"Πρέπει επιτέλους να συμφωνήσουμε στην πράξη, ότι η κατοικία είναι, πριν από όλα, κοινωνικό αγαθό και όχι πεδίο κερδοσκοπίας. Υπάρχει λοιπόν ευθύνη της πολιτείας και θεσμικά να θωρακίσει τη λαϊκή κατοικία και όλες τις κατασκευές", τονίζει η Ρούλα Ξαρχάκου,πολιτικός μηχανικός και μέλος της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ, αναφερόμενη στο μέγα πρόβλημα της κατασκευής ασφαλών κατοικιών, αλλά και γενικότερα ιδιωτικών κτιρίων.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, αναφέρεται στο πρόβλημα της μη εφαρμογής των κανονισμών οικοδόμησης και αντισεισμικής προστασίας, αλλά και στις ευθύνες που υπάρχουν, στην έλλειψη κάθε ελέγχου της ποιότητας των οικοδομικών υλικών και γενικά σε όλη την "αλυσίδα" της κατασκευής ενός κτιρίου. Σημειώνει τις ευθύνες, όχι μόνο της πολιτείας αλλά και των εμπλεκόμενων σε αυτήν και υπογραμμίζει ότι πρέπει "να ξεκαθαρίσει το σύστημα κατασκευής των έργων" και ότι "όσο η λαϊκή κατοικία παραμένει τελευταία στην "κλίμακα αξιών" της κυβέρνησης, τότε είναι αναπόφευκτο τα φυσικά φαινόμενα να εξελίσσονται σε τραγωδίες".

Η συνέντευξη έχει ως εξής:

- Μετά από τον καταστροφικό σεισμό, που έπληξε την πόλη μας, μπαίνει ζήτημα αναθεώρησης του αντισεισμικού κανονισμού;

- Πρέπει να πούμε ότι ο Νέος Αντισεισμικός Κανονισμός (ΝΑΚ) που θεσμοθετήθηκε το 1996, μετά τους σεισμούς του Αιγίου, θεωρείται από τους πιο ικανοποιητικούς σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Για να βγάλουμε όμως σωστά και ολοκληρωμένα συμπεράσματα χρειάζεται να επέλθει κάποιο χρονικό διάστημα, μέσα στο οποίο θα συλλέξουμε και θα αξιολογήσουμε όλα τα στοιχεία. Παρ' όλα αυτά κάποιες πρώτες παρατηρήσεις μπορούν να γίνουν.

Η αντισεισμική προστασία έχει πολλές πλευρές. Κατ' αρχήν την πρόληψη. Και επειδή υπάρχει μεγάλη φιλολογία, για τον αν "αντέχει ή δεν αντέχει η Αθήνα", σίγουρα επιβάλλεται η επανεκτίμηση ορισμένων παραμέτρων.

- Δηλαδή;

- Εννοώ ότι το μεγάλο πρόβλημα διαπιστώνεται στην εφαρμογή των κανονισμών οικοδόμησης και αντισεισμικής προστασίας. Μάλιστα, όσον αφορά κατασκευές που συχνάζει μεγάλος αριθμός πολιτών, όπως τα εργοστάσια, οι δημόσιοι χώροι, τα καταστήματα και επιχειρήσεις, η τυχόν απόκλιση από τους κανονισμούς αποκτά τραγικά χαρακτηριστικά. Είναι φανερό ότι εδώ αναδεικνύονται και άλλου είδους ευθύνες, που έχουν να κάνουν και με το γνωστό σύνδρομο των πελατειακών σχέσεων. Συναλλαγές άλλου τύπου...

- Η τήρηση του αντισεισμικού κανονισμού από μόνη της αρκεί για μια ασφαλή κατασκευή;

- Δεν είναι μόνο οι αντισεισμικές προδιαγραφές αυτές καθ' αυτές, αλλά είναι και οι πολεοδομικές εφαρμογές. Δηλαδή οι καταρρεύσεις κτιρίων συνδέονται άμεσα με το γεγονός, ότι ορισμένα από αυτά τα κτίσματα έγιναν πάνω σε ρέματα και σε μπαζώματα. Ποιοι και με ποια ανταλλάγματα μετέτρεψαν τα ρέματα σε οικόπεδα;

Οσον αφορά το ζήτημα των εδαφών και το πού κτίζονται τα κτίρια, πρέπει να πω ότι και σε αυτό το θέμα η πολιτεία μεταθέτει το βάρος στον πολίτη. Εμείς λέμε ότι το κράτος πρέπει ν' αναλάβει την ευθύνη των γεωλογικών μελετών, ώστε να αποτιμηθούν τα εδάφη που κτίζονται οικισμοί σε όλη την επικράτεια. Στα μέτρα δηλαδή της αντισεισμικής προστασίας πρέπει να εντάξουμε και την εξέταση του εδάφους και του υπεδάφους των οικισμών, με προτεραιότητα στις πιο επικίνδυνες περιοχές. Κάτι βέβαια που δεν μπορεί ν' αναλάβει μεμονωμένα ο κάθε πολίτης.

Υπάρχουν βέβαια και άλλοι παράγοντες, που έχουν σχέση με την υγιεινή και ασφάλεια των χώρων όπως: μέτρα πυροπροστασίας, μέτρα ασφάλειας που σε ώρα κινδύνου θα έδιναν τη δυνατότητα στους εργαζόμενους να διαφύγουν εύκολα και γρήγορα. Εάν αυτά είχαν τηρηθεί, ενδεχομένως να είχαμε θρηνήσει λιγότερα θύματα.

- Ας επικεντρώσουμε όμως στο ζήτημα της κατασκευής. Πού εντοπίζονται τα προβλήματα;

- Είναι σαφές ότι υπάρχουν κτίσματα στα οποία δεν έχουν τηρηθεί οι κανονισμοί και πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες. Διαπιστώσαμε ότι κτίσματα ή τμήματά τους έχουν γίνει αυθαίρετα. Δηλαδή χωρίς μελέτη διπλωματούχου μηχανικού, χωρίς επίβλεψη, χωρίς άδεια. Σε τέτοιες περιπτώσεις, κάποιος πήρε την ευθύνη. Ποιος είναι αυτός και με ποιανού τις "πλάτες"; Διότι εάν έγινε χωρίς άδεια, προκύπτει το ερώτημα: Δεν υπάρχουν γι' αυτό το σκοπό εντεταλμένα όργανα της πολιτείας; Ποια είναι αυτά; Αστυνομία, πολεοδομία, δήμος..;

- Εχουμε όμως και καταρρεύσεις σπιτιών και οικοδομημάτων που είναι νομότυπα... Υπάρχουν καταγγελίες για τσιμέντα και σίδερα κακής ποιότητας.

- Το πρόβλημα της ποιότητας των οικοδομικών υλικών και ο έλεγχος στην παραγωγή τους είναι υπαρκτό. Πρέπει να εξετάσουμε, για παράδειγμα, ποιες βιομηχανίες παραγωγής μπετόν κάνουν τη διακίνηση. Ελέγχονται αυτές οι βιομηχανίες; Ποιος τους κάνει έλεγχο ποιότητας; Στα σίδερα και σε όλα τα οικοδομικά υλικά γίνεται αντίστοιχος ποιοτικός έλεγχος;

- Υπήρξαν τραγικές περιπτώσεις, όπως αυτή της πολυκατοικίας στη Ν. Φιλαδέλφεια, που στο σεισμό του 1981 είχε παρουσιάσει προβλήματα και ξανακατοικήθηκε. Δεν υπάρχουν προσωπικές ευθύνες;

- Και βέβαια υπάρχουν. Και πρέπει ν' αναζητηθούν. Να δουν οι αρμόδιοι τι πόρισμα είχε βγει μετά το σεισμό του 1981. Ποιος πήρε την ευθύνη της επισκευής των ζημιών. Αν ελέγχθηκε μετά την επισκευή. Ποιος έδωσε το "πράσινο φως", ώστε να μπει μέσα κόσμος και σήμερα θρηνούμε τόσα αδικοχαμένα θύματα. Λέγεται ότι έγιναν επεμβάσεις στο φέροντα οργανισμό, δηλαδή κόπηκαν κολόνες στο ισόγειο!

Η κυβέρνηση βέβαια βγήκε με ανέξοδες δηλώσεις και αναθεματίζει και μιλάει για "απόδοση ευθυνών". Αλλά για να αποδώσει ευθύνες πρέπει πριν από όλα η πολιτεία ν' αναλάβει τις δικές της. Γιατί, ναι μεν υπάρχουν και ορισμένοι "ασυνείδητοι", όπως άλλωστε σε όλα τα επαγγέλματα, αλλά σε καμιά περίπτωση η πολιτεία δεν μπορεί να οχυρώνεται πίσω από αναθέματα. Το ζητούμενο είναι πώς η πολιτεία και όλοι οι αρμόδιοι φορείς θα φράζουν το δρόμο σε όποιον ασυνείδητο.

- Τελικά, τι πρέπει να γίνει;

- Να ξεκαθαρίσει το σύστημα κατασκευής των έργων, να γίνει σαφές και ασφαλές. Πρέπει επιτέλους η πολιτεία να θεσμοθετήσει το μητρώο κατασκευής ιδιωτικών έργων. Να λυθεί το ζήτημα ποιος τελικά κατασκευάζει. Θα σας πω ένα παράδειγμα: Στα δημόσια έργα, για να φτιάξουμε έναν παιδικό σταθμό, ή ένα γήπεδο, πρέπει αυτός που θα το αναλάβει να είναι πιστοποιημένος στο Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων και να ελέγχεται με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ετσι και στην περίπτωση των ιδιωτικών έργων και κατοικιών θα πρέπει να προστατεύεται ο πολίτης. Δεν μπορεί να αφήνεται έρμαιο σε οποιονδήποτε εργολάβο, ο οποίος πιθανόν να μην έχει καμία σχέση με τεχνικό επάγγελμα.

Την ευθύνη κατασκευής των ιδιωτικών έργων, όπως και των δημοσίων, πρέπει να την έχουν άνθρωποι με τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα. Δηλαδή διπλωματούχοι μηχανικοί. Δε νοείται, ο οποιοσδήποτε έχει κεφάλαιο, να μπορεί να κάνει τον εργολάβο και να σηκώνει πολυκατοικίες.

Πρέπει επιτέλους να συμφωνήσουμε στην πράξη, ότι η κατοικία είναι πριν από όλα κοινωνικό αγαθό και όχι πεδίο κερδοσκοπίας. Υπάρχει λοιπόν ευθύνη της πολιτείας και θεσμικά να θωρακίσει τη λαϊκή κατοικία και όλες τις κατασκευές.

- Σύμφωνα με τα ισχύοντα, σε αυτή την "αλυσίδα" των εμπλεκόμενων στις κατασκευές, έχει θεσμοθετηθεί ο έλεγχος και η ευθύνη ή υπάρχει νομικό κενό;

- Σε όλη αυτή την "αλυσίδα" που αναφέρατε, ο μόνος που έχει ευθύνη και ο μόνος που ελέγχεται είναι ο μηχανικός, και μάλιστα διά βίου. Οι άλλοι που περνάνε από την οικοδομή, εργολάβοι, υπεργολάβοι, δημόσιες υπηρεσίες που δίνουν επιμέρους εγκρίσεις, δε φαίνεται να έχουν την ευθύνη που τους αναλογεί.

Και εξηγούμαι: Ο μηχανικός, όταν γίνεται μια οικοδομή, θα μελετήσει, θα χαράξει, θα ελέγξει τα μπετά, θα επιβλέψει τις οικοδομικές εργασίες και θα έχει την ευθύνη. Υπάρχουν όμως μια σειρά εργασίες, που αν δε γίνουν σωστά, μπορεί μεν να μην επιφέρουν καταρρεύσεις, αλλά να έχουμε σοβαρές ζημιές. Αυτές γίνονται σε ενδιάμεσα διαστήματα από αυτά που ο μηχανικός παρέχει τις υπηρεσίες του, και - όπως τουλάχιστον συνηθίζεται - γίνονται με ευθύνη του εργολάβου, ο οποίος και αμείβεται γι' αυτή τη δουλιά. Λέμε λοιπόν ότι αυτός ο άνθρωπος πρέπει να είναι και μηχανικός. Και δεν πρέπει να είναι ο ίδιος με τον επιβλέποντα μηχανικό, αλλά διαφορετικό πρόσωπο για να υπάρχει και αλληλοέλεγχος.

Αλλά και στο σύστημα ελέγχου των δομικών υλικών υπάρχουν κενά. Τα σίδερα και τα μπετά δεν ελέγχονται στην πηγή. Χρειάζεται να υπάρξουν ειδικά συνεργεία, που θα ελέγχουν επιτόπου την παραγωγή σκυροδέματος. Ακόμα, θα μπορούσε να γίνει υποχρεωτική η λήψη των δοκιμίων στα ιδιωτικά έργα όπως γίνεται στα δημόσια. Οι κανόνες ασφάλειας που ισχύουν στην κατασκευή δημόσιων κτιρίων θα μπορούσαν να επεκταθούν και στις ιδιωτικές κατοικίες.

Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε και το θέμα της συντήρησης των κατασκευών στη διάρκεια του χρόνου. Είναι αναγκαίο μια ομάδα ειδικών, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, να κάνει ελέγχους. Διότι παρατηρείται το φαινόμενο να γίνονται προσθήκες στα οικήματα ή πρόσθετες εγκαταστάσεις με παρεμβάσεις στο φέροντα οργανισμό του κτιρίου, χωρίς έλεγχο και επίβλεψη κάποιου ειδικού.

- Ανακεφαλαιώνοντας, τι πρέπει να γίνει σε θεσμικό επίπεδο για τη θωράκιση της χώρας από τους σεισμούς και ιδιαίτερα στη λαϊκή κατοικία;

- Κατ' αρχήν, σωστός σχεδιασμός των περιοχών που επιτρέπεται να γίνεται η δόμηση. Σωστή μελέτη με βάση τους κανονισμούς. Και το προϊόν αυτής της μελέτης να επιβλέπεται και να ελέγχεται καθ' όλη τη διάρκεια του έργου. Παράλληλα, θα πρέπει να υπάρχει έλεγχος των βιομηχανιών που παράγουν δομικά υλικά αλλά και επιμόρφωση των εργαζομένων και τεχνιτών της οικοδομής σε συνεργασία με τα συνδικάτα οικοδόμων.

Οσο δε γίνονται τα παραπάνω και η λαϊκή κατοικία παραμένει τελευταία στην "κλίμακα αξιών" της κυβέρνησης, τότε είναι αναπόφευκτο τα φυσικά φαινόμενα να εξελίσσονται σε τραγωδίες.

Γιάννης ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ