διεθνούς κοινότητας ή κατά κόσμον "Υπατος Εκπρόσωπος" της διεθνούς κοινότητας στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, Ισπανός Κάρλος Βέστεντορπ) μάλλον οδήγησε τη χώρα σε τέλμα!

Στις κατοικούμενες από Κροάτες και Μουσουλμάνους περιοχές της χώρας η ανεργία ξεπερνά - επισήμως... - το 50%. Στη δε "Σερβοβοσνιακή Δημοκρατική Οντότητα" η ανεργία καλπάζει σε ξέφρενους ρυθμούς, ξεπερνώντας ακόμη και το εφιαλτικό ποσοστό του 70%. Τι σημαίνουν αυτά; Πως οι μόνοι κάτοικοι της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης που έχουν σταθερή απασχόληση είναι μόνον αυτοί (όχι περισσότεροι από 15.000) που εργάζονται στις διάφορες κυβερνητικές ή άλλες υπηρεσίες που έχει θεσπίσει το Γραφείο του Υπατου Εκπροσώπου Βέστεντορπ και λειτουργούν στην περιοχή... Κάτι που εξηγεί τις τεράστιες ουρές - ιδιαίτερα νέων... - ανθρώπων έξω από τα ξένα προξενεία και πρεσβείες, με σκοπό τη χορήγηση βίζας και τελικό "προορισμό" τη μετανάστευση, είτε για πολιτικούς λόγους (κυρίως επειδή δεν ανέχονται να λειτουργούν ως πειραματόζωα των πολιτικών του κάθε Βέστεντορπ), είτε για οικονομικούς λόγους (απουσία ακόμη και μακροπρόθεσμης προοπτικής ευρέως εργασίας).

Οσον αφορά δε έναν από τους κεντρικούς στόχους της Συνθήκης του Ντέιτον στη Βοσνία, εκείνον της επιστροφής των προσφύγων που είχαν εγκαταλείψει τις εστίες τους λόγω του αιματηρού πολέμου, και αυτός έχει υπόσταση μόνον στα χαρτιά και στις λεκτικές προθέσεις των μεγάλων δυνάμεων.Το 50% του πληθυσμού της χώρας, που πριν τον πόλεμο έφθανε τα 4.300.000 άτομα, σήμερα είναι πρόσφυγες.Πολλοί απ' αυτούς δεν επιστρέφουν όχι μόνον γιατί παραμένουν σοβαρά τα προβλήματα αρμονικής συμβίωσης των κοινοτήτων Σέρβων, Μουσουλμάνων και Κροατών, αλλά και εξαιτίας της έλλειψης στέγης. Οπως προαναφέραμε, πλην του κεντρικού τομέα του Σεράγεβου που έχει πλήρως ανοικοδομηθεί, ελάχιστα έχουν γίνει για τα αστικά κέντρα τόσο της πρωτεύουσας και πολύ περισσότερο άλλων πόλεων. Δεκάδες χιλιάδες σπίτια και κτίρια παραμένουν ερειπωμένα, με φανερά τα ίχνη που άφησε πάνω τους το μένος του αιματηρού πολέμου. Ετσι, οι περισσότεροι πρόσφυγες δεν έχουν ιδιαίτερο πρόβλημα στο να επιστρέψουν, αλλά στο τι θα κάνουν και πώς θα ζήσουν εάν γυρίσουν στη χώρα τους...

Και ο φαύλος κύκλος της "ειρήνης" στη Βοσνία συμπληρώνεται από την ανυπαρξία ξένων επενδύσεων,κυρίως λόγω της υψηλής φορολογίας και της υπολειτουργίας του τραπεζικού συστήματος, με ευθύνη και των προβλημάτων μεταξύ των αρχών των τριών κοινοτήτων και εξαιτίας των δραστηριοτήτων του γραφείου του Υπατου Εκπροσώπου της διεθνούς κοινότητας... Επιπλέον, κοινό μυστικό στη χώρα θεωρούνται οι "σκοτεινές δοσοληψίες" ή οι διασυνδέσεις παλαίμαχων Βόσνιων πολιτικών με το οργανωμένο έγκλημα. Τα τοπικά ΜΜΕ, πολύ συχνά, επιχειρούν να προβάλουν κραυγαλέα κρούσματα πολιτικών που πλουτίζουν αρμέγοντας τις "αδυναμίες", κατά μερικούς, ή "εγκληματικά και εσκεμμένα λάθη", κατά άλλους, της Συνθήκης Ντέιτον.

Οσο για τον άλλο μεγαλεπήβολο στόχο της Συνθήκης, αυτόν της επανασυμφιλίωσης των τριών κοινοτήτων (Μουσουλμάνων, Κροατών και Σέρβων) της χώρας και αυτός φαίνεται να πηγαίνει κατά διαόλου...

"Εάν οι πολυεθνικές δυνάμεις (που ανέρχονται σε κάπου 32.000 στρατιώτες) αποφάσιζαν σήμερα να εγκαταλείψουν τη χώρα, τότε η Βοσνία - Ερζεγοβίνη θα βυθιζόταν στο χάος" σημείωνε χαρακτηριστικά στο "Ασοσιέιτεντ Πρες" εκπρόσωπος του "Διεθνούς Ομίλου Κρίσεων", ενώ ο πολιτικός αναλυτής του ίδιου ινστιτούτου, Τζέιμς Λιόν, συμπλήρωνε: "Εάν το ΝΑΤΟ αποσυρόταν από τη Βοσνία, τότε θα ετίθετο ζήτημα πόσο θα διαρκούσε η ειρήνη προτού ξεσπάσει ο επόμενος εμφύλιος πόλεμος"!

Εν κατακλείδι, η κατά το Ντέιτον "ειρήνη" στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη κρατιέται με τα "δόντια" των 32.000 ανδρών των πολυεθνικών δυνάμεων και του "Υπατου Εκπροσώπου" της διεθνούς κοινότητας. Οι υπερεξουσίες δε του τελευταίου και οι επεμβάσεις του στις περιφερειακές κυβερνήσεις - ιδιαίτερα στη "Σερβοβοσνιακή Δημοκρατική Οντότητα" - είναι μνημειώδεις και διαβόητες και ιδιαίτερα ενδεικτικές για τη μετατροπή της χώρας σε ένα προτεκτοράτο του χειρίστου είδους...

Ολα αυτά προς γνώση και συμμόρφωση (;) όλων όσοι έβαλαν τις υπογραφές τους (δεν εννοούμε βέβαια τις επικυρίαρχες δυνάμεις...) στο Σύμφωνο (Απο)Σταθεροποίησης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Και όσοι θεωρούν "σενάριο φαντασίας" το ξέσπασμα ενός εμφυλίου πολέμου στο έδαφός τους, μάλλον προτιμούν να "ξεχνούν" πως όταν οι μεγάλες δυνάμεις επιθυμούν να ξεκινήσουν έναν ακόμη πόλεμο, δε στερούνται "φαντασίας" προκειμένου να τον προκαλέσουν, με οποιαδήποτε υπαρκτά ή ανύπαρκτα προσχήματα. Οσο δε για την "ειρήνη" που θα επιχειρήσουν να επιβάλουν, τότε νομίζουμε πως από τα ελάχιστα που προαναφέραμε για τη σημερινή κατάντια της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης μιλούν από μόνα τους...

Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ